Cảm nhận của em về bài thơ “Bánh trôi nước” của Hồ Xuân Hương (20 mẫu)

Cảm nhận bài thơ Bánh trôi nước của Hồ Xuân Hương hay nhất  1

Nhà thơ Xuân Diệu rất mê thơ Hồ Xuân Hương. Ông đã dành nhiều thời gian để thưởng thức, nghiên cứu thơ Xuân Hương và rất tâm đắc với cái biệt danh mà ông đặt cho nữ sĩ: Bà chúa thơ Nôm.

Hồ Xuân Hương là một nhà thơ nổi tiếng của nước ta vào cuối thế kỉ XVIII, đầu thế kỉ XIX, cùng thời với đại thi hào Nguyễn Du. Chế độ phong kiến ở giai đoạn suy tàn đã bộc lộ mặt trái đầy xấu xa, tiêu cực. Là người giàu tâm huyết với con người và cuộc đời, Hồ Xuân Hương đã gửi gắm vào thơ những điều suy tư trăn trở trước hiện thực phức tạp của xã hội, trước số phận bất hạnh của con người, nhất là phụ nữ. Bài thơ Bánh trôi nước phản ánh thân phận đau khổ, phụ thuộc của người phụ nữ và ngợi ca phẩm chất cao quý của họ.

Bánh trôi là thứ bánh quen thuộc, dân giã của vùng đồng bằng Bắc Bộ. Gạo nếp xay nhuyễn thành bột, lọc cho mịn, để thật ráo rồi bẻ thành từng miếng nhỏ, nặn tròn cỡ quả cà pháo, nhân làm bằng đường thẻ có màu nâu đỏ. Cho bánh vào nồi nước sôi, luộc chín, vớt ra nhúng sơ vào nước lạnh rồi xếp vào đĩa. Lúc nguội, bánh ăn dẻo và thơm ngọt. Người xưa cho rằng đây là thứ bánh tinh khiết, có thể dùng để cúng. (Mùng 3 tháng 3 Âm lịch có tục cúng trời đất, tổ tiên bằng bánh trôi, bánh chay và hoa quả).

Bài thơ Bánh trôi nước thuộc loại thơ vịnh vật (giống như Quả mít, Cái quạt, Con ốc nhồi…). Hồ Xuân Hương chịu ảnh hưởng sâu sắc của cách diễn đạt trong thơ ca dân gian:

Thân em vừa trắng lại vừa tròn,

Bảy nổi ba chìm với nước non.

Chiếc bánh trôi vừa trắng, vừa tròn, thật đẹp đẽ, đáng yêu nhưng đằng sau những chi tiết rất thực ấy lại là điều Hồ Xuân Hương muốn nói: người phụ nữ và thân phận họ. Xưa nay, phụ nữ được coi là phái đẹp, là tinh hoa của Tạo hóa. Bởi vậy, nhìn chiếc bánh trôi nước xinh xắn, ta dễ dàng liên tưởng đến vẻ đẹp trong trắng của người con gái đang xuân.

Cũng giống như chiếc bánh trôi bao lần chìm nổi, người phụ nữ xưa phải chịu số phận bảy nổi ba chìm trong xã hội trọng nam khinh nữ đầy bất công. Lễ giáo phong kiến đã tước đoạt quyền tự do, buộc họ phải sống lệ thuộc vào người khác. Tại gia tòng phụ, xuất giá tòng phu, phu tử tòng tử. Đã vậy, những thế lực đen tối luôn đẩy họ vào nghịch cảnh đau thương. Người phụ nữ trong thơ Xuân Hương cũng cùng chịu chung số phận với người phụ nữ trong thơ Nguyễn Du: Đau đớn thay phận đàn bà, Lời rằng bạc mệnh cũng là lời chung!

Không được làm chủ số phận của mình, người phụ nữ nào có khác chi chiếc bánh trôi ngon hay dở là do tay kẻ làm ra nó: Rắn nát mặc dầu tay kẻ nặn. Nhưng điều đáng nói lại là chuyện khác, chuyện tấm lòng son. Nhân bánh trôi làm bằng đường thẻ màu nâu sẫm. Khi bánh chín, lớp vở bằng bột nếp có màu trắng trong, nhìn thấy rõ màu của nhân. Ví nhân bánh như tấm lòng son thì cái ẩn ý mà tác giả muốn gửi gắm đã bộc lộ ra. Hồ Xuân Hương kín đáo khẳng định rằng dù có bị chà đạp, vùi dập, dù cuộc đời có ba chìm bảy nổi đến đâu chăng nữa thì người phụ nữ vẫn giữ nguyên vẹn phẩm giá cao quý của mình. Cách nói khiêm nhường mà chứa đựng một ý chí kiên định biết chừng nào. Đồng thời nó như một lời thách thức ngấm ngầm mà quyết liệt với cả xã hội phong kiến bạo tàn:

Rắn nát mặc dầu tay kẻ nặn,

Mà em vẫn giữ tấm lòng son.

Bài thơ tứ tuyệt chỉ có 4 câu, 28 chữ mà hàm chứa bao ý nghĩa. Nữ sĩ Xuân Hương với cái nhìn nhân văn, với quan điểm tiến bộ và thái độ dũng cảm hiếm có đã phác họa thành công chân dung đẹp đẽ về người phụ nữ Việt Nam. Tư tưởng tiến bộ của Xuân Hương đã được thể hiện qua nghệ thuật thơ sắc sảo, điêu luyện. Điều đó khiến thơ của bà sống mãi trong lòng người đọc.

Cảm nhận bài thơ Bánh trôi nước của Hồ Xuân Hương   2

Số phận của những người phụ nữ trong xã hội xưa cũ luôn gặp phải những sóng gió của cuộc đời. Bài thơ Bánh trôi nước của Hồ Xuân Hương là một trong những bài thơ xuất sắc khi sử dụng một hình ảnh quen thuộc "bánh trôi nước" và đã tạo cho bạn đọc một sợi dây nối vô hình giữa những con người khác nhau, hai thời đại khác nhau đó chính là sự cảm thông: Thân em vừa trắng lại vừa tròn

Bảy nổi ba chìm với nước non

Rắn nát mặc dầu tay kẻ nặn

Mà em vẫn giữ tấm lòng son.

Hai tiếng "thân em" đi vào trong văn học đã trở thành một hình tượng quen thuộc để nói về người phụ nữ, người con gái trong xã hội phong kiến. Kể đến trong ca dao:

Thân em như tấm lụa đào

Phất phơ giữa chợ biết vào tay ai

Hay:

Thân em như hạt mưa sa

Hạt vào đài các, hạt ra ruộng cầy

"Thân em" thân thuộc và thân thương. Không phải "thân chị, thân cô" mà là "thân em". Cách gọi ấy toát lên một sự nhỏ bé, một số phận thấp kém không được xem trọng trong xã hội. Và "thân em" ấy được hình dung tưởng tượng so sánh với hình ảnh bánh trôi nước. Một hình ảnh chạy xuyên suốt bốn câu thơ, Hồ Xuân Hương với con mắt nghệ sĩ của mình, tâm hồn bà mở ra đón nhận những rung động mới lạ khi làm bài thơ này. Dựa vào đặc điểm riêng biệt của bánh trôi: bên ngoài trắng và tròn mịn bởi lớp bột thơm tho nên tác giả đã ví người con gái đẹp, và nõn nà như bánh trôi. Đó là nét đẹp riêng biệt của người phụ nữ Á Đông, dịu dàng và đằm thắm biết mấy. Không những có điểm tương đồng vẻ ngoài mà bên trong đều có tâm hồng cao quý "tấm lòng son" ấy vừa là son sắc, thủy chung, trinh nguyên. Nhưng tiếc thay, thân phận phụ nữ lại "bảy nổi ba chìm với nước non". Một cách vận dụng thành ngữ (ba chìm bảy nổi) quen thuộc và lối so sánh đã hiện lên thân phận hẩm hiu, dầm mưa dãi nắng của cuộc đời. Người phụ nữ xưa không làm chủ được cuộc đời của chính họ, chính những áp bức bất công, những khổ đau và bất bình đẳng trong xã hội đã khiến họ long đong lận đận, trôi dạt trên biển đời rộng lớn và mênh mông không tìm thấy một nơi để về. Để rồi họ phó mặc cuộc đời mình cho kẻ khác:

Rắn nát mặc dầu tay kẻ nặn

Khi làm bánh trôi nước, thợ làm bánh có công đoạn nhào nặn bột để thành hình dạng bánh trôi. So sánh như vậy với người phụ nữ tức những số phận nhỏ bé ấy chẳng những mông lung không tìm ra phương hướng mà nó còn bị sự thô bạo phũ phàng vùi dập tấm thân, tâm hồn của họ. Hai từ "mặc dầu" như chứa đựng một sự phó mặc và bất lực của người phụ nữ trước những hành hạ về thể xác và tâm hồn. Mọi thứ khiến họ bị tổn thương. Nhưng không vì thế, mà người phụ nữ mất đi vẻ đẹp vốn có của mình:

Mà em vẫn giữ tấm lòng son.

Sau bao thử thách gian truân nhưng vẻ đẹp của người phụ nữ không hề mai một. Chính kết cấu đối lập đã tạo ra một sự khác biệt giữa tấm lòng của họ và những gì họ phải trải qua và chịu đựng. Sau cùng họ vẫn giữ một thái độ kiên quyết, nhất định bảo vệ tâm hồn của mình, thứ còn sót lại duy nhất họ có thể làm chủ. Bởi lẽ, tâm hồn của mỗi người chúng ta là những vùng kì diệu vô hình chỉ chính họ mới biết tâm hồn họ cần gì, muốn gì? Họ dù bị “nặn” "bảy nổi ba chìm" nhưng họ vẫn muốn giữ lại phần tâm son sắc, trong trắng và thủy chung của mình. Đó là nét đẹp riêng biệt và cao quý nhất của người con gái, người phụ nữ Việt Nam. Hồ Xuân Hương làm bài thơ không chỉ thể hiện sự cảm thông mà còn khẳng định giá trị đáng kính của người phụ nữ.

Bài thơ bánh trôi nước là một trong những bài thơ tiêu biểu cho số phận phụ nữ thời phong kiến xưa. Tuy gian khổ, trầm luân nhưng tâm hồn họ vẫn sáng mãi, chiếu dọi cả một thời đại.

Cảm nhận bài thơ Bánh trôi nước của Hồ Xuân Hương chi tiết nhất  3

Trong một xã hội phong kiến mà con người phải chịu cảnh gông cùm của những hủ tục hà khắc cùng sự chia phối của kim tiền, nỗi thống khổ dường như đã là định mệnh cho người dân nói chung và người phụ nữ nói riêng, họ là nạn nhân đáng thương nhất trong xã hội. Thế nhưng không vì thế mà những người phụ nữ ấy trở nên cũng khắc nghiệt như những gì mà số phận bắt họ phải gánh chịu. Chỉ với bốn câu thơ ngắn gọn, bài thơ “Bánh trôi nước” của Hồ Xuân Hương đã thể hiện được cả nỗi đau lẫn vẻ đẹp không bao giờ phai của người phụ nữ thời xưa.

