Phần I - Nội dung lý thuyết
Tình cảm, cảm xúc là một trong những phẩm chất quan trọng hàng đầu của thơ. Để thể hiện tình cảm, cảm xúc, các nhà thơ đã chọn nhiều cách khác nhau, trực tiếp hoặc gián tiếp. Nhiều khi các yếu tố tự sự và miêu tả đã được đưa vào thơ một cách đầy nghệ thuật, cho phép tác giả ẩn mình, nhường chỗ cho câu chuyện, sự việc, cảnh vật tự nói lên những điều cần thiết. Em hãy viết đoạn văn ghi lại cảm xúc, ấn tượng của mình về một bài thơ thuộc loại này để hiểu thêm về một hình thức nghệ thuật độc đáo của thơ ca nói chung.
II - Yêu cầu đối với bài văn kể lại một trải nghiệm:
- Giới thiệu nhan đề bài thơ và tên tác giả.
- Thể hiện được cảm xúc chung về bài thơ.
- Nêu các chi tiết mang tính tự sự và miêu tả trong bài thơ, đánh giá ý nghĩa của chúng trong việc thể hiện tình cảm, cảm xúc của nhà thơ.
- Chỉ ra được nét độc đáo trong cách tự sự và miêu tả của nhà thơ.
III - Phân tích bài viết tham khảo: Cảm xúc khi đọc bài thơ Mây và sóng của Ta-go
- Giới thiệu nhan đề bài thơ và tên tác giả: "Nhan đề bài thơ... thiêng liêng bất diệt.".
- Thể hiện cảm xúc chung về bài thơ: "Đi theo câu chuyện... cho mẹ của mình."
- Nêu các chi tiết mang tính tự sự, miêu tả trong bài thơ và đánh giá ý nghĩa của chúng: "Em bé được mời gọi đến... bình yên vĩnh cửu.".
- Chỉ ra nét độc đáo trong cách tự sự và miêu tả của nhà thơ: "Qua những lời thoại... dành cho mẹ của mình.".
- Khái quát lại cảm xúc chung của người viết về bài thơ trong hình thức kể chuyện độc đáo của nó: "Nói chung, bài thơ... yêu thương mẹ.".
IV - Thực hành viết theo các bước
1. Trước khi viết
a. Lựa chọn bài thơ
Bài thơ được em chọn phải là bài thơ có yếu tố kể chuyện (xuất hiện câu chuyện, nhân vật, dù nhân vật có thể chỉ mang một cái tên chung chung), có các chi tiết miêu tả bối cảnh không gian, con người,... Các bài thơ Chuyện cổ tích về loài người, Mây và sóng đều thuộc loại này.
b. Tìm ý
Để tìm ý, em hãy nêu các câu hỏi và tự trả lời: Bài thơ gợi lên câu chuyện gì? Đâu là các chi tiết tự sự và miêu tả nổi bật? Các chi tiết ấy sống động, thú vị như thế nào? Chúng đã góp phần thể hiện ấn tượng điều nhà thơ muốn bày tỏ ra sao?...
c. Lập dàn ý
Từ các ý đã được hình thành qua cách nêu và trả lời câu hỏi, em hãy sắp xếp thành một dàn ý:
- Mở đoạn: Giới thiệu tác giả và bài thơ; nêu khái quát ấn tượng, cảm xúc về bài thơ.
- Thân đoạn:
+ Nêu ấn tượng, cảm xúc của em về câu chuyện được kể hoặc các chi tiết miêu tả có trong bài thơ.
+ Làm rõ nghệ thuật kể chuyện và miêu tả của tác giả.
+ Đánh giá tác dụng của việc kể lại câu chuyện kết hợp với các chi tiết miêu tả trong đoạn thơ.
- Kết đoạn: Nêu khái quát điều em tâm đắc về bài thơ (trong đó có nói tới đặc điểm nghệ thuật riêng của bài thơ đã được phân tích ở trên).
2. Viết bài
Khi viết bài, các em cần lưu ý:
- Bám sát dàn ý đề viết đoạn.
- Thể hiện được cảm xúc chân thành của em về nội dung và hình thức trữ tình độc đáo của bài thơ.
- Trình bày đúng hình thức của đoạn văn: viết lùi đầu dòng từ đầu tiên của đoạn văn và chữ cái đầu của từ đó phải viết hoa; kết thúc đoạn văn bằng một dấu chấm câu. Các câu trong đoạn cần tập trung vào chủ đề chung, giữa các câu có sự liên kết. Đoạn văn khoảng 7 - 10 câu.
3. Chỉnh sửa bài viết
Gợi ý bài viết
Bài thơ "Đêm Nay Bác Không Ngủ" là một tác phẩm nổi tiếng của nhà thơ Minh Huệ. Bài thơ do ông sáng tác vào thời kì chống Pháp năm 1951 đã để lại ấn tượng sâu sắc trong lòng nhân dân đất Việt. Hình anh Bác thức trăng suốt đêm không ngủ vì dân công đã để lại ấn tượng sâu sắc trong lòng em. Đi theo văn bản được nhà thơ kể bằng giọng điều trầm ấm, êm ái với những chi tiết thật đắt, người đọc đồng cảm với những cảm xúc yêu quý, xót xa, kính trọng của anh đội viên trẻ dành cho Bác Hồ kính yêu. Trong một đêm giá rét giữa những ngày kháng chiến trường kì, lẽ ra những thanh niên trai tráng phải là người thức canh cho Người yên giấc thì Người – cụ già đầu đã bạc nhiều lại thức dậy trằn trọc lo từng giấc ngủ cho những anh bộ đội. Mỗi lần anh đội viên thức dậy là mỗi lần anh giật mình vì hình ảnh Bác vẫn sừng sững ngồi đó trông giấc ngủ cho các cháu, lo cho vận mệnh của nước nhà. Những hình ảnh miêu tả “trời khuya”, “Bác vẫn ngồi”, “mái tóc bạc”, “Bóng Bác cao lồng lộng”… là những hình ảnh đắt giá khiến người đọc không khỏi xúc động và cúi đầu nghiêng mình trước tình cảm của Bác dành cho mọi người. Qua những lời thoại và chi tiết được nhà thơ kể tuần tự, chân thực, giản dị mà sâu lắng, độc giả từng bước có cảm nhận thấm thía hơn về chiều sâu và tấm lòng bao la của vị cha già kính yêu của dân tộc. Có thể nói, bài thơ đã kể lại một câu chuyện cảm động về tình cảm của Bác, về những vất vả nơi kháng chiến và tình cảm mà anh đội viên dành cho Bác kính yêu.
