Giáo án Sinh học 11 bài 1: Sự hấp thụ nước và muối khoáng ở rễ mới nhất

Hoạt động của giáo viên

Hoạt động của học sinh

Nội dung cần đạt được

A. Khởi động (3 phút)

- Mục tiêu: Tạo tình huống/vấn đề học tập mà HS chưa thể giải quyết được ngay...kích thích nhu cầu tìm hiểu, khám phá kiến thức mới.

GV giới thiệu sơ qua chương trình 11 và nội dung chương 1

Vào bài mới: Mọi sinh vật muốn tồn tại, sinh trưởng và phát triển đòi hỏi phải thường xuyên trao đổi chất với môi trường. Vậy sự trao đổi chất đó diễn ra như thế nào? Chúng ta cùng tìm hiểu bài đầu tiên của chương. "Bài 1 Sự hấp thụ nuớc và muối khoáng ở rễ "

B. Hình thành kiến thức (33p)

-Hoạt động 1: Rễ là cơ quan hấp thụ nước và ion khoáng (13p)

B1: Gv yêu cầu học sinh quan quan sát hình 1.1 sgk kết hợp với một số mẫu rễ sống ở trong các môi trường khác nhau, hãy mô tả đặc điểm hình thái của hệ rễ cây trên cạn thích nghi với chức năng hấp thụ nước và ion khoáng của cây?

B2: GV hướng dẫn HS quan sát hình 1.2có nhận xét gì về sự phát triển của hệ rễ ?

- Môi trường ảnh hưởng đến sự tồn tại và phát triển của lông hút như thế nào?

- Tại sao cây ở cạn bị ngập úng lâu ngày sẽ chết?

Đưa một tế bào vào một trong các môi trường có nồng độ khác nhau thì tế bào có sự biến đổi như thế nào?

Yêu cầu hs hoàn thành bài tập 1 trong phiếu học tập

GV tổng hợp, kết luận.

HS: Mô tả đặc điểm thích nghi của rễ về hút nước và hút khoáng:

+ Rễ chính, rễ bên, lông hút, miền sinh trưởng kéo dài, đỉnh sinh trưởng, miền lông hút

+ Rễ cây trên cạn hấp thụ nước và ion khoáng chủ yếu qua miền lông hút

+ Rễ sinh trưởng nhanh chiều sâu, phân nhánh chiếm chiều rộng và tăng nhanh số lượng lông hút

+ Cấu tạo của lông hút thích hợp với khả năng hútnước của cây

- HS nghiên cứu SGK trả lời

HS nghiên cứ SGK trả lời

I. Rễ là cơ quan hấp thụ nước và ion khoáng (10p)

1. Hình thái của hệ rễ

Hệ rễ của thực vật trên cạn gồm:

Rễ chính, rễ bên, lông hút, miền sinh trưởng kéo dài, đỉnh sinh trưởng. Đặc biệt có miền lông hút phát triển.

2. Rễ cây phát triển nhanh bề mặt hấp thụ

- Rễ cây liên tục tăng diện tích bề mặt tiếp xúc với đấthấp thụ được nhiều nước và muối khoáng

- Tế bào lông hút có thành tế bào mỏng, có áp suất thẩm thấu lớn thuận lợi cho việc hút nước.

- Trong môi trường quá ưu trương, quá axit, thiếu oxi lông hút rất dễ gãy và tiêu biến.

Năng lực cá nhân:

Hình thành các năng lực đọc hiểu. Năng lực quan sát hình ảnh. Năng lực phân tích so sánh. Năng lực vận dụng kiến thức lý thuyết với các kiến thức cũ giải thích hiện tượngthực tế.Năng lực khái quát hóa. Năng lực diễn đạt ngôn ngữ.

Hoạt động 2. Cơ chế hấp thụ nước và ion khoáng ở rễ cây (15p)

B1: GV hỏi: Đưa một tế bào vào một trong các môi trường có nồng độ khác nhau thì tế bào có sự biến đổi như thế nào?