Ngay từ nhan đề bài thơ, ta đã hiểu phần nào nội dung của bài, bài thơ viết về chiếc bánh trôi nước nhưng đâu phải là chiếc bánh trôi đơn thuần mà nhà thơ muốn mượn hình ảnh bánh trôi nước để nói lên vẻ đẹp và số phận của người phụ nữ. Câu mở đầu bài thơ ta dễ dàng nhận ra là sự miêu tả về bề ngoài chiếc bánh trôi:

Thân em vừa trắng lại vừa tròn

Cách xưng “em” thật nhỏ bé, khiêm nhường đi kèm với sư miêu tả “trắng- tròn”, ta có thể tưởng tượng đây là hình dáng thật của một chiếc bánh trôi. Nhưng Xuân Hương lấy điều này để liên tưởng đến vẻ đẹp của người phụ nữ, một vẻ đẹp trắng trong, tròn đầy. Những tưởng đó là vẻ đẹp được nâng niu, nhưng:

Bảy nổi ba chìm với nước non

“Bảy nổi ba chìm” là cách nói khái quát về cách nấu chín bánh trôi trong dân gian nhưng ở đây nhà thơ dùng cách nói thành ngữ để chỉ sư nổi đênh của cuộc đời người phụ nữ. Đọc câu thơ ta không khỏi liên tưởng đến những câu ca dao:

Thân em như trái bần trôi

Gió dập sóng vùi biết tấp vào đâu?

Hay:

Thân em như dải lụa đào

Phất phơ giữa chợ biết vào tay ai?

Người con gái trong xã hội phong kiến dường như ý thức sâu sắc được thân phận bảy nổi ba chìm của mình, một thân phận sinh ra đã bắt buộc phải chịu qua những sóng gió bể dâu, không sao tránh khỏi.

Nhưng thân phận của họ không chỉ chịu sóng gió mà cuộc đời trút vào, họ còn phải chịu nỗi đau phụ thuộc:

Rắn nát mặc dầu tay kẻ nặn

Cũng là cách làm bánh trôi nước: bánh trôi thành hình là nát hay lành đều do bàn tay của người thợ chứ bản thân bánh trôi không có quyền quyết định. Ấy cũng là số phận của người phụ nữ. Họ phải chịu cảnh “nô bộc” cuộc đời cho những người khác bởi lễ giáo, họ lép vế, bị chà đạp, không có quyền quyết định cuộc đời mình cũng không thể đấu tranh cho số phận của mình. Nhưng sau tất cả những điều ấy, Hồ Xuân Hương đã lên tiếng khẳng định:

Mà em vẫn giữ tấm lòng son

Cho dù có bị nát đi chăng nữa, nhân bánh trôi vẫn nguyên vẹn, cũng giống như những người phụ nữ, cho dù cuộc đời có ném họ vào sóng to gió lớn, bao nhiêu sự chà đạp lên họ khiến cho họ chịu nhiều khổ hạnh thế nào đi nữa thì có một thứ không bao giờ đổi thay đó là tấm lòng son sắc thủy chung của họ. Vẻ đẹp tâm hồn của những người phụ nữ vẫn ngời sáng ngay trong cả khi họ đang bị cuộc sống nhuốm bùn đen lên người.

Là một người phụ nữ phải chịu nhiều đắng cay trong cuộc đời, Hồ Xuân Hương đã cất lên tiếng nói chung cho tất cả những số phận khổ đau của người phụ nữ và tiếng nói riêng cho chính bản thân mình để ca ngợi vẻ đẹp của người phụ nữ cũng cất lên tiếng kêu khổ đau của cuộc đời họ.

Đọc bài thơ, ta không khỏi xót xa, cảm thông trước số phận lắm khổ đau của người phụ nữ đồng thời là sự yêu mến, khâm phục trước vẻ đẹp nhan sắc và đức hạnh không bao giờ tàn phai của họ.

Cảm nhận bài thơ Bánh trôi nước của Hồ Xuân Hương  4

Hồ xuân Hương là một trong rất ít phụ nữ Việt Nam thời phong kiến có tác phẩm văn học lưu truyền cho đến ngày nay. Bà được mệnh danh là Bà chúa thơ Nôm. Cuộc đời của bà vẫn còn là một vấn đề đang được nghiên cứu. Bà thường mượn cảnh, mượn vật để nói lên thân phận người phụ nữ thời bấy giờ, bài thơ “Bánh trôi nước” là một trong số đó.

“Thân em vừa trắng lại vừa tròn

Bảy nổi ba chìm với nước non

Rắn nát mặc dầu tay kẻ nặn

Mà em vẫn giữ tấm lòng son”

Bánh trôi nước-một loại bánh dân dã, bình thường thấy quanh năm, được Hồ xuân Hương miêu tả một cách sinh động về màu sắc, hình dáng như là chiếc bánh đang tự nói về chính mình:

“Thân em vừa trắng lại vừa tròn”

Qua đó, người phụ nữ Việt Nam có thể hóa thân vào những chiếc bánh dân dã đáng yêu ấy. Bà không dùng “khuôn mặt hình trái xoan”, hay “đôi mày hình lá liễu” để mô tả vẻ đẹp quý phái của phụ nữ, trái lại bà dùng hình tượng “tròn”, “trắng” để cho ta có thể liên tưởng đến một vẻ đẹp mạnh mẽ, xinh xắn. Bên cạnh đó, điệp từ “vừa” càng làm tăng thêm sự tự hào về vẻ đẹp ngoại hình của người phụ nữ Việt Nam. Người phụ nữ Việt Nam mạnh khỏe, xinh xắn, đáng yêu là thế, còn cuộc đời của họ thì sao? Trong xã hội phong kiến xưa, số phận người phụ nữ cũng lênh đênh chìm nổi như chiếc bánh trôi nước trong nồi.

“Bảy nổi ba chìm với nước non”

Cuộc đời long đong, gian truân đầy sóng gió dường như đã dành sẵn cho người phụ nữ Việt Nam trong xã hội phong kiến, nghe như một tiếng than thầm, cam chịu, nhưng cũng phảng phất vẻ cao ngạo của họ. Cũng nổi, cũng chìm, nhưng lại nổi chìm “với nước non” .

“Rắn nát mặc dầu tay kẻ nặn”

Lời thơ có vẻ trở nên cam chịu, người phụ nữ xưa vốn không có một vai trò gì trong xã hội. Họ không tự quyết định được số phận của mình, cuộc đời họ từ khi mới sinh ra cho đến lúc lìa đời là một cuộc sống hoàn toàn phụ thuộc. Khi còn nhỏ thì phụ thuộc vào cha mẹ, khi lấy chồng thì phụ thuộc vào chồng, chồng mất thì phụ thuộc vào con cái. Họ không có cuộc sống của riêng họ, cuộc sống của họ chỉ để tô điểm thêm cho cuộc sống của người khác. Thế nhưng, thơ của Hồ xuân Hương lại phảng phất chút phớt lờ, bất cần. Thấp thoáng đâu đó trong thơ bà có chút phảng kháng, chống cự lại những quan điểm bất công thời ấy. Nếu như trong ca dao, người phụ nữ được ví: “Thân em như tấm lụa đào – Phất phơ giữa chợ biết vào tay ai” chỉ để thể hiện thân phận lênh đênh, thì trong thơ của Hồ xuân Hương ngoài việc miêu tả số phận người phụ nữ còn khẳng định nhân cách, vẻ đẹp tâm hồn người phụ nữ

“Mà em vẫn giữ tấm lòng son”

Cuộc đời có bạc bẽo, bất công, cuộc sống có gian khổ, long đong như thế nào chăng nữa, người phụ nữ vẫn giữ được sự son sắt, thủy chung cùng những phẩm chất tốt đẹp của mình. Đó là sự khẳng định của bà và đó cũng chính là phẩm chất cao quý của người phụ nữ Việt Nam.

Với hình tượng cái bánh trôi nước, Hồ xuân Hương đã nói lên được vẻ đẹp, phẩm chất trong trắng, son sắt của người phụ nữ, đồng thời cũng đã đề cập đến một vấn đề xã hội rộng lớn đối với người phụ nữ – sự bình đẳng giới. Đây cũng chính là vấn đề mà xã hội tốt đẹp của chúng ta đang xây dựng. Cám ơn bà đã để lại cho đời một bài thơ thật đẹp.

Cảm nhận bài thơ Bánh trôi nước của Hồ Xuân Hương  5

Bài thơ Bánh trôi nước do nữ sĩ Hồ Xuân Hương sáng tác để nói về thân phận cũng như vẻ đẹp của người phụ nữ dưới chế độ phong kiến. Đọc bài thơ ta thấy cảm thương cho số phận đau khổ nhưng lại cảm phục, trân trọng vẻ đẹp đáng quý mà son sắt thủy chung của họ.

Bánh trôi nước là một thứ bánh dân dã, bình dị đã quá quen thuộc gần gũi với người dân lao động. Chọn đề tài này, phải chăng nữ sĩ muốn đề cập đến những con người lao động – những con người phải chịu nhiều sự áp bức trong xã hội dưới tay "Nam Quyền". Chỉ qua việc lựa chọn đề tài, ta đã thấy được tấm lòng của nhà thơ Hồ Xuân Hương, và chúng ta càng trân trọng nữ sĩ cả về tài năng lẫn tấm lòng.

Bài thơ trước hết nói về Bánh trôi nước – chiếc bánh trôi được làm bằng bột nếp, trắng, mịn màng, bên trong có nhân đường phèn. Bánh tròn hay méo, rắn hay nát đều phụ thuộc vào "Rắn nát mặc dầu tay kẻ nặn". Khi luộc "lúc còn sống" bánh "chìm xuống" nhưng "khi chín" lại "nổi lên". Hình ảnh bánh trôi nước hiện lên xinh xắn, đáng yêu và vô cùng thân quen.

Và chiếc Bánh trôi nước còn là hình ảnh ẩn dụ cho người phụ nữ trong xã hội phong kiến. Hình ảnh người phụ nữ hiên lên với vẻ đẹp duyên dáng, mặn mà "Thân em vừa trắng lại vừa tròn". Cụm từ "thân em" mở đầu bài thơ lại gợi nhắc ta nhớ đến những bài ca dao xưa:

"Thân em như hạt mưa sa

Hạt vào đài các hạt ra ruộng cày".

Âm hưởng đó gợi cho người đọc bao nhiêu cảm xúc. Hai tính từ "trắng, tròn" lại đi với cặp từ "vừa..vừa" để gợi vẻ đẹp ngoại hình xinh xắn dễ thương vừa như thể hiện sự hài lòng về vẻ đẹp dễ mến. Đọc câu thơ, ta thấy hình ảnh người phụ nữ hiện lên thật dễ mến, dễ gần nhưng số phận thật bi thương. Số phận lênh đênh chìm nổi không biết trôi dạt về đâu "Bảy nổi ba chìm với nước non" Sử dụng sáng tạo thành ngữ "Bảy nổi ba chìm", tác giả đã đảo vế thành ngữ để từ "chìm" kết thúc càng gây ấn tượng về số phận khổ đau của họ. Họ như những cánh hoa trôi dập dềnh, vô định trên sóng nước cuộc đời "nước non".

Số phận phụ thuộc vào "Rắn nát mặc dầu tay kẻ nặn". Trong xã hội phong kiến, người phụ nữ không có bất cứ quyền nào kể cả quyền được sống và quyền tự quyết định cuộc đời. Bài thơ gợi nhắc câu thơ trong Truyện Kiều:

"Đau đớn thay phận đàn bà

Lời rằng bạc mệnh cũng là lời chung".

