I. Khái niệm
Trình bày ý kiến về một vấn đề trong đời sống gia đình là chia sẻ những suy nghĩ, ý kiến của mình về vấn đề nào đó trong gia đình (có thể là vấn đề tích cực và tiêu cực).
II. Hướng dẫn quy trình nói
1. Trước khi nói
Chuẩn bị nội dung nói
- Dựa vào chính trải nghiệm của em để chọn một đề tài phù hợp (Gợi ý: quan hệ giữa các thành viên trong gia đình; việc chăm sóc, lắng nghe, thấu hiểu của cha mẹ đối với con cái; thái độ cư xử của con cái đối với cha mẹ; những việc cần làm để gia đình trở thành một tổ ấm yêu thương; sự tôn trọng sở thích và mong muốn của từng người,...).
- Có thể đọc lại các văn bản đã học trong bài để được gợi ý thêm về ý tưởng, chẳng hạn, hình ảnh em bé và sự chăm sóc của người thân trong Chuyện cổ tích về loài người, tình cảm gắn bó của con đối với mẹ trong Mây và sóng, tình yêu thương của anh chị em trong Bức tranh của em gái tôi,...
- Tìm thêm thông tin liên quan từ sách báo hoặc các phương tiện nghe nhìn để có được cái nhìn toàn diện hơn về đề tài muốn nói.
- Chuẩn bị tranh ảnh, bài hát,... về gia đình để minh họa cho bài nói (nếu có).
- Chuẩn bị tranh ảnh, bài hát,... về gia đình để minh họa cho bài nói (nếu có).
- Ghi ra giấy những ý chính cần nói và sắp xếp theo trật tự phù hợp (Gợi ý: nêu vấn đề và các biểu hiện cụ thể của vấn đề; nêu tác động của vấn đề đối với các thành viên trong gia đình; trình bày mong muốn của em và cách em đã làm để giải quyết vấn đề;...).
Tập luyện
- Để trình bày tốt, em hãy tập luyện trước. Có thể tập luyện một mình hoặc trình bày trước bạn bè, người thân và nhờ họ nhận xét, góp ý.
- Chọn cách nói tự nhiên, gần gũi, gần với kiểu tâm tình, chia sẻ, giãi bày.
2. Trình bày bài nói
- Trình bày bài nói theo các ý chính đã chuẩn bị. Mở đầu, nên cho người nghe cảm nhận được điều em sắp nói là điều em đã thực sự chứng kiến, có nhiều cảm xúc và suy nghĩ. Ở phần nội dung chính, cần chú ý để không sa vào việc liệt kê bằng chứng hay kể chuyện; tập trung nêu được nội dung cốt lõi, mang tính tiêu biểu cho vấn đề đang bàn. Kết thúc bài nói cần nhấn mạnh vào cách ứng xử thích hợp mà em đã lựa chọn.
- Trong khi nói, cần tập trung vào vấn đề mà em đã chọn. Những liên hệ với trải nghiệm của bản thân em sẽ làm cho nội dung bài nói thêm sinh động.
- Chú ý kết hợp trình bày ý kiến với việc sử dụng tranh ảnh, bài hát để làm tăng sức hấp dẫn cho bài nói.
3. Sau khi nói
Trao đổi về bài nói theo một số gợi ý sau:
III. Ví dụ
Xin chào thầy cô và các bạn. Tôi tên là......................, học lớp......., trường................. Gia đình Việt Nam từ nghìn năm nay đã xây dựng được những truyền thống tốt đẹp bền vững với những chuẩn mực về gia phong, gia đạo, với phương châm cư xử: kính trên nhường dưới, đặc biệt đề cao nền nếp và sự hòa thuận. Tuy vậy, giữa các thế hệ trong gia đình vẫn có những khoảng cách về nhận thức, về nếp sống và tâm lý từ đó tạo ra những xung đột không thể tránh khỏi nhất là lứa tuổi vị thành niên với cha mẹ. Đó là một vấn đề bức xúc cần phải tháo gỡ để tạo sự hòa thuận, êm ấm trong một gia đình. Tuy nhiên, đây là một vấn đề vô cùng phức tạp với quy mô khá lớn nên ở bài nói này, tôi sẽ chỉ đề cập đến một vấn nạn, đó là bạo lực gia đình.
Bạo lực gia đình là một dạng thức của bạo lực xã hội, là những hành vi mà dường như cũng đã lại cố ý của các thành viên gia đình đã khiến gây tổn hại hoặc đe dọa mang tính gây tổn hại… với các thành viên khác trong gia đình. Hay nói một cách dễ hiểu hơn, đó là việc đó chính là các thành viên gia đình luôn luôn biết vận dụng sức mạnh để giải quyết các vấn đề gia đình chứ không dùng lời lẽ.
