I. Hình ảnh Lượm trong cuộc gặp gỡ tình cỡ giữa hai chú cháu
1. Hoàn cảnh gặp gỡ
- Xưng hô: chú cháu. → Tình cảm thân thiết, trìu mến của những người chiến sĩ.
- Nghệ thuật hoán dụ: "Ngày Huế đổ máu".
→ Hoàn cảnh cuộc gặp gỡ: Tác giả từ Hà Nội vào Huế công tác.
→ Gợi sự kiện lịch sử: bắt đầu cuộc kháng chiến chống Pháp (1947).
2. Chân dung chú bé Lượm
- Hình dáng: bé loắt choắt
- Trang phục: cái xắc xinh xinh, ca lô đội lệch
- Cử chỉ: nhanh nhẹn, hồn nhiên, yêu đời (thoăn thoắt, nghênh nghênh, huýt sáo vang, nhảy trên đường vàng…)
- Lời nói: tự nhiên, chân thật (Cháu đi liên lạc…Thích hơn ở nhà)
⇒ Từ láy cùng phép so sánh gợi lên hình ảnh chú bé liên lạc nhỏ nhắn, nhanh nhẹn, hồn nhiên
II. Chuyến đi liên lạc cuối cùng và sự hi sinh của Lượm
1. Chuyến đi liên lạc cuối cùng
- Lần gặp cuối cùng:
+ Gặp gỡ "Tình cờ chú cháu/ Gặp nhau Hàng Bè".
+ Chia tay "Cháu đi đường cháu/ Chú lên đường ra".
+ Nghe tin Lượm qua đời "Ra thế/ Lượm ơi!..." → Câu thơ 4 chữ ngắt thành 2 dòng. → Sự xót xa, nghẹn nghèo tiếc thương.
- Chuyến liên lạc cuối:
+ "Một hôm nào đó/ Như bao hôm nào" → Công việc thường nhật.
+ "Đạn bay vèo vèo", "Thượng khẩn" → Nhiệm vụ hiểm nguy nhưng quan trọng.
> < "Đường quê vắng vẻ/ Lúa trỗ đòng đòng" → Gợi không gian làng quê vắng vẻ, tươi đẹp làm nổi bật hoàn cảnh chiến đấu.
+ Động từ mạnh "vụt qua" + câu hỏi tu từ "sợ chi?" → Hành động nhanh, dứt khoát, thái độ bất chấp hiểm nguy, đặt nhiệm vụ và đất nước lên trên tính mạng.
2. Sự hi sinh của Lượm
- Khi tác giả nhận tin:
+ "bỗng" → Đột ngột, bất ngờ.
+ "lòe chớp đỏ", "Thôi rồi, Lượm ơi!", "một dòng máu tươi" → Nói giảm nói tránh chỉ Lượm gặp nạn.
+ "Lượm ơi, còn không?" → Nhịp thơ ngắt đôi, câu hỏi tu từ thể hiện sự ngỡ ngàng, xót xa trước sự ra đi của Lượm.
- Hình ảnh ra đi của Lượm:
+ "nằm trên lúa" → Gợi đi sự thanh thản, nhẹ nhàng.
+ "Tay nắm chặt bông" → Muốn níu lấy sự sống.
+ "Hồn bay giữa đồng" → Hóa thân vào quê hương đất nước. → Bất tử hóa sự hi sinh.
III. Hình ảnh Lượm sống mãi
- Điệp lại 2 khổ thơ phần đầu.
→ Tạo kết cấu đầu cuối tương ứng.
→ Hình ảnh Lượm còn sống mãi với nhân dân, đất nước.
- Hình ảnh "Nhảy trên đường vàng".
→ Con đường cát vàng, nắng vàng, lúa vàng hay lá vàng.
→ Con đường cách mạng vàng son.