Thật đáng trân trọng biết bao, dù sống trong bất kì hoàn cảnh nào họ vẫn luôn giữ gìn phẩm chất với vẻ đẹp sáng ngời. Cuộc đời họ lênh đênh, chìm nổi nhưng với Hồ Xuân Hương nỗi khổ được đặt trong không gian kì vĩ – không gian "nước non", vì thế tầm vóc người phụ nữ cũng vì thế được nâng lên sánh với nước non. Từ "mặc dầu" đứng giữa "rắn nát" và "kẻ nặn" như ngầm thách thức với số phận phụ thuộc, thách thức với "tay kẻ nặn" để khơi lên 1 sức sống, 1 sự kiêu hãnh mãnh liệt. Cặp từ "mặc dầu.. mà" vang lên dõng dạc, dứt khoát khiến ta cảm nhận đó như 1 lời thề, 1 sự khẳng định: Dù hoàn cảnh nghiệt ngã thì tấm lòng thủy chung son sắt không thay đổi.

Bài thơ kết thúc ở màu đỏ "son" nồng thắm – một vẻ đẹp mà không thế lực nào, không sức mạnh nào làm mai một hoen ố.

Bài thơ Bánh trôi nước thực sự đã tạo được ấn tượng sâu xa trong lòng bạn đọc vẻ đẹp hoàn mĩ của người phụ nữ, về 1 bản lĩnh Xuân Hương kiên cường, mạnh mẽ dám nhìn thẳng vào số phận, thách thức với hoàn cảnh cuộc sống.

Cảm nhận bài thơ Bánh trôi nước của Hồ Xuân Hương  6

Hồ Xuân Hương với mệnh danh Bà Chúa Thơ Nôm đã để lại cho đời nhiều áng thơ có giá trị. Thơ của bà là tiếng nói bênh vực người phụ nữ, lên án chế độ nam quyền độc đoán. Bánh trôi nước là bài thơ tiêu biểu của nhà thơ Hồ Xuân Hương.

Mở đầu bài thơ là lời tự giới thiệu của bánh trôi nước – một món ăn dân dã:

Thân em vừa trắng lại vừa tròn

Bảy nổi ba chìm với nước non,

Rắn nát mặc dầu tay kẻ nặn

Mà em vẫn giữ tấm lòng son.

Hình ảnh Bánh trôi nước thật đẹp, bánh "vừa trắng lại vừa tròn". Trắng ở đây là trắng trẻo, tinh khiết. Tròn là cái dáng tròn trịa, đẹp mắt. Hồ Xuân Hương cũng muốn nói lên cái phẩm hạnh trong trắng và vẻ đẹp bên ngoài của người phụ nữ. Họ luôn làm tròn bổn phận của mình. Thế nhưng, số phận của người phụ nữ trong xã hội cũ lại trôi nổi, lênh đênh giữa dòng đời:

Bảy nổi ba chìm với nước non

Rắn nát mặc dầu tay kẻ nặn.

Người nặn bột làm bánh có khéo tay thì bánh mới đẹp, mới ngon. Nếu vụng tay thì bánh sẽ bị rắn hoặc nát. Nhưng dù thế nào đi nữa thì bánh trôi nước vẫn là món ăn được mọi người ưa thích. Thông qua hình ảnh bánh trôi nước, tác giả muốn nói lên cuộc đời người phụ nữ ngày xưa. Tác giả cảm thương sâu sắc cho thân phận chìm nổi của họ. Hình tượng bánh trôi nước và hình ảnh người phụ nữ đều có bề ngoài rất đẹp và đều có phẩm chất bên trong thật cao quý. Thế nhưng cả hai đều có số phận trôi nổi lênh đênh. Với vẻ đẹp bên ngoài và bên trong như vậy, đáng lẽ ra người phụ nữ có cuộc sống hạnh phúc nhưng xã hội cũ đã vùi dập thân phận của họ. Người phụ nữ phải chịu nhiều đăng cay, tủi nhục, không được làm chủ cuộc đời mình, cuộc đời như bèo dạt mây trôi, bị phũ phàng vùi dập. Cũng như bánh trôi nước, cuộc đời họ tốt đẹp hay đên tối là do xã hội định đoạt:

Rắn nát mặc dầu tay kẻ nặn.

Câu thơ như một lời than vãn ngậm ngùi, người phụ nữ không được làm chủ cuộc đời mình mà phải tùy thuộc vào người khác. Nếu như nàng Kiều không gặp kẻ sở khanh như Mã Giám Sinh thì cuộc đời nàng sẽ khác. Giá như Vũ Nương không gặp Trương Sinh độc đoán, nam quyền thì Vũ Nương sẽ không tìm đến cái chết. Dù cuộc đời có thế nào đi chăng nữa thì người phụ nữ luôn vẫn giữ vững phẩm chất tốt đẹp, trong trắng của mình:

Mà em vẫn giữ tấm lòng son.

Người phụ nữ quyết bảo vệ tấm lòng son sắt, không làm ô nhục danh giá của mình bởi những biến cố bên ngoài. Dẫu cuộc đời cay đắng trái ngang nhưng người phụ nữ quyết vượt lên số phận để bảo vệ phẩm chất tốt đẹp của con người.

Bài thơ chỉ có bốn câu, lời thơ giản dị nhưng vô cùng sâu sắc, có giá trị hiện thực và xã hội cao. Hình tượng bánh trôi nước là hình tượng của người phụ nữ ngày xưa. Nhà thơ đã mượn hình ảnh bánh trôi nước để người phụ nữ tự khẳng định vẻ đẹp bên ngoài và phẩm chất bên trong của mình. Nhà thơ đã đại diện cho những người bất hạnh tố cáo xã hội bất công và vùi dập thân phận người phụ nữ đương thời. Lời thơ cũng là khát vọng được bình đẳng, được coi trọng phẩm giá, nó là "tiếng lòng chung" đầy phẫn nộ của người phụ nữ thời xưa.

Cảm nhận bài thơ Bánh trôi nước của Hồ Xuân Hương hay nhất  7

Theo dòng văn học Việt Nam, có không ít những tác phẩm viết về người phụ nữ. Họ trở thành đề tài lớn của văn học trung đại, là hình tượng mà bao tác giả phải nhức nhối, đau đáu khi viết về họ. Đặc biệt là trong dòng văn học trung đại, có nhiều tác phẩm viết về người phụ nữ khiến người đọc không khỏi xót xa, buồn thương cho số phận ngang trái của họ. Một trong những bài thơ hay nhất viết về họ phải kể đến Bánh trôi nước của Hồ Xuân Hương, bài thơ viết về cuộc đời và số phận của những người phụ nữ phải chịu nhiều đắng cay của cuộc đời.

"Thân em vừa trắng lại vừa tròn

Bảy nổi ba chìm với nước non"

Hồ Xuân Hương không vạch trần hiện thực nghiệt ngã một cách trực tiếp mà qua tầng ý nghĩa trong câu từ để thể hiện ý tứ của mình. Tác giả chọn hình ảnh chiếc bánh trôi nước và ví nó như thân phận của người phụ nữ lúc bấy giờ. Vậy vì sao lại là chiếc bánh trôi nước mà không phải là bánh đúc, bánh đa,...hay một loại bánh nào khác? Bởi vì, trong chiếc bánh trôi nước ấy có những đặc tính mà khi đủ sâu sắc, người ta có thể cảm nhận nó như một số phận của người phụ nữ trong xã hội xưa.

 Bánh trôi nước vốn được làm từ bột nếp, khi lúa nếp gặt về, người ta xây thật nhuyễn rồi bằng bàn tay thuần thục của người làm bánh, họ nhào nặn ra thành những chiếc bánh hình tròn. Những chiếc bánh ấy có màu trắng của nếp, có vị thơm của hương nếp, nhân bánh được làm từ đậu xanh. Hồ Xuân Hương miêu tả đặc điểm bên ngoài của chiếc bánh "vừa trắng lại vừa tròn" để cả ngợi vẻ đẹp của người phụ nữ, họ cũng có ngoại hình, có nhân dáng đầy đặn, duyên dáng và xinh đẹp. Họ cũng là những người tràn trề nhựa sống, tươi mới và yêu đời và khát khao hạnh phúc.

Đáng lẽ ra những con người ấy xứng đáng có được niềm vui, có được hạnh phúc, nhưng số phận lại nghiệt ngã đẩy họ vào lận đận đoạn trường:

"Bảy nổi ba chìm với nước non"

Chiếc bánh trôi nước khi đem luộc cũng trải qua nổi chìm trong nồi bánh, đó cũng như chính cuộc đời ngang trái của người phụ nữ. Bao thăng trầm, biến cố, đoạ đầy đều phải trải qua, họ cũng đang vùng vẫy giữa biển nước của những bất công, tàn nhẫn mà xã hội gây ra.

Với xã hội trọng nam khinh nữ lúc bấy giờ, sinh ra làm phận nữ nhi đã là một thiệt thòi, lại càng không may mắn khi chính hạnh phúc của mình cũng không thể lựa chọn. Quan niệm "cha mẹ đặt đâu con ngồi đấy" trở thành một sợi dây trói buộc cuộc đời người phụ nữ. Rồi khi theo chồng, ít ai không phải chịu cái kiếp "chồng chung", đến thứ hạnh phúc nhỏ nhoi cũng phải san sẻ. Cuộc đời người phụ nữ chẳng thể tự mình quyết định, họ buộc phải nhận may, rủi trong bàn tay người khác.

"Rắn nát mặc dầu tay kẻ nặn"

Người cẩn thận, chu đáo, tỉ mỉ và nâng niu thì chiếc bánh làm ra được phần như ý, tròn trịa, trắng ngần. Kẻ vô tâm, hời hợt, thì bánh làm ra xấu xí, méo mó. Chiếc bánh kia muốn đẹp hay không còn phải nhờ vào cái tâm của người làm ra nó. Người phụ nữ cũng vậy, họ chẳng thể tự quyết định đời mình. Với xã hội trọng nam khinh nữ lúc bấy giờ, sinh ra làm phận nữ nhi đã là một thiệt thòi, lại càng không may mắn khi chính hạnh phúc của mình cũng không thể lựa chọn. Nếu có phúc phần may mắn, lấy được người chồng biết sẻ chia, yêu thương thì cuộc đời họ mới có phần an ổn. Ngược lại, nếu gặp phải người chồng độc đoán, không biết yêu thương thì cuộc đời họ sẽ là những đắng cay, bất hạnh.

Dòng thơ thứ ba của bài gọi cho ta liên tưởng đến những câu ca dao xưa viết về cuộc đời người con gái. Hạnh phúc thì ít ỏi mà cay đắng, xót xa thì nhiều:

"Thân em như trái bần trôi

Gió dập sóng dồi biết tấp vào đâu"

Hay 

"Thân em như hạt mưa sa

Hạt vào giếng nước hắt ra ruộng cày"

Giá mà xã hội xưa kia bình đẳng, giá mà xã hội xưa kia biết yêu thương và thấu hiểu cho người phụ nữ thì tốt biết bao nhiêu. Người ta thường nói, khi sống trong một môi trường của sự xấu xa, ích kỉ, thối nát rất dễ dạy con người vào lạc lối, cùng đường, thậm chí nếu không bản lĩnh sẽ biến mình trở nên xấu xa. Nhưng những người con gái kiên cường trong xã hội cũ đã chứng minh điều ngược lại. 

"Mà em vẫn giữ tấm lòng son"

Dẫu có thế nào, dẫu số phận có chông chênh ra sao họ vẫn luôn giữ một tâm hồn, một cốt cách cao đẹp, trong sạch " tấm lòng son". Người con gái xưa không chỉ đẹp về ngoại hình mà còn mang cả một tấm lòng yêu thương, thủy chung, son sắt và đầy bản lĩnh. 

