Phương pháp giải bài tập phản ứng tách nước của ancol

Bài viết trình bày phương pháp giải bài tập phản ứng tách nước của ancol tạo ete và tạo anken

I. PHẢN ỨNG TÁCH NƯỚC TẠO ETE

- Phản ứng ete hóa xảy ra ở 140oC, xúc tác H2SO4 đặc

$ROH+{R}'OH\xrightarrow[{{140}^{o}}C]{{{H}_{2}}S{{O}_{4}}}RO{R}'\,(\text{ete)}\,\,\,+\,\,{{H}_{2}}O$

Ví dụ: 2C2H5OH $\xrightarrow[{{140}^{o}}C]{{{H}_{2}}S{{O}_{4}}}$C2H5-O-C2H5 + H2O

                                    (đietyl ete)      

+ ${{n}_{{{H}_{2}}O}}={{n}_{ete}}=0,5.{{n}_{ancol}}$phản ứng

+ Số ete thu được khi có n ancol tham gia phản ứng là: $\frac{n(n+1)}{2}$

II. PHẢN ỨNG TÁCH NƯỚC TẠO ANKEN

- Phản ứng tách nước tạo anken xảy ra ở 170oC, xúc tác H2SO4 đặc

* Quy tắc tách Zai-xép: Khi tách HOH ra khỏi ancol, nhóm –OH ưu tiên tách ra cùng với nguyên tử H ở nguyên tử C có bậc cao hơn.

Ví dụ: $C{{H}_{3}}-C{{H}_{2}}-CH(OH)-C{{H}_{3}}\xrightarrow[-{{H}_{2}}O]{{{H}_{2}}S{{O}_{4}},\text{ }{{170}^{o}}C}\left\{ \begin{align}  & C{{H}_{3}}-CH=CH-C{{H}_{3}}\,\,\,(spc) \\  & C{{H}_{3}}-C{{H}_{2}}-CH=C{{H}_{2}}\,(spp\text{)} \\ \end{align} \right.$

- Phản ứng dùng điều chế anken từ ankanol.

${{C}_{n}}{{H}_{2n+2}}O\xrightarrow[{{170}^{o}}C]{{{H}_{2}}S{{O}_{4}}}{{C}_{n}}{{H}_{2n}}+{{H}_{2}}O$

${{C}_{2}}{{H}_{5}}OH\xrightarrow[{{170}^{o}}C]{{{H}_{2}}S{{O}_{4}}}{{C}_{2}}{{H}_{4}}+{{H}_{2}}O$

Chú ý:

+ nancol phản ứng = nanken = nH2O

+ Nếu ancol tách nước tạo anken => ancol no đơn chức, mạch hở.

* Phương pháp giải

1. Ancol tách nước tạo ete

+ Hỗn hợp 2 ancol tách nước tạo 3 ete, 3 ancol tách nước tạo 6 ete

+ Áp dụng định luật bảo toàn khối lượng có : mancol = mete + mnước

+   nete = nnước = $\frac{1}{2}$.nancol

+ Các ete có số mol bằng nhau thì các ancol cũng có số mol bằng nhau

+ Tổng số nguyên tử cacbon trong ancol bằng số nguyên tử trong ete

2. Ancol tách nước tạo anken

+ Ancol tách nước tạo 1 anken duy nhất thì ancol đó là ancol no đơn chức, bậc 1

+ Áp dụng định luật bảo toàn khối lượng có: mancol = manken + mnước 

+  nancol = nanken = nnước 

+ Hỗn hợp X gồm 2 ancol tách nước thu được hỗn hợp Y gồm các olefin thì lượng CO2 thu được khi đốt cháy X bằng khi đốt cháy Y

* Ancol X tách nước trong điều kiện thích hợp tạo sản phẩm hữu cơ Y thì

+ Nếu tỉ khối của Y so với X nhỏ hơn 1 thì Y là anken và dY/ X = $\frac{14n}{14n+18}$

+ Nếu tỉ khối của Y so với X lớn hơn 1 thì Y là ete và dY/ X = $\frac{2R+16}{R+17}$

Câu hỏi trong bài