Di truyền liên kết với giới tính

Trong trường hợp một gen qui định một tính trạng, nếu kết quả lai thuận và lai nghịch khác nhau ở 2 giới, tính trạng lặn xuất hiện ở giới dị giao tử (XY) nhiều hơn ở giới đồng giao tử (XX) thì tính trạng này được quy định bởi gen: Nằm trên nhiễm sắc thể giới tính X, không có alen tương ứng trên Y.

Trong trường hợp một gen qui định một tính trạng, nếu kết quả lai thuận và lai nghịch khác nhau ở 2 giới, tính trạng lặn xuất hiện ở giới dị giao tử (XY) nhiều hơn ở giới đồng giao tử (XX) thì tính trạng này được quy định bởi gen: Nằm trên nhiễm sắc thể giới tính X, không có alen tương ứng trên Y.

Các gen quy định tính trạng nằm trên NST Y ở đoạn không tương đồng chỉ di truyền cho giới dị giao tử

Ruồi cái bình thường là XX, do đó một cá thể ruồi cái bình thường có thể mang 2 alen Hbr

Ý A đúng, vì ở mèo đực có bộ NST XY nên không thể có màu lông tam thể (XDXd).

Ý B đúng vì con mèo đực lông đen luôn có kiểu gen XDY, sẽ không có kiểu gen đồng hợp.

Ý C, sai vì còn phụ thuộc vào tần số của các alen trong quần thể, kiểu giao phối.

Ý D đúng vì xuất hiện2 loại kiểu hình (mèo tam thể, màu đen).

Phép lai A cho đời con 100% lông vằn => loại

Phép lai B cho đời con: con trống: có cả lông vằn và không vằn, con mái cũng có cả lông vằn và không vằn => loại

Phép lai C: con mái lông vằn, con trống có 2 kiểu hình lông vằn và không vằn => loại

Phép lai D: con mái lông vằn, con trống không vằn => thỏa mãn điều kiện.

Phép lai A: ${X^a}{X^a} \times {X^A}{Y^a} \to {X^A}{X^a}:{X^a}{Y^a}$ → phân ly kiểu hình khác nhau ở 2 giới.

Phép lai B: ${X^A}{X^a} \times {X^a}{Y^A} \to {X^A}{X^a}:{X^a}{X^a}:{X^A}{Y^A}:{X^a}{Y^A}$ ở giới dị giao tử có 1 kiểu hình còn giới đồng giao tử có 2 kiểu hình.

Phép lai C: ${X^A}{X^a} \times {X^A}{Y^a} \to {X^A}{X^A}:{X^A}{X^a}:{X^A}{Y^a}:{X^a}{Y^a}$ → phân ly kiểu hình khác nhau ở 2 giới.

Tỉ lệ phân li kiểu hình 1 mắt đỏ : 1 mắt trắng

→ Kiểu hình mắt trắng chỉ có ở ruồi giấm đực không xuất hiện ở ruồi giấm cái → gen nằm trên vùng không tương đồng của NST giới tính X

→ Bố mẹ có kiểu gen X^BX^b × X^bY

Ta thấy ở F2 không thấy xuất hiện kiểu hình trắng, ngắn (aa, bb) → hai gen nằm trên cùng 1 NST và liên kết hoàn toàn.

ở F1, F2 có sự khác nhau về kiểu hình ở 2 giới → 2 gen nằm trên NST X.

P: $X_b^AX_b^A \times X_B^aY \to {F_1}:X_b^AX_B^a:X_b^AY \to {F_2}:X_b^AX_b^A:X_b^AX_B^a:X_b^AY:X_B^aY$

Con cái lông đen, ngắn có kiểu gen đồng hợp.

Vậy các ý đúng là A, B, C

A dài >> a ngắn

P ♀ cánh ngắn x ♂ cánh dài thuần chủng

F₁: 100% cánh dài

F₂: 3 dài : 1 ngắn(♀)

Do tính trạng ở 2 giới ở F₂ khác nhau

→ alen qui định tính trạng nằm trên NST giới tính

F₂: giới cái : 1 dài : 1 ngắn

→ ruồi đực F₁ cho 2 loại giao tử

→ gen nằm trên vùng tương đồng cặp NST giới tính

→ ruồi đực F₁: X^aY^A.

→ F₁ x F₁: X^aY^A x X^AX^a.