Văn học nước nhà đã mang đến bao hình đẹp về người phụ nữ vượt lên bùn lầy, chông gai của số phận để sống một cuộc đời ý nghĩa. Đó là  chuyện "bánh trôi nước", là nàng Kiều, là Vũ Nương, là chị Dậu, là Mị, là người đàn bà hàng chài,.....và biết bao người không tên không tuổi khác. Thật cảm phục và đáng tự hào biết bao cốt cách của người phụ nữ  Việt Nam.

Cảm nhận bài thơ Bánh trôi nước của Hồ Xuân Hương  8

Nhà thơ Hồ Xuân Hương được mệnh danh là bà chúa thơ Nôm của nền văn học Việt Nam. Thơ của bà vô cùng độc đáo với phong cách giản dị, mộc mạc, lời lẽ sâu cay, thể hiện những nét ẩn dụ sâu sắc sắc.

Trong những bài thơ của bà bài thơ "Bánh trôi nước" thể hiện sự châm biếm sâu cay vô cùng độc đáo. Trong hình ảnh bánh trôi, bảy nổi ba chìm chính là thân phận người phụ nữ trong chế độ phong kiến.

Nhà thơ mượn hình ảnh nhỏ bé của chiếc bánh trôi nước để tố cáo tội ác của chế độ cũ đã chà đạp lên thân phận người phụ nữ. Một xã hội đầy những bất công, bất bình đẳng "trọng nam khinh nữ" người phụ nữ không có tiếng nói gì trong cuộc sống.

Tác giả mở đầu bằng hai câu thơ quen thuộc thường được dùng trong ca dao dân ca đó chính là hai từ "Thân em"

Thân em vừa trắng lại vừa tròn

Bảy nổi ba chìm với nước non.

Tác giả Hồ Xuân Hương mượn hình ảnh bánh trôi nước, để miêu tả lên thân phận của người phụ nữ xưa, bị đọa đày trong thân phận người phụ nữ. Chiếc bánh trôi vừa trắng vừa tròn, nhưng lại chịu số phận lênh đênh, sông nước ba chìm bảy nổi, không lúc nào được bình yên. Nó tựa như vẻ đẹp của người phụ nữ vừa mềm mại, trắng trong, ngọt ngào thủy chung, nhưng lại bị cuộc đời đưa đẩy tới chỗ bấp bênh không có hạnh phúc. Tác giả đã mượn hình ảnh giản dị mộc mạc, giản dị của chiếc bánh trôi nước trong dân gian để nói lên tâm hồn vẻ đẹp của người phụ nữ. Đó chính là sự tài tình của bà chúa thơ Nôm của chúng ta.

Chỉ với hai câu thơ thôi nhưng tác giả Hồ Xuân Hương đã cho thấy sự tài tình của mình trong nghệ thuật miêu tả vô cùng tinh tế, cách chơi chữ phóng khoáng thể hiện một phong cách thơ vô cùng độc đáo táo bạo của một người nữ sĩ đa tài. Người phụ nữ xưa sống trong chế độ phong kiến họ phải chịu nhiều thiệt thòi, nhiều áp bức khi phải khoác lên mình biết bao nhiêu hủ tục lạc hậu, những phong tục tập quán khiến cho người phụ nữ xưa không thể nào sống cho mình mà luôn phải sống theo quan niệm lạc hậu, tam tòng tứ đức. Người phụ nữ không có tiếng nói trong gia đình, mà luôn phải vâng lệnh người chồng, người cha. Ngay cả hạnh phúc lứa đôi tương lai của họ, người phụ nữ cũng không có quyền lên tiếng mà phải phụ thuộc vận mệnh của mình vào bà mai mối, vào cha mẹ hai bên sắp đặt. Nếu may mắn thì được hạnh phúc nâng niu, không thì phải chịu cảnh hồng nhan gian truân.

Ở hai câu tiếp theo trong bài thơ, hình ảnh người phụ nữ hiện lên thật thủy chung son sắc:

Rắn nát mặc dầu tay kẻ nặn

Mà em vẫn giữ tấm lòng son.

Trong hai câu thơ này tác giả sử dụng nghệ thuật đảo ngữ vô cùng tài tình thể hiện sự thông minh sắc sảo của bà Hồ Xuân Hương.

Dù số phận của mình có ra sao, có khổ đau hay hạnh phúc thì người phụ nữ xưa cũng phải cam chịu không được định đoạt mà phải nghe theo lời sắp đặt của người khác thể hiện sự bất lực, cam chịu trong số phận của người phụ nữ xưa. Một xã hội phong kiến vô lý chà đạp lên thân phận người phụ nữ chân yếu tay mềm những người phụ nữ vẫn giữ tấm lòng trinh bạch, son sắc thủy chung của mình. Họ vẫn ngoan hiền cố gắng giữ gìn đức hạnh, đạo vợ hiền, con thảo. Dù phải chịu nhiều thiệt thòi bất công nhưng tâm hồn lương thiện, trắng trong của người phụ nữ vẫn là một nét tươi sáng thể hiện sự nhân hậu của người phụ nữ nước ta. Lời bài thơ thể hiện sự quả quyết tự hào nói lên tiếng lòng của người phụ nữ.Nó chính là tiếng chuông cảnh tỉnh đối với sự độc ác của xã hội cũ, đừng tàn nhẫn với số phận người phụ nữ Bài thơ "Bánh trôi nước" là bài thơ đặc sắc, tiêu biểu cho phong cách của nhà thơ Hồ Xuân Hương. Bài thơ thể hiện tấm lòng trong trắng, trinh bạch của người con gái trong chế độ cũ. Nó để lại nhiều ấn tượng sâu sắc với người đọc.

Cảm nhận bài thơ Bánh trôi nước của Hồ Xuân Hương  9

Thân phận người phụ nữ là đề tài muôn thuở được văn học vô cùng quan tâm. Từ nền tảng văn học dân gian với những bài ca dao than thân trách phận của người phụ nữ cho đến thơ ca trung đại những số phận, cảnh ngộ ấy vẫn để lại nỗi ám ảnh trong lòng người đọc. Nhắc đến những bài thơ viết về chủ đề ấy ta không thể không kể tới tác phẩm “bánh trôi nước của Hồ Xuân Hương. Là nhà thơ phụ nữ viết về số phận của những người phụ nữ cho nên bài thơ của bà vừa có sự trải nghiệm, vừa có sự trân trọng, ngợi ca lại vừa cảm thông, thấu hiểu.

“Bánh trôi nước” là một trong rất nhiều những bài thơ viết về thân phận người phụ nữ của bà chúa thơ Nôm. Bài thơ mở đầu với mô típ quen thuộc trong ca dao than thân “than em”, vừa bình dị vừa khiêm nhường mang đậm chất nữ tính. Giống như những tiếng than trong ca dao, bài thơ cất lên như một lời bộc bạch về thân phận người phụ nữ. Hình ảnh chiếc bánh trôi hiện lên vừa đẹp vừa chân thực trong hai câu thơ đầu tiên:

“Thân em vừa trắng lại vừa tròn

Bảy nổi ba chìm với nước non”

   Vẻ đẹp của chiếc bánh trôi nước cũng như quy trình làm bánh được tác giả tái hiện rất cụ thể, sinh động. Bánh trôi có màu trắng tinh khiết của bột nếp, được nhào nặn tròn trịa rất xinh xắn, khi cho vào nước nguội bánh chìm xuống, nhưng đến khi nước sôi lên, bánh chín sẽ nổi trên mặt nước. Bánh trôi vốn là loại bánh dân dã, bình dị thân thuộc với đời sống con người nhưng qua con mắt tinh tế, nhạy cảm của nữ sĩ họ Hồ bỗng được gắn với vẻ đẹp và cuộc đời của người phụ nữ. Cũng giống như chiếc bánh trôi kia, người phụ nữ cũng mang vẻ đẹp trắng trẻo, tròn đầy, trong trắng, phúc hậu. Điệp từ “vừa” được nhắc lại hai lần trong câu thơ có ý nghĩa nhấn mạnh vẻ đẹp thân thể và phẩm chất của người phụ nữ. Cách dùng từ khéo léo không chỉ phô ra vẻ đẹp mà còn cho thấy niềm tự hào, sự tự ý thức về vẻ đẹp của người phụ nữ. Trong văn học xưa nay, rất hiếm khi người phụ nữ dám bạo dạn, tự tin trực tiếp nói lên vẻ đẹp của mình như thế, đó chính là nét cá tính độc đáo trong thơ Hồ Xuân Hương. Với những vẻ đẹp ngoại hình và nhân phẩm ấy, đáng lí ra, người phụ nữ phải được nâng niu và hưởng hạnh phúc, thể nhưng xã hội phong kiến bất công đã không cho họ có được điều ấy. Tác giả đã vận dụng sáng tạo thành ngữ dân gian “bảy nổi ba chìm” gợi liên tưởng đến cuộc đời long đong, lận đận, bấp bênh của người phụ nữ. Họ phải sống cuộc đời chìm nổi bởi lẽ có bao giờ của người phụ nữ được làm chủ cuộc đời của mình.

   Chính vì cuộc đời nhiều bất công, lắm éo le ngang trái cho nên Hồ Xuân Hương đã thẳng thắn thay lời người phụ nữ cất lên tiếng nói than thân cùng sự khẳng định tấm lòng son sắt của người phụ nữ.

“Rắn nát mặc dầu tay kẻ nặn

Mà em vẫn giữ tấm lòng son”.

   Giống như chiếc bánh trôi kia không được làm chủ số phận của mình, rắn nát hay đẹp đẽ đều do bàn tay của người nặn, người phụ nữ cũng không tự quyết định được số phận của mình. Cặp từ đối lập “rắn – nát” được đảo cấu trúc đặt đặt lên đầu câu nhằm nhấn mạnh những sự éo le, phụ thuộc trong cuộc đời người phụ nữ. Những thiết chế phong kiến khắt khe với quan niệm trọng nam khinh nữ, đạo lí tam tòng tứ đức đã trói buộc cuộc đời người phụ nữ, tước đi cuộc sống tự do, hạnh phúc của họ. Những người phụ nữ ấy không được phép sống vì mình mà phải sống và phụ thuộc vào người khác, họ xem đó như một định mệnh, nhẫn nhịn, cam chịu mà chấp nhận lấy. Thế nhưng, điều đáng quý, đáng trân trọng nhất ở người phụ nữ đó là phẩm chất bên trong của họ. “Tấm lòng son” chính là hình ảnh hoán dụ cho tấm lòng thủy chung, son sắt, trong sáng của người phụ nữ. Dù bị chà đạp bất công nhưng người phụ nữ vẫn giữ được giữ được nét đẹp tâm hồn của mình, cũng giống như những chiếc bánh trôi kia, dù rắn hay nát, chìm hay nổi thì vẫn không thể thay đổi hương vị của chiếc bánh. Hai từ “mặc dầu – mà em” trong hai câu thơ cho thấy sự cố gắng vươn lên số phận để bảo toàn nhân cách của người phụ nữ. Vẻ đẹp nhân phẩm ấy thật đáng trân trọng, ngợi ca!

   Với nghệ thuật miêu tả tài tình, cách chơi chữ đầy nghệ thuật, hình ảnh ẩn dụ độc đáo cùng cách sử dụng thành ngữ điêu luyện, bài thơ “bánh trôi nước’ của Hồ Xuân Hương đã ca ngợi vẻ đẹp ngoại hình và nhân phẩm người phụ nữ thông qua hình ảnh chiếc bánh trôi nước. Bên cạnh đó, nhà thơ còn lên tiếng tố cáo xã hội phong kiến bất công chà đạp cuộc đời người phụ nữ. Tiếng nói ngợi ca vẻ đẹp người phụ nữ của Hồ Xuân Hương cho đến ngày hôm nay vẫn còn vang vọng, khi xã hội nam nữ bình đẳng, người phụ nữ được làm chủ được cuộc đời mình nhưng tấm lòng son sắt, hi sinh của người phụ nữ vẫn luôn ngời sáng.

