Phân tích chi tiết Bài học đường đời đầu tiên

Sách kết nối tri thức với cuộc sống

Đổi lựa chọn

I. Bức chân dung Dế Mèn

- Ngoại hình:
   + Càng: mẫm bóng
   + Vuốt: cứng, nhọn hoắt
   + Cánh: áo dài chấm đuôi
   + Đầu: to, nổi từng tảng
   + Răng: đen nhánh, nhai ngoàm ngoạm
   + Râu: dài, cong vút
→ Dế Mèn là một chàng thanh niên có vẻ ngoài tự tin, khỏe mạnh, cường tráng
- Hành động:
   + Đi đứng oai vệ, làm điệu, nhún chân, rung đùi
   + Quát mấy chị cào cào, đá ghẹo anh gọng vó
   + Co cẳng, đạp phanh phách vào các ngọn cỏ, dáng điệu tỏ vẻ con nhà võ.
   + Nhai ngoàm ngoạm, trịnh trọng vuốt sâu
→ Sử dụng dày đặc các động từ và tính từ
- Ý nghĩ của Dế Mèn: sắp đứng đầu thiên hạ được rồi
⇒ Dế Mèn là một anh chàng khỏe mạnh, cường tráng, hùng dũng nhưng tính tình kiêu căng, hợm hĩnh, xốc nổi…

II. Bài học đầu tiên của Dế Mèn

- Hình ảnh Dế Choắt:
   + Trạc tuổi Dế Mèn
   + Người gầy gò, cánh ngắn củn, càng bè bè, râu cụt
→ Dế Choắt là người xấu xí, yếu đuối, trái ngược hoàn toàn với Dế Mèn
- Thái độ của Dế Mèn đối với Dế Choắt: coi thường, trịch thượng.
   + Lời lẽ, giọng điệu bề trên, xưng hô “chú mày”.
   + Cư xử : ích kỷ, không thông cảm, bận tâm gì về việc giúp đỡ Choắt.
- Dế Mèn trêu chọc chị Cốc
   + Dế Mèn nghĩ kế trêu chọc chị Cốc
   + Kết quả:gây ra cái chết thương tâm cho Dế Choắt
- Tâm trạng của Dế Mèn sau khi trêu chọc chị Cốc:
   + Hả hê vì trò đùa tai quái của mình: chui vào trong hang nằm khểnh, bụng nghĩ thú vị…
   + Sợ hãi khi nghe tiếng chị Cốc mổ Dế Choắt: nằm im thin thít
   + Hốt hoảng, lo sợ, bất ngờ trước cái chết và lời khuyên của Dế Choắt
   + Ân hận, chân thành sám hối: đứng yên lặng trước mộ Dế Choắt
- Bài học đường đời đầu tiên của Dế Mèn: ở đời mà có thói hung hăng bậy bạ, có óc mà không biết nghĩ, sớm muộn rồi cũng mang vạ vào mình đấy.

III. Nghệ thuật

- Cách kể chuyện theo ngôi thứ nhất tự nhiên.
- Nhân hóa và miêu tả loài vật sinh động.
- Ngôn ngữ chính xác, giàu tính tạo hình.
- Sử dụng các tính từ, động từ mạnh: đạp phanh phách, vũ cánh phành phạch,…
- Sử dụng các từ láy gợi hình ảnh, âm thanh: khỏe khoắn, xấu xí, ốm yếu, hống hách, hùng dũng,…