I. Nhân vật người anh
- Tính cách: Tham lam, xấu tính.
- Trong chuyện phân chia tài sản:
+ Từ khi có vợ người anh sinh ra lười biếng, bao nhiêu việc đều trút cho vợ chồng em.
+ Sợ hai người em tranh công liền bàn vợ cho hai vợ chồng em ở riêng.
+ Chia cho em một gian nhà lụp xụp và cây khế. Còn bao nhiêu ruộng cho làm rẽ và ngồi hưởng sung sướng với vợ.
+ Cho là người em đần độn, không đi lại với em.
- Trong chuyện ăn khế - trả vàng:
+ Chỉ ăn và chờ chim đến. Chim đến thì vội tru tréo lên.
+ Hai vợ chồng bàn may túi to gấp 3 lần, thành như một cái tay nải lớn. Hoa mắt vì của quý, vào trong tận sâu hang cố nhặt đầy tay nải. Tay nải đầy, còn lấy them vàng dồn cả tay áo, ống quần lê mãi mới ra được khỏi hang.
- Kết cục: Người anh bị ngọn sóng cuốn đi với tay nải vàng và châu báu đầy người.
II. Nhân vật người em
- Tính cách: Tốt bụng, hiền lành.
- Trong chuyện phân chia tài sản:
+ Không nhận được tài sản gì nhưng vẫn siêng năng làm lụng. Dù không được giúp đỡ nhưng không oán trách, lê bước trở về.
+ Thức khuya, dậy sớm, cố gắng làm lụng.
+ Bị chia tài sản bất công nhưng không ca thán.
+ Quanh năm chăm chút cây khế để có thể đem bán lấy tiền.
- Trong chuyện ăn khế - trả vàng:
+ May đúng túi ba gang, chỉ nhặt ít vàng, kim cương ở ngoài rồi bay về.
+ Sẵn sàng chia sẻ lại câu chuyện và đưa lại cây khế cho người anh.
- Kết cục: Hai vợ chồng trở nên giàu có.
III. Ý nghĩa của câu chuyện
- Gửi gắm bài học về sự đoàn kết, yêu thương anh em, gia đình.
- Đề cao lòng nhân ái của con người.
- Thể hiện tư tưởng ở hiền gặp lành, ác giả ác báo của nhân dân.
- Thể hiện ước mơ của người lao động: ước mơ đổi đời và ước mơ công bằng.