Cảm nhận bài thơ Bánh trôi nước của Hồ Xuân Hương  10

Bánh trôi nước là một trong những bài thơ nổi của Bà Chúa Thơ Nôm Hồ Xuân Hương. Bài thơ vừa cho thấy vẻ đẹp và số phận người phụ nữ trong xã hội cũ, đồng thời cho thấy tấm lòng nhân văn cao cả của bà: yêu thương trân trọng người phụ nữ.

   Bài thơ có hai lớp nghĩa chính, lớp nghĩa thứ nhất là lớp nghĩa tả thực, miêu tả bánh trôi nước từ hình dáng cho đến cách làm. Bánh trôi có hình tròn, màu trắng. Làm bánh trôi bằng cách viên thành hình tròn nhỏ vừa ăn, bên trong bánh trôi là một viên đường nhỏ, thường được làm bằng đường phên hoặc đường phèn. Khi luộc thấy bánh lên tức là bánh đã chín. Bài thơ đã mô tả một cách chân thực, chính xác về món ăn dân dã, quen thuộc của nhân dân ta.

Nhưng ẩn đằng sau lớp nghĩa tả thực đó lại là lớp nghĩa ẩn dụ hết sức tinh tế, sâu sắc, hình ảnh bánh trôi cũng chính là hình ảnh biểu tượng cho người phụ nữ. Mở đầu bài thơ tác giả sử dụng mô típ quen thuộc trong văn học dân gian “Thân em”. Hai chữ thân em nói lên nỗi đau thân phận của người phụ nữ trong xã hội xưa. Tiếng thơ của Hồ Xuân Hương có sự đồng điệu, gặp gỡ với những tiếng hát than thân trong ca dao:

    “Thân em như tấm lụa đào,

    Phất phơ giữa chợ biết vào tay ai”.

    “Thân em như hạt mưa sa

    Hạt vào đài các, hạt ra ruộng cày”

   Việc Hồ Xuân Hương sử dụng các ngữ liệu dân gian vừa khiến cho thơ bà gần gũi, mềm mại với đời sống, mặt khác làm cho tiếng thơ trở nên da diết, thấm đầy chất nhân bản, trở thành tiếng thơ của bao người.

   Ngay từ câu thơ đầu tiên của bài, bà đã khẳng định vẻ đẹp của người phụ nữ: trắng, tròn, họ mang vẻ đẹp phúc hậu, hiền từ. Lời khẳng định này cũng cho thấy bà rất có ý thức về bản ngã của mình nói riêng và của những người phụ nữ nói chung.

   Mang vẻ đẹp về hình thức, ý thức được vẻ đẹp đó, nhưng số phận của họ lại hết truân chuyên, vất vả:

    Bảy nổi ba chìm với nước non

    Rắn nát mặc dầu tay kẻ nặn

   Thân phận của họ cũng chẳng khác gì những tấm lụa đào, hạt mưa sa,… người con gái trong xã hội cũ không được tự quyết định số phận, hạnh phúc của mình. Khi ở nhà họ phụ thuộc vào cha mẹ, cha mẹ đặt đâu họ phải ngồi ở đó, đến lúc đã yên bề gia thất số phận của họ lại tiếp tục bị phụ thuộc vào người chồng. Những người phụ nữ này thật nhỏ bé và đáng thương, cuộc đời chìm nổi với biết bao sóng gió, hạnh phúc của bản thân không được tự mình quyết định.

   Mặc dù cuộc sống không được suôn sẻ, luôn gặp phải những sóng gió nhưng những người phụ nữ ấy lại mang trong mình những phẩm chất hết sức tốt đẹp:

    Mà em vẫn giữ tấm lòng son

   Họ là những người phụ nữ luôn mang trong mình tấm lòng trong trắng, tốt đẹp, dù gặp cảnh ngộ nào cũng vẫn giữ được tấm lòng son sắt, thủy chung. Chữ son như một điểm sáng, nhãn tự trong bài, làm bừng sáng nét đẹp về nhân cách, phẩm chất của người phụ nữ Việt Nam.

   Bài thơ sử dụng thể thơ thất ngôn tứ tuyệt, ngôn ngữ cô đọng, hàm súc. Sử dụng nghệ thuật ẩn dụ đặc sắc. Kết hợp linh hoạt các mô típ của văn học dân gian khiến cho bài thơ vừa giản di, gần gũi vừa mang dáng dấp uyên bác, tài hoa. Tất cả những yếu tố đó đã góp phần tạo nên sự thành công cho tác phẩm

   Qua tác phẩm này ta có thể thấy Hồ Xuân Hương là người hết sức trân trọng, ngợi ca vẻ đẹp của người phụ nữ không chỉ ở phẩm chất mà ngay cả vẻ đẹp bề ngoài. Đồng thời lời thơ tha thiết cũng là tiếng nói cảm thông với số phận chìm nổi, bị lệ thuộc của người con gái. Qua đây còn lên án xã hội cũ đã đè nén, áp bức, tước bỏ quyền được lựa chọn cuộc sống, hạnh phúc của con người.

Cảm nhận bài thơ Bánh trôi nước của Hồ Xuân Hương ngắn gọn nhất  11

“Bà chúa thơ Nôm” Hồ Xuân Hương là một hiện tượng lạ trong nền văn học Việt Nam. Những bài thơ của bà giản dị, mộc mạc mà sâu xa, thâm thúy. “Bánh trôi nước” là một ví dụ điển hình. Nhà thơ đã mượn hình ảnh chiếc bánh trôi để nói lên thân phận của người phụ nữ trong xã hội phong kiến đầy bất công, đầy áp bức.

      Mở đầu bài thơ, tác giả dùng câu giới thiệu về chiếc bánh trôi, cũng là giới thiệu về vẻ bề ngoài, vẻ đẹp của người phụ nữ thời xưa:

“Thân em vừa trắng lại vừa tròn”

     “Thân em…” là mô típ câu mở đầu của nhiều câu ca dao thời xưa nói về thân phận người phụ nữ trong xã hội phong kiến. Hồ Xuân Hương giới thiệu bánh trôi “vừa trắng lại vừa tròn”, mượn hình ảnh mộc mạc từ chiếc bánh trôi để nói lên vẻ đẹp thời trẻ trung, son sắc của người phụ nữ. Họ đẹp, đẹp từ hình thức “tròn” đến nhân phẩm “trắng”. Chỉ qua một câu thơ đầu, tác giả đã cho ta thấy được giá trị thực sự của người phụ nữ trong xã hội phong kiến.

“Bảy nổi ba chìm với nước non”

     Đây là quy trình nấu bánh trôi nước. Khi nấu, bánh trôi chìm nổi rất nhiều chứ không nằm im một chỗ. Ở đây, tác giả thật tài tình trong cách ví von. Câu trước là sắc đẹp, nhân phẩm. Đến câu thứ hai lại nói ngay về cuộc đời “bảy nổi ba chìm”. Một câu tục ngữ được sử dụng hợp lý, rất hay để nói về số phận long đong, lận đận của họ. Trong xã hội cũ, người phụ nữ không có gì cả, họ thậm chí còn không được quyết định số phận của mình, chỉ biết sống vì người khác, vì chồng, vì con. Cuộc sống của họ long đong, chìm nổi y như bánh trôi nước vậy.

     Câu thơ thứ ba:

“Rắn nát mặc dầu tay kẻ nặn”

     Ở đây, Hồ Xuân Hương sử dụng biện pháp đảo ngữ rất tài tình, để từ “rắn nát” lên đầu câu nói lên sự phụ thuộc của người phụ nữ. Dù số phận có thế nào thì họ vẫn phải cam chịu, họ cũng sẽ không được phản kháng, chống cự. Đó là một đạo lý trong xã hội cũ nhằm trói buộc những người phụ nữ chân yếu tay mềm.

“Mà em vẫn giữ tấm lòng son”

     Câu thơ cuối tạo sự lắng đọng trong tâm trí người đọc. Dù phải cam chịu, sự bất công luôn hiện hữu, nhưng những người phụ nữ vẫn luôn đẹp, đẹp từ tính cách cho đến tâm hồn, một nét đẹp đậm chất người phụ nữ Việt Nam. Giọng thơ đầy tự hào nói lên tấm lòng son sắt của biết bao thế hệ phụ nữ Việt, và cũng là hồi chuông cảnh tỉnh những người đàn ông phải biết trân trọng những giá trị quý báu mà mình có được.

      “Bánh trôi nước” là một bài thơ sâu sắc của Hồ Xuân Hương. Đọc bài thơ, ta có thể cảm nhận được sự lên án sâu sắc của tác giả đối với xã hội cổ hủ xưa. Đồng thời cũng nói lên sự cảm thông, niềm tự hào với những đức tính quý báu của người phụ nữ Việt.

Cảm nhận bài thơ Bánh trôi nước của Hồ Xuân Hương  12

Thân phận người phụ nữ lênh đênh, trôi nổi như mười hai bến nước vào thời phong kiến. Thương cảm cho thân phận đau thương của người phụ nữ, “Bà chúa thơ Nôm” Hồ Xuân Hương đã sáng tác bài thơ “Bánh trôi nước”, một bài thơ em rất yêu thích. Chỉ bằng bốn câu thơ trữ tình chất chứa nhiều tâm tư, tình cảm sâu sắc, bài thơ đã lôi cuốn người đọc, người nghe bằng những vần điệu miêu tả một chiếc bánh dân gian thường dùng nhưng hàm ý lại xoay quanh vẻ đẹp thuần khiết của người phụ nữ Việt Nam, được thể hiện sinh động như sau:

“Thân em vừa trắng lại vừa tròn

Bảy nổi ba chìm với nước non

Rắn nát mặc dầu tay kể nặn

Mà em vẫn giữ tấm lòng son.” 

     Khúc dạo đầu được thể hiện qua những vần thơ chân thật mà rất phong phú về hình ảnh:

“Thân em vừa trắng lại vừa tròn.”

    Đọc câu thơ, em liên tưởng đến chiếc bánh trôi nước trăng trắng, tròn ủm gợi cho người đọc, người nghe một niềm thích thú ngọt ngào. Hình ảnh đó đã được nhà thơ vẽ ra với cách ẩn dụ đặc sắc: lồng ghép vào màu sắc và hình dáng của chiếc bánh hiện lên làn da trắng mịn màng và thân hình đầy đặn của người phụ nữ Việt Nam. Chỉ bằng một câu thơ súc tích mà Hồ Xuân Hương đã nêu bật được vẻ đẹp “Nhất dáng, nhì da” của người phụ nữ nước ta. Cùng cảm nhận được nét đẹp của người phụ nữ về làn da, vóc dáng, Khổng Tử đã viết trong bài thơ Thạc Nhân II như sau: “Tựa mỡ đọng trắng mướt làn da.” Hoặc nhà thơ Nguyễn Du cũng đã khen ngợi: “Khuôn trăng đầy đặn, nét ngài nở nang.” Cả hai tác giả này đều có cảm nhận rất hay về nét đẹp của người phụ nữ, nhưng theo em thì vần thơ của Hồ Xuân Hương súc tích, dễ thương và mang tính dân gian hơn.

     Tuy đẹp như vậy, nhưng họ lại phải chịu cảnh:

“Bảy nổi ba chìm với nước non.”

