Phần I - Trước khi đọc
Trả lời câu 1 (trang 78 SGK Ngữ văn 6 tập 2)
Phương pháp giải:
Nhớ lại các bài hát, bài thơ ở lớp dưới mà em đã được biết.
Giải chi tiết:
- Em từng nghe, đọc hay đã thuộc những ca khúc, bài thơ viết về Trái Đất:
+ Bài hát Trái đất này là của chúng mình (Trương Quang Lục)
+ Bài thơ Trái đất còn quay (Huy Cận)
- Những bài thơ, bài hát này đã gợi lên trong em hình ảnh trái đất là một hành tinh xanh rộng lớn, quay mãi.
- Theo em, để hiểu biết và yêu quý hơn hành tinh xanh này, chúng ta còn cần phải tìm đến những nguồn thông tin nghiên cứu khoa về trái đất, lịch sử hình thành trái đất,...
Trả lời câu 2 (trang 78 SGK Ngữ văn 6 tập 2)
Phương pháp giải:
Quan sát cuộc sống chung quanh em và giải nghĩa từ ngữ đã cho trong đề bài.
Giải chi tiết:
Người ta thường nói: “Sự sống muôn màu”. Em hiểu điều này là: Trên Trái đất không biết có biết nhiêu sự sống của con người, loài vật, cây cỏ hoa lá,... Mỗi một sự sống đều là một câu chuyện từ lúc xuất hiện, được sinh ra cho đến lúc trưởng thành. Mỗi một sự vật lại mang một nét riêng biệt khác nhau, không sự vật nào giống sự vật nào. Vì thế, nên người ta đó là cuộc sống muôn màu muôn vẻ, muôn hình vạn trạng.
Phần II - Đọc văn bản
Trả lời câu 1 (trang 79 SGK Ngữ văn 6 tập 2)
Phương pháp giải:
Đọc kĩ phần Trái Đất – nơi cư ngụ của muôn loài để trả lời câu hỏi này.
Giải chi tiết:
Sự sống trên Trái Đất vô cùng phong phú và tồn tại ở khắp nơi:
- Có loài nhỏ bé với kích thước hiển vi: vi sinh vật.
- Có loài khổng lồ: cây bao báp, cá voi xanh, khủng long.
- Muôn loài tồn tại ở khắp nơi, trên các cánh rừng nguyên sinh, các đại dương bao la.
=> Tất cả muôn loài tồn tại, phát triển theo những quy luật sinh học của tự nhiên.
Trả lời câu 2 (trang 80 SGK Ngữ văn 6 tập 2)
Phương pháp giải:
Đọc kĩ phần Con người trên Trái Đất để trả lời.
Giải chi tiết:
Con người là đỉnh cao kì diệu của sự sống trên Trái Đất vì:
- Con người có, bộ não và hệ thần kinh phát triển nhất, có ý thức, có tình cảm, có ngôn ngữ, biết tổ chức cuộc sống theo hướng tích cực.
- Con người đã trực tiếp cải tạo bộ máy Trái Đất, khiến nó thay đổi để phục vụ cho con người.
Trả lời câu 3 (trang 80 SGK Ngữ văn 6 tập 2)
Phương pháp giải:
Em theo dõi đoạn văn cuối, đối chiếu với toàn văn bản và trả lời.
Giải chi tiết:
Ý sau cùng của bài không lạc đề vì bài văn này nói về sự sống của Trái Đất, trong các phần đầu, tác giả đã liệt kê những thông tin và vai trò quan trọng của đối tượng, phần cuối này tác giả đặt ra câu hỏi về sự tồn tại và vấn đề an nguy của Trái Đất.
Phần III - Sau khi đọc
Trả lời câu 1 (trang 81 SGK Ngữ văn 6 tập 2)
Phương pháp giải:
Em đọc toàn văn bản, tóm tắt ý chính của từng phần.
