BÀI 31: TẬP TÍNH CỦA ĐỘNG VẬT
I .MỤC TIÊU.
1. Kiến thức.
- Nêu được định nghĩa tập tính? Lấy được ví dụ và phân biệt được tập tính bẩn sinh với tập tính học được?
- Nêu được cơ sở thần kinh của tập tính.
2, Kỹ năng.
- Rèn luyện được tư duy hệ thống, so sánh và phân tích sơ đồ để nắm khiến thức.
- Hình thành được kĩ năng tự học, làm việc theo nhóm và trình bày trước đám đông.
3, Thái độ.
Giải thích được các hiện tượng tự nhiên của động vật có liên quan đến tập tính.
4. Xác định nội dung trọng tâm của bài : Phân loại tập tính
5. Định hướng các năng lực:
- Năng lực chung : Năng lực giải quyết vấn đề, suy luận lý thuyết; thiết kế và thực hiện theo phương án thí nghiệm, dự đoán; phân tích, khái quát hóa rút ra kết luận khoa học; đánh giá kết quả và giải quyết vấn đề. Năng lực tự học, giải quyết vấn đề, tư duy, tự quản lý, giao tiếp, hợp tác, sử dụng ngôn ngữ, sử dụng công nghệ thông tin và truyền thông.
- Năng lực chuyên biệt : Phân tích và chỉ rõ các bộ phận của cung phản xạ, phân biệt được 2 loại tập tính.
Trong bài giáo viên sử dụng hình vẽ 31.1., 31.2 SGK và phiếu học tập.
Phiếu học tập. Hãy đọc SGK để trả lời phiếu học tập sau:
Hãy cho biết các tập tính dưới đây tập tính nào là bẩm sinh, tập tính nào là học được:
1.Đến thơi kì sinh sản con to vò cái đào một cái hố trên mặt đất để làm tổ rồi bay đi bắt một con sâu bướm, đốt cho tê liệt, bỏ vào tổ. Tiếp đó, tò vò cái đẻ trứng vào tổ và bịt tổ lại, tò vò con mới nở ăn con sâu. Các tò vò cái lớn lên lặo lại trình tự đào hố và đẻ con như tò vò mẹ( Mặc dù nó không nhìn thấy con tò vò khác làm tổ, đẻ con).
2.Chuồn chuồn bay thấp thì mưa, bay cao thì nắng, bay vừa thì râm.
3.Khi thấy đèn đỏ người tham gia giao thông dừng lại.
4.Con mèo bắt chuột.
III, PHƯƠNG PHÁP.
Sử dụng phương pháp dạy học tích cực thảo luận nhóm, kết hợp với hỏi đáp tìm tòi.
IV, TỔ CHỨC GIỜ HỌC.
1. Ổn định lớp học (1p)
2. Kiểm tra bài cũ (3p)
Câu 1. Nêu cấu tạo của xinap hóa học?
Câu 2: Trình bày quá trình truyền tin qua xinap. Tại sao tin được truyền qua xinap chỉ theo một chiều từ trước ra sau mà không theo chiều ngược lại?
3. Bài mới (40p)
|
Hoạt động của giáo viên |
Hoạt động của học sinh |
Nội dung cần đạt được |
|
A. Khởi động (3 phút) - Mục tiêu: Tạo tình huống/vấn đề học tập mà HS chưa thể giải quyết được ngay...kích thích nhu cầu tìm hiểu, khám phá kiến thức mới. |
||
|
B. Hình thành kiến thức (30p) |
||
|
Hoạt động I: Tìm hiểu: Tập tính là gì |
||
|
TT1: GV yêu cầu HS nghiên cứu SGK trả lời câu hỏi + Tập tính là gì? TT3: GV nhận xét, bổ sung → kết luận |
TT2: HS nghiên cứu SGK, thảo luậntrả lời câu hỏi. |
I. TẬP TÍNH LÀ GÌ? - Tập tính là chuỗi phản ứng của động vật trả lời kích thích từ môi trường, nhờ đó động vật thích nghi với môi trường sống và tồn tại **NL được hình thành - Hình thành các năng lực đọc hiểu. - Năng lực quan sát tranh - Năng lực phân tích so sánh. - Năng lực vận dụng kiến thức lý thuyết với các kiến thức cũ giải thích hiện tượng thực tế. Năng lực khái quát hóa. - NL tư duy rút ra kiến thức |
|
Hoạt động II: Tìm hiểu: Phân loại tập tính |
||
|
B1: GV: Yêu cầu học sinh đọc SGK để trả lời các câu hỏi: - Căn cứ vào nguồn gốc hình thành chia tập tính thành mấy loại? - Lấy ví dụ và nêu khái niệm về tập tính bẩn sinh? B3: GV: Lấy ví dụ và nêu khái niệm về tập tính học được? B5: GV: Đưa ra các ví dụ theo câu lệnh SGK và yêu cầu học sinh thảo luận nhóm xác đinh đâu là tập tính bẩm sinh, đâu là tập tính học được?. |
