Ngày soạn: ...............................................
Ngày giảng: .............................................
Tiết 10: Đọc thêm - KHÓC DƯƠNG KHUÊ
Nguyễn Khuyến
I. Mục tiêu bài học
1. Kiến thức
- Cảm nhận được tiếng khóc bạn chân thành, xót xa, nuối tiếc của nhà thơ.
- Hiểu được tâm trạng của nhân vật trữ tình qua âm hưởng da diết của thể thơ song thất lục bát.
2. Kĩ năng: Đọc hiểu bài thơ theo đặc trưng thể loại.
3. Thái độ: Giáo dục tình bạn trong sáng, cao đẹp.
II. Phương tiện
1. Giáo viên:SGK, SGV ngữ văn 11, Giáo án.
2. Học sinh:
Tập đọc diễn cảm bài thơ.
Chủ động tìm hiểu về tác phẩm qua hệ thống câu hỏi sgk.
III. Phương pháp
- Đọc hiểu, đọc diễn cảm, phân tích, bình giảng, kết hợp so sánh bằng hình thức trao đổi, thảo luận nhóm.
IV. Hoạt động dạy học
1. Ổn định tổ chức
Sĩ số: ..........................................
2. Kiểm tra bài cũ
- Đọc bài thơ « Thương vợ » của Trần Tế Xương.
- Phân tích hình ảnh bà Tú qua nỗi lòng thương vợ của ông Tú ?
- Nhận xétvề nhân cách của ông Tú qua bài thơ ?
3. Bài mới
Hoạt động 1. Hoạt động khởi động
Bên cạnh những vần thơ viết về làng cảnh Bắc Bộ thì Nguyễn Khuyến còn là nhà thơ
chuyên viết về tình bạn thân thiết như “Bạn đến chơi nhà “,“ Khóc Dương Khuê”,…Bài thơ “Khóc Dương Khuê” được viết khi nhà thơ hay tin Dương Khuê – bạn đồng khoa với ông qua đời. Bài thơ thể hiện tình bạn thủy chung chân thành của Nguyễn Khuyến.
|
Hoạt động của giáo viên |
Hoạt động của học sinh |
|
Hoạt động 2. Hoạt động hình thành kiến thức mới HS đọc tiểu dẫn SGK. GV giới thiệu thêm. HS đọc văn bản. GV nhận xét, đọc lại Hướng dẫn hs đọc thêm. Trao đổi, thảo luận nhóm. Đại diện nhóm trình bày. GV chuẩn xác kiến thức. Nhóm 1. Nhận xét sơ bộ về tình bạn sau khi tiếp cận bài thơ? Giá trị nghệ thuật qua cách dùng từ ở 2 câu thơ đầu? Nhóm 2. Tình bạn thắm thiết, thủy chung giữa hai người được thể hiện như thế nào? Nhóm 3. Hãy phân tích những biện pháp nghệ thuật tu từ thể hiện nỗi trống vắng của nhà thơ khi bạn qua đời? Em hiểu câu thơ này như thế nào? Rượu ngon không có bạn hiền Không mua, không phải không tiền không mua? Nhóm 4. Đọc lại bài thơ. Phân tích diễn biến tâm trạng của tác giả trong bài thơ? Rút ra ý nghĩa? Hoạt động 3: Tổng kết. Gv hướng dẫn hs tổng kết: |
I. Tìm hiểu chung 1. Tác giả: - Nguyễn Khuyến: 1835, quê Hà Nam. Dương Khuê: 1839, quê Hà Sơn Bình. - Hai người kết bạn từ thuở thi đậu, Nguyễn Khuyến bỏ quan về quê, Dương Khuê vẫn làm quan. Nhưng cả hai vẫn giữ tình bạn gắn bó. 2. Tác phẩm: - Nghe tin bạn mất, Nguyễn Khuyến làm bài thơ này khóc bạn. - Bài thơ viết bằng chữ Hán có nhan đề là : Vãn đồng niên Vân Đình tiến sĩ Dương Thượng thư. Có bản dịch là Khóc bạn. Lâu nay quen gọi là Khóc Dương Khuê. - Sau này tự tác giả dịch ra chữ Nôm. II. Đọc hiểu văn bản 1. Giá trị nội dung a. Nỗi xót xa nghe tin bạn mất Câu thơ như tiếng thở dài - Hư từ : Thôi à Tiếng than nhẹ nhàng, gợi cảm, đau đột ngột khi vừa nghe tin bạn mất. - Cách xưng hô : Bác:Sự trân trọng tình bạn người cao tuổi. - Hình ảnh : Man mác, ngậm ngùi: → nỗi mát mát như chia sẻ với đất trời. Nhịp điệu câu thơ cũng tạo nên sự nghẹn ngào chua xót. à Nghệ thuật nói giảm, cách dùng hư từ và những hình ảnh mang tính tượng trưng, làm nhẹ nỗi đau đớn khi nghe tin bạn mất. b. Tình bạn chân thành, thủy chung gắn bó Tiếng khóc như giãi bày, làm sông lại những kỉ niệm của tình bạn thắm thiết:, hay tiếng khóc mang cảm hứng nhân sinh của kẻ sĩ bất lực trước thời cuộc. - Cùng thi đậu, cùng vui chơi, cùng nhau uống rượu, cùng gặp nhau một lần, cả hai cùng sống trong cảnh hoạn nạn và cùng đang trong tuổi già. => Tình bạn keo sơn, thắm thiết. Bộc lộ nỗi niềm trong tâm trạng thầm kín với nỗi đau thời thế. c. Nỗi hụt hẫng mất mát Mất bạn Nguyễn Khuyến như mất đi một phần cơ thể. - Muốn gặp bạn nhưng tuổi già không cho phép. Nay bạn mất, đau đớn vô cùng. - Mất bạn trở nên cô đơn : Rượu không muốn uống, thơ không muốn làm, đàn không gảy, giường treo lên. - Ngôn ngữ thơ đạt đến mức trong sáng tuyệt vời: Lặp 5 từ không trong tổng số 14 từ để diễn tả một cái không trống rỗng đến ghê gớm khi mấtbạn. => Tình bạn già mà vẫn keo sơn, gắn bó. 2. Nghệ thuật Cách sử dụng từ và hình ảnh, sử dụng điển tích, âm điệu của câu thơ song thất lục bát, nhân vật trữ tình tự bộc lộ tâm trạng. III. Tổng kết Bài thơ giúp ta hiểu về tình bạn thủy chung, gắn bó, hiểu thêm về khía cạnh khác của nhân cách Nguyễn Khuyến. |
4. Củng cố
Hệ thống hóa bài học.
5. Dặn dò
- Tiếp tục học thuộc lòng. Nắm nội dung bài học.
- Tập bình những câu thơ yêu thích. Hoặc viết một đoạn văn bộc lộ suy nghĩ về tìnhbạn.
- Chuẩn bị bài : Đọc thêm Vịnh khoa thi Hương (Trần Tế Xương).
*******************************
