Ôn tập chương 2 - Quy luật di truyền

Phép lai thuận nghịch gồm là hai phép lai (thuận và nghịch) trong đó ở phép lai thuận, đã sử dụng bố mẹ với kiểu hình khác nhau thì ở phép lai nghịch cũng sử dụng hai kiểu hình đó nhưng đổi vai trò của bố và mẹ.

Phép lai thuận nghịch để phát hiện quy luật: 2,4,5

Cho cây AaaaBBbb tự thụ phấn:

Xét tính trạng màu quả: Aaaa × Aaaa → 3 đỏ: 1 vàng.

Xét tính trạng vị quả: BBbb × BBbb → $\left( {\frac{5}{6}B - :\frac{1}{6}bb} \right) \times \left( {\frac{5}{6}B - :\frac{1}{6}bb} \right)$ →35 ngọt: 1 chua

Vậy tỷ lệ kiểu hình là: (3:1)(35:1) =105:35:3:1

Cây thấp nhất có kiểu gen aabb cao 100cm → cây cao nhất có kiểu gen: AABB cao 140cm.

Ta có P: AABB × aabb → F₁: AaBb.

AaBb tự thụ phấn.

Cây có chiều cao 120cm có 2 alen trội trong kiểu gen chiếm tỷ lệ: $\frac{{C_4^2}}{{{2^4}}} = 37,5\% $

Những điểm giống nhau giữa quy luật phân li độc lập và quy luật hoán vị gen là: (3), (5), (6)

Ý (1) là đặc điểm của quy luật hoán vị gen.

Ý (2), (4) là đặc điểm của quy luật phân ly độc lập.

Quy ước gen:

A: thân xám; a: thân đen

B: cánh dài; b: cánh cụt

F1 có 4 kiểu hình → P dị hợp 2 cặp gen. Mà ở ruồi giấm chỉ có con cái có hoán vị gen, để tạo 4 loại kiểu hình thì con đực phải có kiểu gen dị hợp AB/ab.  

Ở F1, tỷ lệ ruồi thân đen, cánh dài (aaB-) = 0,045 → aB = 0,09 → f = 18%.

Xác suất thu được ruồi đực mang kiểu hình lặn về ít nhất 1 tính trạng là: $\frac{{1 - \left( {0,5 + 0,41 \times 0,5} \right)}}{2} = 14,75\% $

Ta thấy kiểu hình ở 2 giới là khác nhau → gen nằm trên NST giới tính. Ở F₁ ta thấy sự di truyền chéo: bố → giới cái; mẹ → giới đực → gen nằm trên X

Quy ước gen: BB gây chết ở cái; B: gây chết ở đực

                        Bb: cánh có mấu nhỏ

                        b: bình thường

P: X^BX^b × X^bY → F₁: X^BX^b: X^bX^b: X^bY (X^BY chết)

Cho F₁ tạp giao: (X^BX^b: X^bX^b)× X^bY↔ (X^B :3X^b) × ( X^b : Y) → 3/7 ruồi đực.

Ở F₁ 100% quả tròn, ngọt, vàng → 3 tính trạng trên là trội so với tính 3 trạng bầu dục, chua, xanh.

ở F₂ tỷ lệ 3 trội : 1 lặn → 2 trường hợp có thể xảy ra: (1) các gen liên kết hoàn toàn, (2) 3 tính trạng do 1 gen quy định (gen đa hiệu)

Phương án đúng nhất là A vì phương án C: liên kết gen: còn có trường hợp liên kết không hoàn toàn.

Ta thấy ở F1 đời con có kiểu hình giống cây làm mẹ → di truyền tế bào chất. Nếu lấy hạt phấn của cây F1 ở phép lai thuận (lá đốm) thụ phấn cho F1 ở phép lai nghịch (lá xanh) khi này cây lá xanh đóng vai trò hình thành giao tử cái → cây F2: 100% lá xanh.

Kết quả của phép lai thuần nghịch khác nhau thì gen quy định tính trạng có thể nằm trên NST giới tính hoặc trong ty thể.

ADN của lục lạp bị đột biến → không có khả năng tổng hợp → xuất hiện màu trắng.

Do đặc điểm các ADN ngoài tế bào chất và ADN trong nhân có đặc điểm khác nhau.

Nếu đột biến trong nhân trong hợp tử ở trong lần phân chia đầu tiên thì toàn bộ các tế bào còn lại trong nhân sẽ chứa gen đột biến và cơ thể thể hiện cùng một kiểu hình như ví dụ B → B sai.

