Phần I - CHUẨN BỊ
Trả lời câu hỏi (trang 25 SGK Ngữ văn 6 tập 1)
- Xem lại hướng dẫn nêu trong mục Chuẩn bị ở bài Thánh Gióng để vận dụng vào đọc hiểu văn bản này.
- Đọc trước truyện Sự tích Hồ Gươm, hãy tưởng tượng và miêu tả nơi cất giữa thanh gươm mà Rùa vàng nhận từ tay Lê Lợi
Phương pháp giải:
Em đọc trước truyện, thử tưởng tượng và nêu hình dung của em về nơi cất giữ thanh gươm.
Lời giải chi tiết:
Có thể tưởng tượng và miêu tả khung cảnh hồ Gươm như sau:
- Màu nước hồ trong xanh có thể nhìn thấy đáy hồ, như chiếc gương khổng lồ để mây trời soi bóng với những gợn sóng lăn tăn trên mặt hồ.
- Xung quanh hồ là những hàng cây xanh mướt bốn mùa, tỏa bóng xuống hồ. Đặc biệt là hàng liễu rủ xuống như cô thiếu nữ đang soi gương chải tóc.
Phần II - ĐỌC HIỂU
Câu hỏi giữa bài
Trả lời câu 1 (trang 26 SGK Ngữ văn 6 tập 1)
Phương pháp giải:
Em chú ý các chi tiết được lặp lại trong 3 lần kéo lưới của Lê Thận.
Lời giải chi tiết:
Đáng chú ý ở chỗ cả ba lần Thận đều cất được một thanh sắt.
Trả lời câu 2 (trang 26 SGK Ngữ văn 6 tập 1)
Phương pháp giải:
Xem kĩ bức tranh trang 26 và cảm nhận.
Lời giải chi tiết:
Minh họa cho nhân vật: Lê Thận và sự việc kéo lưới 3 lần đều được một thanh sắt (lưỡi gươm thần).
Trả lời câu 3 (trang 26 SGK Ngữ văn 6 tập 1)
Phương pháp giải:
Đọc kĩ văn bản và liệt kê các chi tiết kì ảo.
Lời giải chi tiết:
- Các chi tiết kì ảo trong văn bản là:
+ Ba lần kéo lưới đều khéo được 1 lưỡi gươm
+ Trong túp lều tối thanh gươm sáng rực hai chữ: "Thuận Thiên"
+ Chuôi gươm nạm ngọc phát sáng trên ngọn cây đa
+ Đem tra gươm vào chuôi thì vừa như in
+ Lưỡi gươm tự nhiên động đậy.
+ Rùa Vàng lên đòi gươm.
Trả lời câu 4 (trang 27 SGK Ngữ văn 6 tập 1)
Phương pháp giải:
Chú ý kết quả mà gươm thần đem lại.
Lời giải chi tiết:
Nhờ có gươm thần, nghĩa khí của nghĩa quân dâng cao, giúp nghĩa quân tung hoành khắp các trận địa, làm cho quân Minh bạt vía, uy thế…vang khắp nơi, xông xáo đi tìm giặc, có những kho lương mới chiếm được, mở đường cho họ đánh tràn ra mãi.
Trả lời câu 5 (trang 27 SGK Ngữ văn 6 tập 1)
Phương pháp giải:
Đọc kĩ phần này và chú ý chi tiết giải thích sự vật, sự việc trong truyện.
Lời giải chi tiết:
Phần 5 giải thích cho tên gọi Hồ Gươm hay Hồ Hoàn Kiếm.
Câu hỏi cuối bài
Trả lời câu 1 (trang 28 SGK Ngữ văn 6 tập 1)
Phương pháp giải:
Đọc lại văn bản, nêu sự kiện chính của truyện.
Lời giải chi tiết:
Sự việc chính:
- Quân Minh sang xâm lược nước ta.
- Lê Lợi khởi nghĩa ở Lam Sơn.
- Lê Thận kéo được lưỡi gươm báu.
- Lê Lợi lấy được chuôi gươm nạm ngọc.
- Trong tay Lê Lợi thanh gươm làm cho quân Minh bạt vía.
- Lê Lợi lên ngôi vua.
- Một năm sau Long Quân sai Rùa Vàng lên đòi lại gươm báu.
- Lê Lợi trả gươm ở hồ Tả Vọng.
- Hồ Tả Vọng được mang tên Hồ Gươm
Trả lời câu 2 (trang 28 SGK Ngữ văn 6 tập 1)
Phương pháp giải:
Chú ý các nhân vật xuất hiện trong truyện (Lê Lợi, Lê Thận, Long Quân, Rùa Vàng) và chọn ra nhân vật nổi bật để nêu lên đặc điểm của nhân vật.
Lời giải chi tiết:
- Theo em nhân vật nổi bật trong truyện là Đức Long Quân.
- Nhân vật này có đặc điểm là yêu nước, thương dân, đã cho mượn gươm thần để nhân dân ta chiến đấu vì chính nghĩa và đây còn là người yêu chuộng hòa bình, ngài muốn Lê Lợi dùng chính năng lực của mình để cai quản đất nước khi chiến tranh kết thúc, không phải dựa vào gươm thần.
Trả lời câu 3 (trang 28 SGK Ngữ văn 6 tập 1)
Phương pháp giải:
Đây là đặc trưng của truyền thuyết, em đọc lại văn bản và tìm các chi tiết liên quan đến lịch sử nước nhà và chi tiết hoang đường kì ảo.
Lời giải chi tiết:
Chi tiết liên quan tới lịch sử:
- Giặc Minh đô hộ nước ta.
- Khởi nghĩa Lam Sơn do Lê Lợi đứng đầu vùng lên chiến thắng giặc Minh vang dội.
Chi tiết hoang đường kì ảo:
- Ba lần thả lưới đều vớt được duy nhất một lưỡi gươm có khắc chữ "thuận thiên".
- Lưỡi gươm sáng rực một góc nhà.
- Chuôi gươm nằm ở trên ngọn cây đa.
- Đem tra gươm vào chuôi thì vừa như in
- Lưỡi gươm tự nhiên động đậy.
- Rùa Vàng lên đòi gươm.
Trả lời câu 4 (trang 28 SGK Ngữ văn 6 tập 1)
Phương pháp giải:
Từ văn bản đã học, em nêu ra điều mà truyện muốn ca ngợi và giải thích.
Lời giải chi tiết:
Ý nghĩa của truyện Sự tích Hồ Gươm:
- Truyện Sự tích Hồ Gươm giải thích tên gọi của Hồ Gươm (Hoàn Kiếm)
- Dân gian muốn giải thích, ca ngợi tính chất chính nghĩa nghĩa, tính nhân dân của khởi nghĩa Lam Sơn.
- Truyện đề cao, suy tôn vai trò của Lê Lợi, người lãnh đạo cuộc khởi nghĩa Lam Sơn đã được nhân dân hết lòng ủng hộ, có công đánh đuổi giặc, đem lại thái bình cho đất nước, nhân dân.
- Truyện thể hiện khát vọng của quần chúng nhân dân muốn được sống trong hoà bình, hạnh phúc.