B2: HS: Trả lời các câu hỏi. B4: HS: Trả lời câu hỏi. B6: HS: Trả lời. – GV Mèo băt chuột thuột tập tính trung gian vừa bẩm sinh vừa học được. |
II. Phân loại tập tính. 1. Tập tính bẩm sinh - Ví dụ: Nhện thực hiện nhiều động tác giăng tơ thành tấm lưới. - Khái niệm: Tập tính bẩm sinh là loại tập tính sinh ra đã có, được di truyền từ bố mẹ, đặc trưng cho loài. 2. Tập tính học được. - Ví dụ: Chuột nghe tiếng mèo bỏ chạy, tham gia giao thông đội mũ bảo hiểm. - Khái niệm: Tập tính học được là tập tính hình thành trong quá trình sống của cá thể, thông qua học tập và rút kinh nghiệm. * Một số tập tính mang tính trung gian vừa bẩm sinh vừa học được . ** Hình thành các năng lực - Năng lực đọc hiểu. - Năng lực quan sát tranh - Năng lực phân tích so sánh. - Năng lực vận dụng kiến thức lý thuyết với các kiến thức cũ giải thích hiện tượng thực tế. Năng lực khái quát hóa. |
|
* Hoạt động 3: Tìm hiểu cơ sở thần kinh của tập tính. |
||
|
TT1: GV yêu cầu HS nghiên cứu SGK, quan sát hình 31.2 trả lời câu hỏi + Cơ sở thần kinh của tập tính là gì? + Sự hình thành tập tính học được ở động vật phụ thuộc vào yếu tố nào? TT3: GV nhận xét, bổ sung → kết luận |
TT2: HS nghiên cứu SGK, quan sát hình thảo luậntrả lời câu hỏi. |
III. CƠ SỞ THẦN KINH CỦA TẬP TÍNH. - Cơ sở thần kinh của tập tính là các phản xạ không điều kiện và có điều kiện. - Tập tính bẩm sinh là chuỗi phản xạ không điều kiện, do kiểu gen qui định, bền vững, không thay đổi. - Tập tính học được là chuỗi phản xạ có điều kiện, không bền vững và có thể thay đổi.. Khi số lượng các xi náp trong cung phản xạ tăng lên thì mức độ phức tạp của tập tính cũng tăng lên. Sự hình thành tập tính học được ở động vật phụ thuộc vào mức độ tiến hóa của hệ thần kinh và tuổi thọ của chúng. **** Hình thành các năng lực - Năng lực đọc hiểu. - Năng lực quan sát tranh - Năng lực phân tích so sánh. - Năng lực vận dụng kiến thức lý thuyết với các kiến thức cũ giải thích hiện tượng thực tế. |
|
C- Củng cố, mở rộng (7p) GV hệ thống lại kiến thức trọng tâm về khái niệm, phân loại và cơ sở thần kinh của tập tính và yêu cầu học sinh trả lời các câu hỏi củng cố. Câu 1: Phân biệt tập tính bẩm sinh với tập tính học được? Cơ sở thần kinh của tập tính là gì? Câu 2: Các tập tính sau đâu là tập tính bẩm sinh, tập tính học được và tập tính trung gian? a. Do bị đuổi băt nhiều gà thấy người bỏ chạy. b. Khi sinh ra tò vò đã có khả năng làm ổ. c. Chó trinh sát có khả năng đánh hơi kẻ trộm. - Bài tập trắc nghiệm: Chọn phương án trả lời đúng 1. Sáo, vẹt nói được tiếng người. Đây thuộc loại tập tính A. Học được. B. Bản năng. C. Bẩm sinh. D. Vừa là bản năng vừa là học được. 2. Tiếng hót của con chim được nuôi cách li từ khi mới sinh thuộc loại tập tính A. Học được. B. Bản năng. C. Bẩm sinh. D. Vừa là bản năng vừa là học được 3. Cơ sở sinh học của tập tính là A. cung phản xạ B. hệ thần kinh C. phản xạ D. trung ương thần kinh. 4. Cơ sở khoa học của việc huấn Luyện các động vật là kết quả của quá trình thành lập A. cung phản xạ. B. phản xạ không điều kiện. C. các tập tính. |
||
4. Hướng dẫn học sinh học tập ở nhà.
GV Yêu cầu học sinh về nhà đọc lại bài và phần đóng khung SGK. Chuẩn bị trước cho bài 32