Nếu đột biến gen ngoài nhân, do sự phân chia tế bào chất không đồng đều nên sẽ có một số tế bào nhận được gen đột biến, một số tế bào không nhận được gen đột biến → hình thành dạng thể khảm trong cơ thể (đốm xanh / trắng).

Phát biểu sai là B vì kiểu hình của một cơ thể phụ thuộc vào cả kiểu gen và điều kiện môi trường cơ thể đó sinh sống và có thể thay đổi trong đời sống cá thể.

Tính trạng không chịu ảnh hưởng của môi trường là nhóm máu.

Phép lai: AaBbDdHh x AaBbDdHh

Xét các phương án:

• Số kiểu hình ở đời con:2×2×2×2 = 16 → A sai
• Số kiểu gen dị hợp về 1 trong 4 gen ở F1 là: $C_4^1 \times 1 \times {2^3} = 32$ → B sai (trong đó, mỗi cặp chỉ có 1 kiểu gen dị hợp và 2 kiểu gen đồng hợp)
• Số kiểu gen dị hợp về cả 4 cặp trên: 1 → C sai
• Số cá thể mang 3 tính trạng trội và 1 tính trạng lặn chiếm tỷ lệ: $C_4^3 \times {\left( {\frac{3}{4}} \right)^3} \times \frac{1}{4} = \frac{{27}}{{64}}$ → D đúng

Các phát biểu đúng là (1) (2) (3).

P: AaBbDd × AaBbDd

F_{1 có:}

Các cây hoa trắng có kiểu gen là: aa(BB, Bb, bb)(DD, Dd, dd) ↔ có số KG là 1 ×3 × 3 = 9 → (1) đúng

Các cây hoa vàng có kiểu gen: (AA, Aa)bb(DD, Dd, dd) chiếm tỉ lệ là: 0,75 × 0,25 × 1 = 3/16 → (2) đúng

Các cây hoa đỏ có kiểu gen: (AA,Aa)(BB, Bb)dd chiếm tỉ lệ là: 0,75 × 0,75 × 0,25 = 9/64

Cây dị hợp 1 cặp gen (AaBBdd + AABbdd) chiếm tỉ lệ là: 0,5 × 0,25 × 0,25 × 2 = 1/16

→ trong số các cây hoa đỏ, cây dị hợp 1 cặp gen chiếm tỉ lệ là 4/9 → (3) đúng

Các cây hoa tím có kiểu gen (AA,Aa)(BB,Bb)(DD,Dd) chiếm tỉ lệ: 0,75³ = 27/64

Cây hoa tím (A-B-D-) mang 3 alen trội có kiểu gen AaBbDd, chiếm tỉ lệ: 0,5³ = 1/8

→ trong các cây hoa tím, tỉ lệ cây mang 3 alen trội là 1/8 : 27/64 = 8/27 → (4) sai

Quy ước gen: A: thân xám, a: thân đen

                        B: cánh dài; b: cánh cụt

                        D: mắt đỏ; d: mắt trắng.

Ta có tỷ lệ trội về 3 tính trạng (A-B-D)là 52,5%  → A-B- =0,525: 0,75= 0,7 → ab/ab = 0,7 – 0,5 = 0,2

Mà ở 1 bên ruồi đực không có hoán vị gen cho ab với tỷ lệ 0,5, bên ruồi cái cho ab = 0,4 hay f = 0,2

Kiểu gen của F1: $\frac{{AB}}{{ab}}{X^D}{X^d},f = 0,2 \times \frac{{AB}}{{ab}}{X^D}Y$

Xét các kết luận:

A. Ở F2 số cá thể mang toàn tính trạng lặn (aabbdd) = 0,2ab/ab × 0,25 = 0,05 → A đúng.

B. Xét phép lai: ${X^D}{X^d} \times {X^D}Y \to {X^D}{X^D}:{X^D}{X^d}:{X^D}Y:{X^d}Y$, trong những con có mắt đỏ thì con đực chiếm 1/3 → trong tổng số con mang toàn tính trạng trội thì số con đực chiếm 1/3 → B đúng

C. Số cá thể mang 1 tính trạng lặn ở F2:

Ta có: A-B- = 0,7; aabb =0,2;A-bb/aaB- = 0,25 – 0,2 = 0,05, tỷ lệ ${X^D} -  = 0,75;{X^d} -  = 0,25$

Tỷ lệ cá thể mang 1 tính trạng lặn là: $0,7{\text{A}} - B -  \times 0,25{{\text{X}}^d}Y + 0,05{\text{A}} - bb \times 0,75{X^D} -  + 0,05{\text{aaB - }} \times 0,75{X^D} -  = 0,25$ → C đúng

D. Số kiểu gen ở F2 = 7 × 4 = 28 kiểu gen → D sai.

Cặp Aa, Bb có hoán vị gen ở 1 bên cho 7 kiểu gen, cặp Dd tạo ra 4 kiểu gen ở F2.