Giải chi tiết:
Liệt kê theo hình thức gạch đầu dòng những thông tin chủ yếu mà văn bản đưa đến cho người đọc:
- Trái đất là một trong tám hành tinh của hệ Mặt Trời.
- Nước chiếm 2/3 bề mặt Trái đất. Nhờ có nước sự sống trên Trái đất phát triển dưới nhiều dạng phong phú, từ vi sinh vật mang cấu tạo đơn giản đến động vật bậc cao có hệ thần kinh vô cùng phức tạp.
- Trái đất là nơi cư ngụ của muôn loài. Tất cả mọi dạng tồn tại của sự sống đều tồn tại, phát triển theo những quy luật sinh học bí ẩn.
- Con người là đỉnh cao ỳ diệu của sự sống trên trái đất. Con người là động vật bậc cao có tình cảm, ngôn ngữ, biết tổ chức cuộc sống theo hướng tích cực. Tuy nhiên, cũng chính con người đã làm ảnh hưởng tiêu cực đến Trái đất bằng hành động khai thác thiên nhiên một cách bừa bãi.
- Tình trạng của Trái đất đang từng ngày từng giờ bị tổn thương. Câu hỏi Trái đất có thể chịu đựng được đến bao giờ là câu hỏi nhân loại không thể làm ngơ.
Trả lời câu 2 (trang 81 SGK Ngữ văn 6 tập 2)
Phương pháp giải:
Quan sát các bức tranh vẽ gì và trả lời câu hỏi này.
Giải chi tiết:
Các bức tranh đã hỗ trợ cho em trong việc nắm bắt thông tin của văn bản:
Bức tranh 1: Cuộc sống thiên nhiên hoang dã, xanh ngắt, trong lành của các loài động vật.
Bức tranh 2: Con người tấp nập xây tháp Ba-ben. Cuộc sống có sự can thiệp, phát triển bằng cách xây dựng của con người.
Trả lời câu 3 (trang 81 SGK Ngữ văn 6 tập 2)
Phương pháp giải:
Đọc kĩ phần 2 và liệt kê nội dung được nhắc tới.
Giải chi tiết:
- Phần 2 (“Vị thần hộ mệnh” của sự sống trên Trái Đất) tập trung thông tin về vấn đề:
+ Trái đất là cái nôi của sự sống, nước bao phủ trên 2/3 bề mặt Trái đất: Nước trong các lòng đại dương, nước đông cứng thành những khối băng ở hai địa cực, nước tuôn chảy ở các sông ngòi khắp các hệ thống sông trên các lục địa.
+ Nếu không có nước thì Trái đất chỉ là một hành tinh khô chết. Nhờ có nước, sự sống trên khăp hành tinh vô cùng phong phú.
- Việc nói về vấn đề đó liên quan đối với hướng triển khai những nội dung khác ở các phần kế tiếp. Phần 3, phần 4 tác giả nêu vấn đề chính vì cuộc sống phát triển và vô cùng phong phú nhờ tài nguyên nước, nên các loài động vật cũng phát triển phong phú theo, nhất là động vật bậc cao - con người. Con người sẽ khai thác Trái đất để phục vụ những mục đích khác nhau. Trong đó có cả mục đích tích cực và tiều cực.
Trả lời câu 4 (trang 81 SGK Ngữ văn 6 tập 2)
Phương pháp giải:
Suy nghĩ những thông tin, kiến thức bên ngoài mà em biết về Trái Đất và bổ sung vấn đề mà văn bản này chưa có.
Giải chi tiết:
- Văn bản phần nào chưa nói được đầy đủ về sự kì diệu của sự sống trên Trái Đất.
- Em có thể bổ sung thêm về sự kì diệu của sự sống trên Trái Đất chính là sự tương tác, ảnh hưởng của các hành tinh khác trong hệ ngân hà tới Trái Đất cũng như nguồn gốc sự hình thành của Trái Đất.