     Đọc đến đây, lòng tôi bỗng vỡ òa niềm thương cảm. Nhà thơ đã xuất sắc khi tiếp tục tả hình ảnh những chiếc bánh trôi bập bềnh trong nước đường sóng sánh ánh vàng. Nhưng kèm theo hình ảnh hấp dẫn đó là số phận lênh đênh của người phụ nữ trong thời phong kiến qua thành ngữ “Bảy nổi ba chìm”. Cùng đồng cảm với tác giả, Nguyễn Du cũng từng viết: “Hoa trôi man mác biết là về đâu?”. Nhưng câu thơ của Hồ Xuân Hương lại mang đậm tính chân thật, hàm súc chất chứa nỗi niềm riêng tư mà có lẽ nhà thơ cũng đang phải chịu đựng.

     Vậy do đâu mà người phụ nữ phải chịu cảnh “bảy nổi ba chìm, chín lênh đênh” như vậy? Câu trả lời như sau:

“Rắn nát mặc dầu tay kẻ nặn.”

     Nghẹn ngào và xúc động là hai điều mà em cảm nhận được khi đọc câu thơ trên. Chiếc bánh trôi nước được vuông tròn hay nát vụn là đều do người nặn bánh quyết định. Và nhà thơ đã khéo léo sử dụng hình ảnh ẩn dụ này để nói lên thân phận người phụ nữ hạnh phúc hay đau khổ đều do người khác quyết định, chứ người phụ nữ không hề được tự tay định đoạt số phận hay tương lai của mình. Người khác đó là ai? Đó chính là nam giới với những quan niệm lạc hậu của xã hội phong kiến “Trọng nam khinh nữ”, “Chồng chúa vợ tôi”, “Tại gia tòng phụ, xuất giá tòng phu, phu tử tòng tử”. Tuy nhiên với quan hệ từ “mặc dầu”, Hồ Xuân Hương cũng toát lên được ước vọng vươn lên của người phụ nữ muốn phá tung khuôn khổ chật hẹp này. 

      Tuy người phụ nữ phải sống trong cảnh nặng nề, tối tăm, nhưng đâu đó trong lòng họ vẫn ánh lên phẩm chất cao quý của con người Việt Nam:

“Mà em vẫn giữ tấm lòng son.”

      Nhà thơ một lần nữa tiếp tục lồng ghép hình ảnh cái nhân của chiếc bánh mang sắc đỏ của đường thùng để tôn lên nét đẹp thanh tao của nhân phẩm người phụ nữ luôn trung hậu, thủy chung. Câu thơ cuối trong bài thất ngôn tứ tuyệt là câu “Hợp”, câu mang ý chính của toàn bài, mang ý nghĩa quan trọng nhất đó là “tấm lòng son”, tấm lòng son sắt như màu đỏ cao quí của máu chảy trong con người. Vừa miêu tả được bánh trôi nước vừa đề cao được nét đẹp bề ngoài lẫn bề trong của người phụ nữ, điều này đã thể hiện được tài năng xuất chúng của một nữ thi sĩ được người đời ca ngợi là “Bà chúa thơ Nôm”. Quả không ngoa chút nào vì với những quan hệ từ bình thường như “mặc dầu”, “mà”, nhà thơ đã diễn tả đầy đủ tinh thần hiên ngang bất khuất của người phụ nữ vừa sẵn sàng đối chọi với quan niệm hà khắc của chế độ phong kiến vừa giữ gìn phẩm chất cao đẹp của mình trong bất cứ hoàn cảnh nào.

      Bằng nghệ thuật điêu luyện của thể thơ Đường hàm súc cùng với thủ pháp ẩn dụ sinh động, bài thơ Bánh trôi nước của nữ văn sĩ tài hoa Hồ Xuân Hương đã cùng lúc phác họa được hình ảnh của chiếc bánh trôi nước, đồng thời vẽ lên hình ảnh của người phụ nữ tuy số phận hẩm hiu trong một xã hội hủ lậu nhưng vẫn sáng lên niềm hy vọng và phẩm chất cao quí của mình.

      Càng yêu quý tâm hồn và ngưỡng mộ tài năng văn thơ kiệt xuất của Bà chúa thơ Nôm, thế hệ phụ nữ ngày nay, đặc biệt là bản thân em, càng phải phát huy được những phẩm chất mà tác giả gửi gắm trong những câu thơ da diết, đầy xúc động. Trong công cuộc đổi mới đất nước, người phụ nữ giữ một vai trò quan trọng, nên họ càng phải phấn đấu hơn nữa để giữ gìn nét đẹp nội tâm đồng thời trau dồi thêm kiến thức để tự khẳng định mình. Có như thế người phụ nữ mới bình đẳng với nam giới để cùng chung tay xây dựng một xã hội văn minh, hiện đại.

Cảm nhận bài thơ Bánh trôi nước của Hồ Xuân Hương  13

    Nếu như Bà Huyện Thanh Quan với những lời thơ trang nhã, nhẹ nhàng, mang chút cung đình buồn thương man mác. Thì thơ Hồ Xuân Hương có phong cách hoàn toàn khác. Giọng thơ rắn rỏi, mạnh mẽ, đề tài bình thường dân dã, ý thơ sâu sắc thâm thuý mà chua cay chứa nỗi niềm phẫn uất phản kháng xã hội đương thời. Bánh trôi nước là một bài thơ như vậy:

Thân em vừa trắng lại vừa tròn

Bảy nổi ba chìm với nước non

Rắn nát mặc dầu tay kẻ nặn

Mà em vẫn giữ tấm lòng son

Bánh trôi nước là bài thơ trữ tình đặc sắc. Tác giả mượn chiếc bánh trôi để thế hiện vẻ đẹp hình thể và tâm hồn của người con gái có thân phận nhỏ nhoi, chìm nổi, phụ thuộc mà vẫn giữ trọn phẩm giá của mình.

Toàn bộ bài thơ là hình ảnh nhân hoá tượng trưng. Với khả năng quan sát và liên tưởng kỳ lạ, chất liệu dân gian là chiếc bánh trôi nước - loại bánh dân gian xưa cho là tinh khiết thường dùng vào việc cúng tế, nhà thơ đã phát hiện ra những nét tương đồng giữa chiếc bánh trôi bình thường với hình ảnh người phụ nữ. Cả hai đều có vẻ bề ngoài rất đẹp (trắng, tròn), có phẩm giá cao quý (tấm lòng son) tương đồng cuộc sống (chìm, nổi), số phận phụ thuộc (rắn nát tuỳ thuộc tay kẻ nặn). Với những từ ngữ đa nghĩa bài thơ tạo nên một trường liên tưởng cho người đọc. Do vậy nhà thơ tả thực mà lại mang ý nghĩa tượng trưng. Nói cái bánh trôi mà thành chuyện con người - người phụ nữ. Người con gái hình thể đẹp, da trắng nõn nà, thân hình căng tràn nhựa sống, tâm hồn nhân hậu hiền hoà.

Thân em vừa trắng lại vừa tròn

Với vẻ đẹp hình thể như vậy đáng lẽ phải có cuộc sống sung sướng hạnh phúc nhưng cuộc đời con người, đặc biệt là người phụ nữ thì phải chịu bao đắng cay, vất vả.

Bẩy nổi ba chìm với nước non

Được cha mẹ sinh ra để làm người, nhưng người phụ nữ không làm chủ được mình, cuộc đời họ do người khác định đoạt. Nàng Vũ Nương thuỳ mị nết na, đức hạnh thuỷ chung, chồng ra trận nàng ở nhà một thân một mình nuôi mẹ già, con thơ. Nàng đã làm tròn bổn phận của một người con, người vợ, người mẹ trong gia đình. Vậy mà do sự đa nghi ghen tuông quá mức, nàng bị chồng nghi cho là thất tiết. Nàng đã phải lấy cái chết để chứng minh cho sự trong sạch của mình. Câu chuyện mang đến cho chúng ta một thông điệp: trong xã hội ấy người tốt như nàng không được sống hạnh phúc.

Cùng như vậy cuộc đời của những người phụ nữ trong xã hội phong kiến luôn bị xã hội nhào nặn xô đẩy:

Rắn nát mặc dầu tay kẻ nặn

Dù cuộc đời có phũ phàng, bất hạnh họ vẫn giữ vẹn phẩm giá, tâm hồn cao đẹp của mình.

Mà em vẫn giữ tấm lòng son

Sự sáng tạo của nữ sĩ khá độc đáo. Bà lựa chọn chi tiết không nhiều nhưng lại nói được nhiều. Hai từ thân em được đặt trước chiếc bánh, chiếc bánh được nhân hoá, đó chính là lời tự sự của người phụ nữ. Nét nghệ thuật này gợi cho trí tưởng tượng của người đọc được chắp cánh và hình ảnh người phụ nữ hiện lên rõ nét hơn.

Từ thoáng chút hài lòng giọng thơ chuyển hẳn sang than oán về số phận hẩm hiu. Hồ Xuân Hương đã đảo lại thành ngữ quen thuộc ba chìm bảy nổi thành bảy nổi ba chìm đối lập với vừa trắng lại vừa tròn tạo sự bất ngờ và tô đậm sự bất hạnh của người phụ nữ.

Đến đây ta không còn thấy giọng thơ than vãn cam chịu: Rắn nát mặc dầu tay kẻ nặn. Cuộc đời họ, họ không làm chủ được bản thân mà phụ thuộc hoàn toàn vào tay kẻ khác. Thế nhưng: Mà em vẫn giữ tấm lòng son. Không những sự đối lập giữa thái độ người phụ nữ trong câu ba và bốn là đối lập giữa thái độ cam chịu và thái độ bảo vệ phẩm chất trong sáng trong tâm hồn con người. Từ vẫn thể hiện sự khằng định, quả quyết vượt trên số phận để giữ tấm lòng son. Người phụ nữ đã ý thức rất rõ về cuộc sống và phẩm giá của mình. Dẫu cho cuộc đời cay đắng, nhào nặn, xô đẩy thì giá trị đáng kính của họ luôn luôn là điều sống còn đối với họ.

Trong xã hội với ý thức hệ nho giáo hà khắc như vậy, quan niệm tam tòng tứ đức, nam tôn nữ ti đã ăn sâu vào ý thức con người. Nói được như Hồ Xuân Hương thật đáng khâm phục, trân trọng.

Bài thơ chỉ có bốn câu, đề tài bình dị nhưng dưới ngòi bút thần diệu, Hồ Xuân Hương đã tạo cho viên bánh trôi nước mang vẻ đẹp sáng ngời của viên ngọc lấp lánh nhiều màu. Bài thơ chứa đựng một luồng ánh sáng, ý thức về xã hội bất công vùi dập người phụ nữ và giá trị nhân phẩm của mình.

Quả thật bài thơ của Hồ Xuân Hương có giá trị hiện thực và xã hội sâu sắc. Đây là tiếng nói chung của người phụ nữ đối với sự bất công của xã hội xưa và khẳng định phẩm giá của bản thân. Nhà thơ đã đại diện cho những số phận bất hạnh cất lên tiếng nói của chính họ và của thời đại. Bài thơ thể hiện khẩu khí của bà chúa thơ nôm.