Gia đình luôn luôn được xem chính là tế bào của xã hội, đồng thời cũng chính là hình thức thu nhỏ của xã hội nên bạo lực gia đình hiện nay cũng lại có thể coi như là hình thức thu nhỏ của bạo lực xã hội vậy. Ở đó cũng với rất nhiều dạng thức khác nhau. Xét về hình thức, có thể phân chia bạo lực gia đình thành các hình thức chủ yếu có thể bắt gặp đó chính là những việc bạo lực thể chất: là hành vi ngược đãi các thành viên, hoặc một số thành viên trong gia đình. Đó còn là các hành vi đánh đập thành viên gia đình, làm tổn thương tới sức khỏe, tính mạng của họ. Bạo lực về tinh thần: là những lời nói, thái độ, hành vi làm tổn thương tới danh dự, nhân phẩm tổn thương đến tâm lý của thành viên gia đình. Bạo lực về kinh tế được hiểu đó chính là hành vi xâm phạm tới các quyền lợi về kinh tế của thành viên gia đình. Thực sự có thể thấy bên cạnh đó còn là sự bạo lực về tình dục, đó cũng chính là bất kỳ hành vi nào mà lại có mang tính chất cưỡng ép trong các quan hệ tình dục giữa các thành viên gia đình, kể cả việc cưỡng ép sinh con. Mỗi hình thức bạo lực có thể được biểu hiện dưới nhiều hành vi khác nhau. Không những vậy thì còn có luật phòng, chống bạo lực gia đình hiện nay cũng lại đã quy định các hành vi bạo lực bao gồm những hành vi có thể kể ra như: hành vi hành hạ, ngược đãi, đánh đập hoặc hành vi cố ý khác xâm hại đến sức khỏe, tính mạng.
Bên cạnh đó còn có các hành vi lăng mạ hoặc hành vi cố ý khác xúc phạm danh dự, nhân phẩm của người khác. Đồng thời lại còn cô lập, xua đuổi hoặc gây áp lực thường xuyên về tâm lý gây hậu quả nghiêm trọng. Không chỉ dừng lại ở đó mà còn có các hành vi như ngăn cản việc thực hiện quyền cũng như những nghĩa vụ trong quan hệ gia đình giữa ông, bà và cháu; hay còn có ở giữa cha, mẹ và con; giữa vợ và chồng; hay lại giữa anh, chị, em với nhau. Hành vi đáng lên án đó là hành vi cưỡng ép quan hệ tình dục. Hay không thể không nhắc đến hành vi cưỡng ép tảo hôn;hay là những vụ việc như cưỡng ép kết hôn, ly hôn hoặc cản trở hôn nhân tự nguyện, tiến bộ. Tất cả những điều này đều là những việc làm sai trái với Pháp luật, vô lương cần phải tẩy chay.
Hiện nay bạo lực gia đình không chỉ diễn ra ở đối tượng người lớn với nhau mà còn xuất hiện đối với trẻ em và cả những người cao tuổi nữa. Vậy phải làm thế nào để bản thân không là nạn nhân của bạo lực gia đình, mỗi chúng ta khi sinh ra không được lựa chọn người bố hay mẹ của mình vì vậy khi bạn sống trong một gia đình có mầm mống của bạo hành gia đình thì hãy cố ngăn tình trạng đó lại bằng mọi biện pháp có thể, đừng để bản thân là nạn nhân của bạo lực gia đình cũng như những người thân xung quanh bạn.
Khi sống trong một gia đình tồn tại nạn bạo lực gia đình thì bản thân bạn và người thân của bạn sẽ mất đi nhiều thứ so với những người khác có chung cuộc sống, bạn bè sẽ xa lánh bạn khi thấy bạn có một ông bố, bà mẹ như vậy, những người xung quanh cũng sẽ nhìn gia đình của bạn với ánh mắt thiếu thiện cảm hơn đó. Hiện nay trong bộ luật của nhà nước Việt Nam cũng như những quốc gia trên thế giới đã có những điều cụ thể cho cá nhân gây ra bạo lực gia đình và quyền lợi cho những đối tượng là nạn nhân của nạn bạo lực gia đình. Người gây ra bạo lực gia đình sẽ phải lĩnh những hậu quả nhất định do những việc làm mà bản thân trực tiếp hay không trực tiếp gây ra cho người thân. Tuy chưa thể ngăn chặn nạn bạo lực gia đình vì nó diễn ra trong quy mô gia đình nhỏ nhưng Nhà nước cũng đã có những biện pháp phù hợp để ngăn ngừa nạn bạo lực gia đình vì bạo lực chủ yếu là từ phía người bố gây ra co vợ con do hậu quả của những tác động xấu từ môi trường sống cũng như hoàn cảnh của từng gia đình mà gây ra nạn bạo lực gia đình ở nhũng mức độ nặng nhẹ khác nhau.
Bạo lực gia đình là một trong những hệ lụy xấu do tác động từ môi trường xung quanh và hoàn cảnh sống của mỗi gia đình mà ra vì vậy hãy cùng chung tay góp sức vì một xã hội không bạo lực công bằng và văn minh hơn bạn nhé!
Trên đây là ý kiến của tôi về việc cải tạo mối quan hệ giữa cha mẹ và con cái khi xảy ra những bất đồng trong cuộc sống. Tôi mong rằng qua bài nói này, chúng ta có cái nhìn đúng đắn hơn về vấn đề trên để cùng đi đến những cách cư xử hài hòa, tạo nên một không khí gia đình êm ấm, để tất thảy chúng ta đều thấy hạnh phúc khi được trở về mái ấm của mình.