Trả lời câu 5 (trang 81 SGK Ngữ văn 6 tập 2)
Phương pháp giải:
Sử dụng kiến thức của bản thân hoặc các thông tin trên internet, sách vở để thêm bằng chứng khẳng định cho điều này.
Giải chi tiết:
Con người là đỉnh cao kì diệu của sự sống trên Trái Đất:
- Điều đó được minh chứng qua những tác động của con người tới Trái Đất. Với trí thông minh, con người đã tạo nên những điều phi thường.
- Con người thậm chí đã vượt ra khỏi Trái Đất và thâm nhập vào hệ ngân hà, khám phá vũ trụ, khám phá Mặt Trăng và những hành tinh khác.
- Chính con người với những thiết bị tân tiến, hiện đại của mình đã tạo nên cây cầu nối biển, nối sông và khắc phục được nhiều thiên tai mà tự nhiên gây nên.
- Chúng ta còn thực hiện rất nhiều cuộc thăm dò lòng Trái Đất, đi sâu tìm hiểu về chính hành tinh xanh mà ta đang sinh sống.
Trả lời câu 6 (trang 81 SGK Ngữ văn 6 tập 2)
Phương pháp giải:
Đọc kĩ đoạn văn cuối cùng và lí giải vì sao lại có câu hỏi đó.
Giải chi tiết:
Lý do xuất hiện câu hỏi Trái đất có thể chịu đựng được đến bao giờ trong đoạn cuối của văn bản là vì: con người đã tác động vào Trái đất, khai thác tài nguyên thiên nhiên quá nhiều, một cách bừa bãi, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến quá trình tồn tại và phát triển sự sống trên Trái đất. Câu hỏi dấy lên hồi chuông cảnh tỉnh cho con người về việc bảo vệ, giữ gìn hành tinh xanh.
Trả lời câu 7 (trang 81 SGK Ngữ văn 6 tập 2)
Phương pháp giải:
Quan sát hình thức, nội dung và cách triển khai thông tin của tác giả để trả lời câu hỏi này.
Giải chi tiết:
Từ việc đọc hiểu văn bản Trái Đất - cái nôi của sự sống, em rút ra được kinh nghiệm về cách đọc một văn bản thông tin: Đọc văn bản thông tin cần nhấn mạnh những phần có đề mục, cách ngắt quãng rõ ràng để phân biệt được rõ từng phần của văn bản.
VIẾT KẾT NỐI VỚI ĐỌC
Phương pháp giải:
Viết đoạn văn đáp ứng hình thức theo yêu cầu và bám sát vấn đề đề bài yêu cầu.
Giải chi tiết:
Soi ngược vào những bức tranh phong cảnh đẹp đẽ của đất nước trong thơ ca, chúng ta mới thấy mảnh đất chúng ta đang sinh sống hiện nay bị ảnh hưởng nhiều bởi những hậu quả của ô nhiễm môi trường: mùa thu se se lạnh của Hà Nội bị thay thế bởi cái nóng oi bức mà dai dẳng của mùa hạ, mực nước biển dâng cao gây lũ lụt làm thiệt hại cả về người và của, một số sinh vật tuyệt chủng vì mất nơi sinh sống, không ít người tử vong vì ô nhiễm nguồn nước và không khí,… Thật đáng buồn khi người đầu độc nhân loại và các sinh vật khác trên hành tinh lại được coi là bộ phận sở hữu những phát minh vĩ đại làm thay đổi nền văn minh trên Trái đất. Vì vậy, để hành tinh xanh mãi xanh, bảo vệ môi trường là trách nhiệm của tất cả mọi người, mọi công dân trên hành tinh xanh này. Chúng ta phải cùng nhau chung tay thì mới có thể tạo ra tác động đủ lớn giúp đẩy lùi và ngăn chặn ô nhiễm môi trường, làm ảnh hưởng đến cuộc sống của chính bản thân và các sinh vật khác!