Cảm nhận bài thơ Bánh trôi nước của Hồ Xuân Hương  14

Thân em vừa trắng lại vừa tròn Bảy nổi ba chìm với nước non Rắn nát mặc dầu  tay kẻ nặn Mà em vẫn giữ tấm lòng son” Với mong muốn mượn hình ảnh chiếc bánh trôi nước để nói lên quan niệm sai trái lúc bấy giờ. Bánh trôi nước là một món bánh ăn vốn dĩ đã rất quen thuộc đối với người dân Việt Nam. Bánh trôi làm bằng bột nếp, nhào nước cho nhuyễn, rồi nặn thành hình tròn như quả táo, bọc lấy nhân bằng đường đen, nước sôi thì bỏ vào luộc, khi chín thì bánh nổi lên. Người nặn bột làm bánh phải khéo tay thì bánh mới đẹp, nếu vụng thì bánh có thể bị rắn hay bị nhão. Nhưng dù thế nào thì bánh vẫn phải có nhân. Thiếu nhân, bánh sẽ rất lạc không ngon. Với bằng bút pháp thi sĩ của mình, tác giả đã mượn hình ảnh chiếc bánh để thể hiện số phận của người phụ nữ phong kiến Việt Nam. “Thân em vừa trắng lại vừa tròn Bảy nổi ba chìm với nước non” Người con gái hiện lên với một dáng vẻ kiêu sa thật đẹp, tác giả đã sử dụng mô típ ca dao quen thuộc “Thân em” để ngưởi phụ nữ có thể hóa thân vào những chiếc bánh trôi nước dân dã. Ngụ ý bên trong vẫn là ca ngợi vè đẹp đơn thuần của người phụ nữ. Nhưng trái ngược với vẻ bề ngoài đó là một số phận cuộc đời đầy giông bão, nhân gian có câu” Hồn nhan thì bạc phận”. Thành ngữ ” bảy nổi ba chìm” được vận dụng tài tình nhằm gợi tả số phận người con gái trong xã hội phong kiến .Để bày tỏ nỗi xúc động thương cảm của bà Hồ Xuân Hương đứng trước số phận lênh đênh chìm nổi chẳng biết đi về đâu của người phụ nữ và của chính mình

“Rắn nát mặc dầu tay kẻ nặn” Dù đời có phũ phàng, dù trải bao bất hạnh người phụ nữ vẫn giữ trọn vẹn phẩm giá và tâm hồn cao đẹp của mình. “Tại gia tòng phụ, xuất giá tỏng phu, phu tử tòng tử”. Lúc ở nhà thì phụ thuộc vào cha, cha bảo gì làm nấy chằng giám làm trái. Khi lập gia thất thì phải cung phụng cho chồng, cũng chẳng giám làm sai. Lúc chồng mất sống phận của mình phải nương nhờ vào con của mình. Trên cuộc đời này làm gì có quan niệm vô lí đến thế! Vậy biết bao giờ họ mới có được cuộc sống riêng tự lâp cho chính bản thân mình. Họ phải đau khổ biết bao để chịu đựng những thứ đao lí như thế. Không như xã hội ngày này phụ nữ tham gia vào việc kiếm thu nhập, giao tiếp bên ngoài thì phụ nữ ngày xưa chỉ biết chồng con, lủi thủi sau bếp. “Mà em vẫn giữ tấm lòng son” “Tấm lòng son” tượng trưng cho phẩm chất sắc son thủy chung, chịu thương chịu khó của người phụ nữ Việt Nam đối với chồng con, Với mọi người tuy bị cuộc sống phụ thuộc, đối xử không công bằng trong cuộc đời. Câu thơ thể hiện niềm tự hào và biểu lộ khá đậm tính cách của Hồ Xuân Hương: cảm thương cho người phụ nữ, căm phẫn đối với người chồng. Chỉ với bốn câu thơ đã nói lên nỗi lòng của người phụ nữ lúc bấy giờ qua tài nghệ dụng từ ẩn ý của mình. Hồ Xuân Hương đã vẽ lên nhiều hình ảnh trái ngược với hiện nay nhưng đâu đó ở thời đại này vẫn còn những cánh hoa vướng phải hoàn cảnh như ngày xưa. Bài thơ chứa đựng một luồng ánh sáng ý thức về xã hội bất công vùi dập người phụ nữ và ý thức về giá trị, phẩm giá của người phụ nữ chân chính, của con người luôn giữ tấm lòng son dù ở bất cứ hoàn cảnh nào. “Bánh trôi nước” là bài thơ trữ tình đặc sắc của Hồ Xuân Hương. Đây là tiếng nói của người phụ nữ Việt Nam ở xã hội cũ. Thể thơ tứ tuyệt đã được vận dụng hoàn hảo qua từng câu chữ. Bài thơ biểu lộ niềm riêng bộc bạch tâm tư của mình, của người phụ nữ. Sự bất công đối với người phụ nữ đồng thời cũng là lời khẳng định giá trị tâm hồn của họ. Nhà thơ đã thay mặt giới phụ nữ cất lên tiêng nói ấy cũng là lời bà tự khẳng định mình.




Cảm nhận bài thơ Bánh trôi nước của Hồ Xuân Hương  15

“Bà chúa thơ Nôm” Hồ Xuân Hương với tác phẩm Bánh trôi nước cho ta thấy được thân phân rẻ rúng, lênh đênh của người phụ nữ thời phong kiến, giọng thơ sâu sắc, mỉa mai với cuộc sống đã để lại nhiều ấn tượng cho người đọc.

“Thân em vừa trắng lại vừa tròn

Bảy nổi ba chìm với nước non

Rắn nát mặc dầu tay kể nặn

Mà em vẫn giữ tấm lòng son.”

Chỉ câu đâu tiên đã làm ta liên tưởng đến chiếc bánh trôi nước. Hình ảnh nhà thơ lồng ghép vào màu sắc và hình dáng của chiếc bánh trôi nước với làn da trắng tròn của người phụ nữ Việt Nam xưa, họ đang ở độ tuổi đẹp nhất của đời người con gái nhưng phải chịu nhiều sóng gió, lênh đênh.

“Bảy nổi ba chìm với nước non.”

Cuộc sống của họ như chiếc bánh trôi bập bềnh trong nước không biết trôi về đâu,  câu thơ của tác giả rất chân thật, hàm súc chất chứa nỗi niềm riêng tư của người phụ nữ. Người phụ nữ xưa họ luôn thiệt thòi với số phận nghiệt ngã cuộc sống do người khác sắp đặt, họ luôn phải tuân thủ quy tắc, điều lệ xã hội phong kiến áp đặt lên mình.

Rắn nát mặc dầu tay kể nặn

Chiếc bánh trôi nước có được đẹp hay không đều do người nặn bánh quyết định tất cả. Nhà thơ khéo léo sử dụng chiếc bánh trôi nước nhằm nói về thân phận người phụ nữ hạnh phúc hay đau khổ đều do người khác quyết định. Người khác đó là những nam giới thời xưa, họ với những quan niệm lạc hậu của xã hội phong kiến “Trọng nam khinh nữ” áp đăt gây đau khổ cho mọi người phụ nữ. Tuy nhiên câu thơ cuối phản phất lên vẻ đẹp của người phụ nữ:

“Mà em vẫn giữ tấm lòng son.”

Hình ảnh chiếc bánh lại xuất hiện, tác giả đã lồng ghép hình ảnh nhân bánh đỏ nhằm nói lên nét đẹp của nhân phẩm phụ nữ luôn thủy chung, sắc son.Tác giả vừa miêu tả được bánh trôi nước đồng thời nói về phụ nữ đẹp người đẹp nết,  điều này đã thể hiện được tài năng xuất chúng của một nữ thi sĩ được người đời ca ngợi là “Bà chúa thơ Nôm”. Với các từ “mặc dầu”, “mà”, nhà thơ đã diễn tả được thái độ bất khuất, can trường của người phụ nữ khi phải phản kháng với quan niệm cổ hũ chế độ phong kiến vừa giữ gìn phẩm chất tốt đẹp vốn có của mình.

Tác giả sử dụng thể thơ Đường kết hợp với biện pháp ẩn dụ khi đồng thời miêu tả hình ảnh chiếc bánh trôi nước phác họa về hình ảnh người phụ nữ số phận bấp bênh, trôi nổi, lệ thuộc song vẫn ánh lên được sự tự hào về phẩm chất tốt đẹp của họ trong bất kì hoàn cảnh nào.

Cảm nhận bài thơ Bánh trôi nước của Hồ Xuân Hương chi tiết nhất  16

Hồ Xuân Hương là một trong những thi sĩ nổi tiếng cuối thế kỉ XVIII. Bà được người đời yêu mến tôn danh với cái tên Bà chúa thơ nôm. Thơ của Hồ Xuân Hương mang cái nét thanh thanh tục tục, là tiếng lòng đầy thổn thức đầy trắc ẩn của người phụ nữ xưa. Một trong những tác phẩm đáng quý còn xót lại của bà là bài Bánh trôi nước. Bốn câu thơ đơn giản, mộc mạc đã mở ra thân phận đầy trở trêu, đau khổ của phận nữ nhi trong xã hội phong kiến thối nát, bạc nhược.

Bốn câu thơ được làm theo thể thơ thất ngôn tứ tuyệt với hai tầng lớp phong phú đa dang. Với nghĩa đen, tác giả đã tả chiếc bánh trôi thật tài tình, tinh xảo: màu trắng, hình tròn; nhân bánh màu đỏ, rắn nát phụ thuôc vào tay người làm bánh. Những câu thơ giàu sức gợi mang đến cho người đọc hình ảnh trân thực về chiếc bánh trôi truyền thông Việt Nam.

Tuy nhiên ẩn ý bài thơ đâu chỉ dừng lại ở đó, phải chăng nhà thơ đang muốn mượn hình ảnh chiếc bánh trôi vô tri vô giác để dựng nên cuộc đời, số phận của cả một thế hệ ?

Mở đầu bài thơ Hồ Xuân Hương đã dùng mô túy quen thuộc trong thơ ca xưa cổ: “Thân em..” Nhắc đến thân em vừa là nhắc đến hình ảnh chiếc bánh trôi lại cũng là nhắc về hình ảnh người phụ nữ. Phải chăng tác giả muốn đề cập muốn nhấn mạnh về thân thể về số phận của người phụ nữ trong xã hội xưa. Hai tính từ trắng, tròn vừa à hình ảnh tả thực chiếc bánh trôi vừa là hình ảnh ví von, miêu tả vè đẹp tài sắc, trong trắng vẹn tròn nhân phẩm của người con gái. Sử dụng hình ảnh liên tương mộc mạc, độc đáo tác giả vừa phô ra hết cái vẻ đẹp bao quát hình thể lại vừa cho người đọc thấm được cái chiều sâu cao thượng, phúc hậu và sắt son thủy chung trong tâm hồn người phụ nữ Việt.