→ F₂: X^AY^A : X^aY^A : X^AX^a : X^aX^a.

F₂ dài x F₂ dài: (X^AY^A : X^aY^A) x X^AX^a.

→ F₃: ruồi cái cánh dài X^AX^- =¼ × ½ + ¼ × ½ + ¼ × ½ = 3/8 

Tỷ lệ con đực có kiểu hình giống bố chiếm tỷ lệ: $\frac{1}{2} \times \frac{3}{4} \times \frac{1}{2} \times \frac{3}{4} = \frac{9}{{64}}$

1 gen có 2 alen mà có 5 kiểu gen trong quần thể → gen nằm trên vùng không tương đồng của NST X (nếu nằm trên vùng tương đồng sẽ có 6 kiểu gen), giới cái có 3 kiểu gen, giới đực có 2 kiểu gen.

- Số phép lai trong quần thể là: 2×3=6 phép lai → loại B, D

- Số phép lai cho tỷ lệ kiểu hình 1 đỏ: 1 trắng là: 2 (${X^A}Y \times {X^a}{X^a};{X^a}Y \times {X^A}{X^a}$), số phép lai cho tỷ lệ 3 : 1 là 1.

Tỷ lệ kiểu hình ở 2 giới khác nhau → gen quy định tính trạng nằm trên NST giới tính.

F2: có 16 tổ hợp giao tử → có 2 gen tương tác tạo ra kiểu hình.

F1 toàn mắt đỏ  → P thuần chủng và  1 trong 2 gen nằm trên vùng tương đồng của X và Y.

Quy ước gen: A-B : mắt đỏ, aaB-/A-bb/aabb: mắt trắng.

$\begin{array}{l}P:aa{X^b}{X^b} \times AA{X^B}{Y^B} \to {F_1}:Aa{X^B}{X^b} \times Aa{X^b}{Y^B}\\ \to {F_2}:(3A - :1{\rm{a}}a)({X^B}{X^b}:{X^b}{X^b}:{X^b}{Y^B}:{X^B}{Y^B})\end{array}$

F2: giới cái: 3 mắt đỏ:5 mắt trắng

Giới đực: 6 mắt đỏ:2 mắt trắng.

Lấy các con mắt đỏ ở F2: con cái: $1AA{X^B}{X^b}:2Aa{X^B}{X^b}$

Con đực: $1AA{X^B}{Y^B}:2Aa{X^b}{Y^B}:1AA{X^b}{Y^B}:2Aa{X^B}{Y^B}$

Cho con đực và con cái giao phối với nhau: $\left( {2A:1a} \right)\left( {{X^B}:{X^b}} \right) \times \left( {2A:1a} \right)\left( {1{X^B}:1{{\rm{X}}^b}:2{Y^B}} \right)$

Tỷ lệ con đực mắt đỏ là: $\left( {\frac{2}{3} \times 1 + \frac{1}{3} \times \frac{2}{3}} \right) \times \left( {\frac{1}{2} \times \frac{1}{2} + \frac{1}{2} \times \frac{1}{2}} \right) = \frac{4}{9}$

Xét cặp XX: số loại giao tử X tối đa là: 2. 5 = 10

Số kiểu gen tối đa là: 10.11/2=55

Xét cặp XY: Số loại giao tử Y là: 4

Số kiểu gen của XY = số giao tử X. Số giao tử Y = 10. 4 = 40

→ Số giao tử là: 10+4 =14

Số kiểu gen: 55+40 = 95

Tỷ lệ phân ly ở Fa:

Tỷ lệ phân ly màu thân ở 2 giới khác nhau → gen quy định màu thân nằm trên NST giới tính., F1 có thân đen → thân đen là trội hoàn toàn so với thân trắng.

Tỷ lệ lông dài: lông ngắn = 1/3 → độ dài lông do 2 cặp gen quy định → (2) đúng

Quy ước gen

A: Thân đen, a thân trắng.

B-D- lông dài ; B-dd, bbD-, bbdd : lông ngắn.