B2: Yêu cầu hs hoàn thành bài tập 1 trong phiếu học tập

- Hướng dẫn HS hoàn thành bài tập 1trong phiếu học tập:

B3: Yêu cầu học sinh quan sát hình 1.3 sgk, phân tích và tìm ra các con đường vận chuyển nước và các ion khoáng...

Dòng nước và các ion khoáng đi từ đất vào mạch gỗ của rễ theo những con đường nào?

Sự khác nhau giữa các con đường đó?

HS nghiên cứ SGK trả lời

Mỗi cá nhân Hs nghiên cứu SGK để làm bài tập 1 trong phiếu học tập

- Hs hoàn thành phiếu

Hs nghiên cứu SGK trả lời.

1. Hấp thụ nước và ion khoáng từ đất vào tế bào lông hut.

(Xem đáp án bài tập 1 trong phiếu học tập)

2. Dòng nước và các ion khoáng đi từ đất vào mạch gỗ của rễ

- 2 con đường:

+ Con đường gian bào

+ Con đường tế bào chất

** Hình thành năng lực xác định mục tiêu nhiệm vụ và có ý thức hoàn thành nhiệm vụ cá nhân, biết lắng nghe tôn trọng ý kiến người khác.

Hoạt động 3. Ảnh hưởng của các tác nhân môi trường đối với quá trình hấp thụ nước và ion khoáng ở rễ cây (5p)

B1: GV chuẩn bị thêm một số mẫu vật sống: Rễ vùng khô cằn, rễ vùng ẩm... để học sinh quan sát, phân tích và rút ra kiến thức về mối liên quan giữa hệ rễ và môi trường

B2: Hãy kể tên các tác nhân ngoại cảnh ảnh hưởng đến lông hútvà qua đó giải thích sự ảnh hưởng của môi trường đối với quá trình hấp thụ nước và cácion khoáng ở rễ cây?

HS quan sát, phân tích và rút ra kiến thức về mối liên quan giữa hệ rễ và môi trường

Học sinh nghiên cứu trả lời

- Độ thẩm thấu

- Độ axit

- Lượng oxi ...

** Năng lực ghi chép ngắn gọn, khoa học, có hệ thống ký tự viết tắt riêng.

C. Luyện tập – Vận dụng (3p)

Bài tập 2. Trắc nghiệm

Câu 1: Sự hút khoáng thụ đông của tế bào phụ thuộc vào:

a. Hoạt động trao đổi chấtb. Chênh lệch nồng độ ion

c. Cung cấp năng lượng d. Hoạt động thẩm thấu

Câu 2: Sự xâm nhập chất khoáng chủ động phụ thuộc vào:

a. Građien nồng độ chất tanb. Hiệu điện thế màng

c. Trao đổi chất của tế bàod. Cung cấp năng lượng

Câu 3: Rễ cây trên cạn hấp thụ nước và ion khoáng chủ yếu qua thành phần cấu tạo nào của rễ ?

a. Đỉnh sinh trưởngb. Miền lông hút

c. Miền sinh trưởngd. Rễ chính

D. MỞ RỘNG (4p)

1. Giải thích vì sao cây trên cạn bị ngập úng lâu sẽ chết?

* Đáp án: Đối với cây trên cạn, khi bị ngập úng thì rễ cây thiếu oxi à phá hoại tiến trình hô hấp bình thường của rễ, tích lũy các chất độc hại đối với tế bào và làm lông hút chết à cây không hấp thụ được nước à cây chết.

2. Đặc điểm khác biệt cơ bản giữa cơ chế hấp thụ nước và cơ chế hấp thụ ion khoáng là gì?

* Đáp án:

- Hấp thụ nước: Theo cơ chế thụ động (cơ chế thẩm thấu) : Nước di chuyển từ môi trường nhược trương (thế nước cao) trong đất vào tế bào lông hút (và các tế bào biểu bì còn non khác), nơi có dịch bào ưu trương (thế nước thấp hơn).

- Hấp thụ muối khoáng theo 2 cơ chế:

+ Chủ động: Ngược chiều gradient nồng độ (từ nơi nồng độ thấp đến nơi nồng độ cao), cần năng lượng và chất mang.

+ Thụ động: Cùng chiều gradient nồng độ, không cần năng lượng, có thể cần chất mang.