I. Công chúa kiêu ngạo, chế giễu mọi người
- Thân phận: Công chúa, con gái duy nhất của một nhà vua. → Cao quý, được cưng chiều.
- Hình dáng: Xinh đẹp tuyệt trần.
- Tính cách: Kiêu ngạo và ngông cuồng, không ai vừa mắt nàng. Không những từ chối hết người này đến người khác còn chế giễu, nhạo báng họ.
- Cuộc tuyển chọn phò mã:
+ Hoàn cảnh: Vua mời các chàng trai ở khắp các nước xa gần tới thết tiệc linh đình để chọn phò mã. Khách đứng thành hàng theo ngôi thứ.
+ Ai cũng bị công chúa giễu cợt:
- Người thì nàng cho là mập quá, nàng đặt tên là Thùng tô-nô.
- Người thì mảnh khảnh quá, nàng chê mảnh khảnh thế thì gió sẽ thổi bay.
- Người thì lùn, nàng lại chê lùn mà mập nữa thì vụng về lắm.
- Người thì mặt mày xanh xao, bị nàng đặt tên Nhợt nhạt như chết đuối.
- Người thứ năm mặt đỏ như gấc, nàng gọi là Xung đồng đỏ.
- Người thứ sáu dáng hơi cong cong, nên nàng gọi là Cây non sấy lò cong cớn.
- Người có cằm hơi cong như mỏ chích chòe, nàng nói chẳng khác gì chim chích chòe có mỏ nên đặt tên là Vua chích chòe.
→ Nhà vua quá tức giận trước cách hành xử của công chúa nên tuyên bố: sẽ gả công chúa cho người ăn mày đầu tiên đi qua hoàng cung.
II. Công chúa trải qua thử thách
- Hoàn cảnh:
+ Lời ban truyền của nhà vua. → Hành động dứt khoát, muốn trừng trị con gái.
+ Vua chích chòe - người đã bị công chúa chế giễu có chiếc cằm hơi nhô ra như mỏ con chim chích chòe nhưng yêu nàng đã đóng giả thành người hát rong.
- Những thử thách mà công chúa phải trải qua:
+ Ban đầu:
- Công chúa luôn thể hiện sự tiếc nuối khi biết được khu rừng, thảo nguyên, thành phố mĩ lệ,... khi biết nó là của vua chích chòe. → Nghệ thuật: Điệp cấu trúc.
- Công chúa không thể chấp nhận sự thật: "Người hầu của anh đâu?".
- Công chúa không biết làm gì cả: không biết nhóm bếp, không biết đan sọt, không biết dệt sợi, bán sành sứ lại bán đầu chợ.
→ Thiếu kĩ năng sinh sống, được cưng chiều từ nhỏ đã quen.
+ Sau đó, người hát rong đã yêu cầu công chúa làm những việc:
- Dậy sớm nhóm bếp, nấu ăn, làm việc nhà.
- Đan sọt, dệt vải (nhưng người hát rong lại nghĩ những ngón tay mềm mại của công chúa sẽ bị chảy máu).
- Buôn bán nồi và bát đĩa (công chúa bày một đống hàng sành sứ ngồi ngay đầu chợ nên đã bị anh chàng phi ngựa lao thẳng vào, vỡ ra hàng nghìn mảnh vụn).
- Làm chị phụ bếp.
→ Mục đích những yêu cầu này: Trừng phạt tính kiêu căng, ngông cuồng, uốn nắn tín kiêu ngạo của công chúa, để công chúa nhận ra những điều sai trái của mình và biết sửa sai. Đồng thời vẫn thể hiện tình yêu của Vua chích chòe với công chúa.
→ Công chúa đã có những thay đổi tích cực về thái độ.
III. Kết thúc có hậu cho công chúa
- Khi nhận ra nhà vua chích chòe:
+ Từ chối, cố sức gạt ra.
+ Cảm thấy từ chối khi bị mọi người chế nhạo.
→ Hiểu được cảm xúc của người từng bị mình chế giễu. Chung thủy, cảm thấy không xứng đáng.
- Khi được vua chích chòe giải thích: Bật khóc nức nở "Em đã làm những điều sai trái, thật không xứng đáng là vợ của anh.".
→ Nhận lỗi, cảm thấy mình không xứng đáng.
→ Sau khi đã nhận ra được sự kiêu ngạo của mình, công chúa đã được hưởng hạnh phúc: Kết hôn cùng Vua chích chòe.