$P:{X^A}{X^A}BB{\rm{DD}} \times {X^a}Ybb{\rm{dd}} \to {F_1}:{X^A}{X^a}BbDd:{X^A}YBbDd$

Con đực F1 lai phân tích: ${X^A}YBbDd \times {X^a}{X^a}bb{\rm{dd}}$

+ ở Fa có 2 x 4 = 8 kiểu gen. → (1) sai

+ Kiểu hình lông ngắn, thân trắng có các kiểu gen: $Bb{\rm{dd}}{X^a}Y,bbDd{X^a}Y,bb{\rm{dd}}{X^a}Y$  →(3) sai

+ Các cá thể lông dài ở Fa: ${X^A}{X^a}BbDd \times {X^a}YBbDd$

Số kiểu gen tối đa được tạo thành là: 4x9 = 36, số kiểu hình:4 x 2 =8 → (4) sai

Tính các tỷ lệ: cánh dài /cánh ngắn: 9/7, tỷ lệ có lông đuôi/ không có lông đuôi = 3/1

→ tính trạng cánh là do 2 gen tương tác bổ sung → (3) đúng

- Nếu 2 các gen quy định 2 tính trạng này PLĐL thì tỷ lệ KH là (9:7)(3:1)≠ đề bài → 1 trong 2 gen quy định tính trạng cánh nằm trên X

- P thuần chủng, F1 đồng hình cánh dài có lông đuôi → có lông đuôi là trội so với không có lông đuôi. Và các con đực chỉ có kiểu hình có lông đuôi → chỉ nhận giao tử mang alen trội về tính trạng nà, mà ở giới cái mới có hoán vị gen → con cái XX, con đực XY,

- Quy ước gen: A-B- cánh dài, A-bb/aaB-/aabb: cánh ngắn.

D có lông đuôi, d: không có lông đuôi.

- Mà ở F1 đồng hình → 2 gen B và D nằm trên vùng tương đồng của X và Y → (1) đúng, (4) sai

Vậy kiểu gen của P là: $P:AAX_D^BY_D^B \times aaX_d^bX_d^b \to {F_1}:AaX_D^BX_d^b \times AaX_d^bY_D^B$

- Ở F2: tỷ lệ con cái, cánh dài có lông đuôi (A-B-D) chiếm tỷ lệ 0.15 mà A-=0.75

→ B-D-=0.2, chỉ có con cái có hoán vị gen nên con đực cho $X_d^b = 0.5 \to X_D^B = \frac{{0.2}}{{0.5}} = 0.4 \to f = 20\% $ → (2) đúng.

$P:AAX_D^BY_D^B \times aaX_d^bX_d^b \to {F_1}:AaX_D^BX_d^b \times AaX_d^bY_D^B$

- Cho con cái F1 lai phân tích:

Vậy tỷ lệ con đực cánh dài, không có lông đuôi (A-B-dd) 0.1x 1/2 =0.05 = 5% → (5) đúng

Vậy tất cả có 4 ý đúng.

Cả 2 bệnh này ở người đều được quy định bởi gen nằm trên NST X không có alen tương ứng trên Y.

Người phụ nữ có

Mẹ bị mù màu, đông máu bình thường ↔$X_H^rX_ - ^r \leftrightarrow \left( {\frac{1}{2}X_H^rX_H^r:\frac{1}{2}X_H^rX_h^r} \right)$

Bố bị hemophilia A, không bị mù màu ↔$X_h^RY$

→ người phụ nữ có dạng là: $\left( {\frac{3}{4}X_h^RX_H^r:\frac{1}{4}X_h^RX_h^r} \right)$

Người phụ nữ đang mang thai 1 bé trai

→ bé trai nhận Y từ bố, chỉ cần xét X từ mẹ

Để người con bị 2 bệnh trên ↔ người con phải nhận giao tử $X_h^r$  từ mẹ

Mà f = 3% → người mẹ cho giao tử liên kết: $X_h^r$ = 0,485 và giao tử hoán vị  $X_h^r$ = 0,015

→ vậy xác suất để người con trai đang mang thai kia sinh ra bị 2 bệnh là :

¾.0,015 + ¼. 0,485 = 0,1325 ~0,13

Nhiễm sắc thể giới tính là loại NST mang gen quy định giới tính và có thể mang cả gen quy định tính trạng thường.

Tỷ lệ con có kiểu hình giống bố chiếm tỷ lệ: \(\frac{1}{2} \times \frac{3}{4} \times \frac{1}{2} \times \frac{3}{4} = \frac{9}{{64}}\)

Nhiễm sắc thể giới tính là loại NST mang gen quy định giới tính và có thể mang cả gen quy định tính trạng thường.