Ôn tập phần tiếng Việt

Ngôn ngữ là tài sản chung của một dân tộc, một cộng đồng xã hội ( có thể bao gồm những người cùng một dân tộc, hoặc cùng thuộc các dân tộc khác nhau)

Tính chung trong ngôn ngữ cộng đồng bao gồm:

Các âm và các thanh (các nguyên âm, phụ âm, thanh điệu,…)

Ví dụ: a, e, i…thanh huyền, thanh sắc,…

Các tiếng: do sự kết hợp của các âm và thanh theo những quy tắc nhất định

Ví dụ: nhà, cây, người…

Các từ

Ví dụ: máy bay, xe đạp,..

Các ngữ cố định

Ví dụ: nước đổ lá khoai, thuận buồm xuôi gió,…

Các quy tắc và phương thức chung trong việc cấu tạo và sử dụng ngôn ngữ

Nói ngôn ngữ là tài sản chung của xã hội vì:

- Trong ngôn ngữ có những yếu tố chung cho mọi cá nhân trong xã hội (âm, tiếng, từ, cụm từ cố định,…)

- Trong ngôn ngữ có những quy tắc và phương thức chung cho mọi cá nhân

- Ngôn ngữ dùng làm phương tiện giao tiếp chung của một cộng đồng xã hội

Lời nói là sản phẩm của cá nhân, vì:

- Muốn giao tiếp với người khác, cá nhân phải tự sáng tạo ra lời nói cá nhân.

- Khi giao tiếp, cá nhân phải huy động ngôn ngữ chung để tạo ra lời nói.

- Trong lời nói cá nhân có nhiều cái riêng của cá nhân: giọng nói, vốn từ vựng, sự sáng tạo nghĩa từ, sáng tạo kết hợp từ, sáng tạo khi sử dụng ngôn ngữ chung.

- Cá nhân có thể sáng tạo ra yếu tố mới theo quy tắc, phương thức chung, góp phần làm cho ngôn ngữ chung phát triển.

Thương vợ - Tú Xương.

Trong bài thơ Thương vợ, Tú Xương đã sử dụng nhiều yếu tố chung và quy tắc chung của ngôn ngữ toàn dân:

- Các từ trong bài thơ đều thuộc ngôn ngữ chung

- Các thành ngữ của ngôn ngữ chung: Một duyên hai nợ, năm nắng mười mưa

- Các quy tắc cấu tạo câu: câu tường thuật tỉnh lược chủ ngữ (6 câu thơ đầu) và các kiểu câu cảm thán (lời chửi) ở câu thơ cuối.

=> Cách sắp xếp từ ngữ thuộc về lời nói cá nhân. Mỗi cá nhân có cách sắp xếp từ ngữ khác nhau.

Ngữ cảnh là bối cảnh ngôn ngữ làm cơ sở cho việc sử dụng từ ngữ và tạo lập lời nói, đồng thời làm căn cứ để lĩnh hội được nội dung ý nghĩa của lời nói.

Văn tế nghĩa sĩ Cần giuộc của Nguyễn Đình Chiểu.

Bối cảnh:

Văn tế nghĩa sĩ Cần Giuộc được sáng tạo trong bối cảnh trận tập kịch đồn quân Pháp ở Cần Giuộc đêm 14-12-1861. Trong trận đó có nhiều nghĩa sĩ đã hi sinh. Các nghĩa sĩ giết được tên quan hai Pháp và một số lính thuộc địa của chúng, làm chủ đồn hai ngày rồi bị phản công và thất bại.

Mỗi câu thường có hai thành phần nghĩa.

Hai thành phần nghĩa của câu: nghĩa sự việc và nghĩa tình thái

Đặc điểm loại hình của tiếng Việt:

- Tiếng là đơn vị cơ sở của ngữ pháp

- Từ không biến đổi hình thái

- Ý nghĩa ngữ pháp được biểu thị bằng trật tự từ và hư từ

Đặc trưng phong cách ngôn ngữ báo chí:

- Tính thông tin thời sự

- Tính ngắn gọn

- Tính sinh động, hấp dẫn

Đặc trưng phong cách ngôn ngữ chính luận:

- Tính công khai về quan điểm chính trị

- Tính chặt chẽ trong diễn đạt và suy luận

- Tính truyền cảm, thuyết phục

Văn bản trên thuộc phong cách ngôn ngữ báo chí.

Văn bản trên thuộc phong cách ngôn ngữ nghệ thuật.

Phần cá nhân thể hiện qua việc sử dụng ngôn ngữ để sáng tạo nên hình tượng bà Tú trong bài thơ Thương vợ của Tú Xương:

- Thể hiện qua lựa chọn từ ngữ

Ví dụ: chọn  quanh năm mà không phải suốt năm, cả năm,…; chọn nuôi đủ (năm con với một chồng), mà không phải nuôi cả, nuôi được,…

- Thể hiện qua việc sắp xếp từ ngữ

Ví dụ: lặn lội thân cò chứ không phải thân cò lặn lội.

Nghĩa sự việc là nghĩa ứng với sự việc được đề cập đến trong câu.

Nghĩa tình thái thể hiện thái độ, sự đánh giá của người nói đối với sự việc hoặc đối với người nghe. Nó có thể được bộc lộ riêng qua các từ ngữ tình thái trong câu.

Tiếng Việt thuộc loại hình ngôn ngữ đơn lập.