Các phép lai có thể xác định được kiểu gen của cây hoa đỏ (H) là:

(1) Cho cây H tự thụ phấn:

Nếu đồng hợp trội thì F₁ chỉ có KH hoa đỏ.

Nếu dị hợp 1 cặp gen: F₁ phân ly 3:1 (có 2 trường hợp ta có thể nhận ra được kiểu gen của H)

Nếu dị hợp 2 cặp gen: F₁ phân ly: 9:3:3:1

(2) Cho cây H giao phấn với cây hoa đỏ dị hợp 2 cặp gen:

Nếu đồng hợp trội (AABB) thì F₁ chỉ có KH hoa đỏ.

Nếu dị hợp 1 cặp gen phân ly 3:1 (có 2 trường hợp ta có thể nhận ra được kiểu gen của H)

Nếu dị hợp 2 cặp gen: 9:3:3:1

(6) Cho cây H giao phấn với cây hoa vàng có kiểu gen dị hợp tử (aaBb)

Nếu cây H là đồng hợp trội thì F₁ chỉ có KH hoa đỏ

Nếu dị hợp 1 cặp gen : TH₁: AaBB ×aaBb → (1:1)

                                    TH₂: AABb × aaBb → (3:1)

Nếu dị hợp 2 cặp gen: F₁ phân ly: (1:1)(3:1)

Khi nói về liên kết gen và hoán vị gen:

A đúng.

B sai, các gen nằm xa nhau có khả năng xảy ra HVG cao hơn.

C đúng.

D đúng, hai cặp gen nằm trên 2 cặp NST khác nhau thì phân li độc lập.

A đúng, cơ thể AaBb\(\dfrac{{De}}{{dE}}\) dị hợp 4 cặp gen, khi có HVG sẽ tạo ra tối đa 2⁴ =16 loại giao tử.

B đúng. Vì ABDE là giao tử hoán vị.

C sai, tỉ lệ giao tử ABDe (giao tử liên kết) ≠ tỉ lệ giao tử abde (giao tử hoán vị)

D đúng, nếu xảy ra hoán vị gen với tần số 20%, \(AB\underline {DE}  = 0,5A \times 0,5B \times \dfrac{f}{2}\underline {DE}  = 2,5\% \)

Ta thấy F₂ có kiểu hình ở 2 giới khác nhau về cả 2 tính trạng → 2 cặp gen này cùng nằm trên vùng không tương đồng của NST X

Ở thú XX là con cái; XY là con đực

F₁: 100% mắt đỏ, đuôi ngắn →P thuần chủng, hai tính trạng này là trội hoàn toàn

Quy ước gen:

A- mắt đỏ; a – mắt trắng

B- đuôi ngắn; b – đuôi dài

P: ♂\(X_b^aY\) × ♀ \(X_B^AX_B^A\) → F₁: \(X_B^AY:X_B^AX_b^a\)

Ở giới đực F₂ có 4 loại kiểu hình → có HVG ở con cái,

Tỷ lệ kiểu gen ở giới đực F₂: 0,45:0,45:0,05:0,05

→ tỷ lệ giao tử ở con cái F₁: \(0,45X_B^A:0,45X_b^a:0,05X_B^a:0,05X_b^A\) → f = 10%

Cho F₁ × F₁: \(X_B^AY \times X_B^AX_b^a \to 0,45X_B^A:0,45X_b^a:0,05X_B^a:0,05X_b^A \times \left( {X_B^A:Y} \right)\)

Xét các phát biểu:

(1) đúng, Trong số các con mắt đỏ đuôi ngắn F₁, số con cái dị hợp chiếm:\(\dfrac{{0,5X_B^A \times 0,45X_b^a + 0,5X_B^A \times 0,01\left( {X_B^a + X_b^A} \right)}}{{0,5 + 0,45 \times 0,5}} = \dfrac{{11}}{{29}}\)

(2) sai, xảy ra HVG ở giới cái.

(3) sai, cho tối đa 8 loại kiểu gen.

(4) đúng, cho cá thể đực F₁ lai phân tích: \(X_B^AY \times X_b^aX_b^a \to X_b^aY = 50\% \)