Nhân gian có câu: “tài sắc bạc mệnh” Một người phụ nữ với tấm thân trắng trong, tài sắc vẹn toàn nhưng liệu rằng có được sống một cuộc đồi hạnh phúc, an lạc. Câu thơ thứ hai như một tiếng nấc nghẹn ngào đầy đau thương, xót xa:

“Bảy nổi ba chìm với nước non”

Thành ngữ “bảy nổi ba chìm” dùng để ám chỉ về một cuộc đời nổi trôi, lênh đênh, vô định. Người phụ nữ trong xã hội xưa không biết răng cuộc đời mình sẽ đi về đâu, sẽ đến đâu, và gặp những ai. Họ bị sóng gió của chế độ phong kiến cổ hủ, lạc hậu với hình thức Trọng nam khinh nữ nhấn chìm. Họ không có quyền lên tiếng quyết định cho số phận cuộc đời, cho hạnh phúc của chính mình. Họ chỉ biết nghe theo sự sắp đặt từ người khác, từ xã hội. Thanh bằng được đặt giữa cau thơ như mọt nốt trầm nhạt nhòa trong cuộc đời bão giông người phụ nữ. Số phận bèo dạt mây trôi đầy đau xót, bẽ bàng ấy đã không dưới một lần được văn thơ tái hiện lại:

“Thân em như trái bần trôi

Gió dập sóng rồi biết tấp vào đâu”

Và rồi họ chỉ đành biết ngậm ngùi chấp nhận, phó mặc cho dòng đời chảy trôi:

“rắn nát mặc dầu tay kẻ nặn”

Nhà thơ đã khéo léo sử dụng nghệ thuật đảo ngữ tài tình để nhấn mạnh về cuộc đời người phụ nữ. Rắn nát là tính từ chỉ mức độ, ở đây để nói về sự khổ đau hay hạnh phúc viên mãn trong những năm tháng cuộc đời. Sự khổ đau hay hạnh phúc ấy lại không do chính bản thân họ được định đoạt mà lại phụ thuộc vào người khác : “mặc dầu tay kẻ nặn” . Tay kẻ nặn phải chăng đang nói về người đàn ông. Có lẽ vậy, bởi cuộc sống của người phụ nữ trong xã hội xưa đã được định đoạt từ trước là phụ thuộc vào người đàn ông: “tại gia tòng phụ, xuất giá tòng phu, phu tử tòng tử” . Những người phụ nữ sinh ra đã  là thân phận yếu thế, trong xã hội Và rồi buồn đau hay yêu thương hạnh phúc họ cũng chỉ còn biết chông chờ vào chình những người đàn ông. Cũng giống như ca dao xưa đã từng viết:

“Thân em như dải lụa đào

Phất phơ giữa chợ biết vào tay ai?”

Thân phận những người con gái, những bà những mẹ như chiếc cây tầm gửi, bấu víu, phó mặc vào bàn tay người khác. Hồ Xuân Hương đã không hề giấu diếm không hề trốn tránh mà đứng lên nhìn thẳng vào hiện tại, nhìn thẳng vào cuộc đời chính mình để rồi dấy lên tiếng nói, dấy lên một nỗi lòng thương cảm, sẻ chia nghẹn ngào trăm bề.

Nhưng dù rằng là đau khổ, dù rằng là mệt mỏi cơ cực nhưng hình ảnh người phụ nữ Việt Nam vẫn thật đẹp, vẫn thật cao quý:

“Mà em vẫn giữ tấm lòng son”

Tấm lòng son chính là tấm lòng thủy trong, son sắt của người phụ nữ. Câu thơ cuối như một lời tuyên thệ, lời khẳng định chắc nịch cho phẩm chất sáng trong của người phụ nữ, rằng dù có lênh đênh, có bị vùi dập, có đặt trong hoàn cảnh thế nào đi chăng nữa trong họ vẫn luôn ngời lên đức tính cao đẹp, đức hạnh vô cùng.

Chỉ với bốn câu thơ ngắn gọn, âm luật chặt chẽ, sử dụng hình ảnh ẩn dụ mộc mạc giản dị nhà thơ đã vẽ nên một bức tranh nhân văn tuyệt đẹp trong xã hội xưa đó chính là cuộc đời số phận người phụ nữ. Qua đó đã lên tiếng tố cáo xã hội phong kiến giao thời xưa cũ lạc hậu, bạc nhược đầy bất công. Đây là những nét đặc trưng rất riêng mang hồn thơ Hồ Xuân Hương.

Cảm nhận bài thơ Bánh trôi nước của Hồ Xuân Hương  17

  Là người phụ nữ tài hoa mà bạc mệnh sống dưới chế độ phong kiến thời kì suy tàn, mục ruỗng, Hồ Xuân Hương sớm thấu hiểu và đồng cảm với số phận người phụ nữ trong thời đại cựa mình. Thơ ca của bà một phần lớn đã thể hiện sâu sắc nội dung đó. “Bánh trôi nước” là một bài thơ hay vừa ngợi ca vẻ đẹp của người phụ nữ đồng thời đề cập đến nỗi bất hạnh khổ đau trong cuộc đời họ.

“Thân em vừa trắng lại vừa tròn

Bảy nổi ba chìm với nước non

Rắn nát mặc dầụ tay kể nặn

Mà em vẫn giữ tấm lòng son.”

            Là một bài thơ vịnh vật, mượn hình ảnh bánh trôi nựớc Hồ Xuân Hương muốn nói đến thân phận và phẩm giá của người phụ nữ Việt Nam.

“Thân em vừa trắng lại vừa tròn”

            Hồ Xuân Hương đã đỉễn tả chiếc bánh trôi nước làm bằng bột nếp trắng tinh, dáng bánh tròn xinh xắn trông thật đẹp mắt. Hai chữ “thân em” nữ sĩ mượn từ ca dao khiến ta nhớ đến những câu hát của người lao động: “Thân em như miếng cau khô…”, “Thân em như giếng gỉữa đàng. “, “Thân em như tấm lụa đào…”. Qua đó, câu thơ gợi đến vẻ đẹp của tác giả cũng như của người phụ nữ Việt Nam. Bằng hai tính từ “trắng”, “tròn” vẻ đẹp của người phụ nữ càng được miêu tả đậm nét hơn. Nhưng ngược lại, hai tiếng “Thân em” cũng gợi đến những sóng gió, bất hạnh trong đời người phụ nữ, nó giống như “gió dập sóng dồi”; “hạt vào đài các, hạt ra ruộng cày”,… Và trong bài thơ này thì đó là:

“Bảy nổi ba chìm với nước non

Rắn nát mặc dầu tay kẻ nặn”

            Trong câu thơ có yếu tố tả thực, khi nấu bánh trôi, viền bánh ban đầu chìm xuống, khi đã chín thì lại nổi lên, ấy là “bảy nổi ba chìm”. Bằng ngòi bút điêu luyện, nữ sĩ Xuân Hương diễn tả cách nấu bánh nhưng ẩn trong đó là nói đến số phận long đong, lận đận “bảy nổi ba chìm” của người phụ nữ đứng trước lễ giáo phong kiến. Không chỉ vậy, ba tiếng “với nước non” còn nâng cao vị thế, tầm vóc của người phụ nữ. Họ phải chịu long đong, vất vả như vậy là vì những công việc sánh ngang tầm non nước cao xa. Trong câu thơ tiếp bà đã sử dụng nghệ thuật tương phản trong hai từ “rắn” và “nát” để nói lên một sự thật; bánh ngon hay dở thì phụ thuộc vào “tay kẻ nặn”, còn số phận của người phụ nữ hạnh phúc hay bất hạnh đều tùy thuộc vào kẻ khác.-‘tại gia tòng phụ, xuất giá tòng phu, phu tử tòng tử”… Đó là những nỗi khổ cực của người phụ nữ. Họ không được quyền quyết định số phận của mình. Trong xã hội ngày xưa, phụ nữ chỉ như là một vật dụng, nếu còn giá trị sử dụng thì họ sẽ được coi trọng; ngược lại họ sẽ bị coi rẻ, coi khinh.

            Nhưng dầu vậy, ở người phụ nữ vẫn toát lên vẻ đẹp của lòng kiên trinh, son sắt:

“Mà em vẫn giữ tấm lòng son”

            Cho dù “rắn” hay “nát” thì chiếc bánh trôi nước vẫn giữ được viên đường đỏ thắm trong lòng. Cũng như người phụ nữ Việt Nam, đù cuộc đời mang nhiều đau thương khổ cực nhưng họ vẫn luôn “giữ tấm long son”. Chữ “son” mang ý nghĩa sắt son, chung thủy. Đó là tấm lòng đối với tình đời, tình người trong cuộc sống của họ. Điều đó càng làm nâng cao phẩm giá của người phụ nữ. Câu thơ thể hiện một niềm tự hào và biểu lộ khá đậm tính cách nữ sĩ Hồ Xuần Hương, đó là niềm kiêu hãnh, là sự tự tin trước cuộc đời đầy giông bão của bà.

            Giờ đây xã hội mà ta đang sống là một thế giới hiện đại. Nam nữ đều bình đẳng, ai cũng có quyền lợi và nghĩa vụ của mình. Người phụ nữ được coi trọng họ có quyền được tham gia các hoạt động xã hội như học tập, văn hóa thể thao, họ được sống bằng chính sức lao động của mình. Từ đó ta đồng cảm hơn với nỗi bất hạnh của người phụ nữ ngày xưa đồng thời cảm phục hơn tấm lồng son sắt của họ trước cuộc đời. Bài thơ khiến người đọc trân trọng hơn nỉềm hạnh phúc ngày hôm nay đang được trao tặng.

            “Bánh trôi nước” của Hồ Xuân Hương là một bài thơ độc đáo, lời ít mà các tầng nghĩa đan xen sâu sắc. Bài thơ giống như một lời tuyên ngôn về cuộc đời và phẩm giá của người phụ nữ trong xã hội phong kiến xưa.

Cảm nhận bài thơ Bánh trôi nước của Hồ Xuân Hương  18

Hồ Xuân Hương là một hiện tượng đặc biệt trong văn học Việt Nam được mệnh danh là “bà chúa thơ Nôm”. Thơ của bà rất độc đáo với phong cách thơ châm biếm sâu cay đồng thời cũng rất giản dị, mộc mạc trong hình ảnh. “Bánh trôi nước” là một bài thơ như vậy. Nhà thơ mượn hình ảnh nhỏ bé của chiếc bánh trôi nước đê nói lên thân phận người phụ nữ trong xã hội phong kiến, một xã hội không bình đẳng đầy áp bức bất công.

Tác giả mở đầu bài thơ bằng mô tip ca dao quen thuộc:

Thân em vừa trắng lại vừa tròn

“Thân em…” là mở mở đầu của biết bao câu ca dao nói về thân phận người phụ nữ trong xã hội phong kiến. Ở đây, trong hoàn cảnh cụ thể của bài thơ, “thân em” được ví với chiếc bánh trôi nước “vừa trắng lại vừa tròn”. Tác giả mượn hình ảnh mộc mạc của chiếc bánh trôi nước nhỏ bé để nói lên vẻ đẹp của người phụ nữ. Họ không chỉ có vẻ đẹp về hình thức mà còn trắng trong trong tâm hồn và trịa về nhân phẩm. Chỉ qua một câu thơ thôi tác giả đã cho ta thấy được đánh giá cũng như quan điểm của mình về hình ảnh người phụ nữ trong xã hội cũ.

Câu thơ tiếp theo:

Bảy nổi ba chìm với nước non.

Hình ảnh người phụ nữ hoàn hảo như thế nhưng số phận họ ra sao? “Ba chìm bảy nổi” ở đây là một hình ảnh được tác giả vận dụng rất hay, rất hợp lí để nói về số phận của những người phụ nữ. Trong xã hội cũ, họ chẳng là gì cả, không được tự quyết định về số phận của mình, chỉ biết sống vì người khác theo quan niệm tam tòng tứ đức. Cuộc sống của họ lênh đênh chìm nổi như chiếc bánh trôi nước vậy.

Ở câu thơ thứ ba:

Rắn nát mặc dầu tay kẻ nặn

Ở đây tác giả sử dụng biện pháp đảo ngữ rất tài tình. Nó nói lên sự phụ thuộc của người phụ nữ. Dù số phận có ra sao người phụ nữ cũng phải cam chịu không được phản kháng, không được tự định đoạt. Đó là một đạo lí rất vô lí trong xã hội cũ, nhằm trói buộc những người phụ nữ chân yếu tay mềm.

Câu thơ cuối

Mà em vẫn giữ tấm lòng son.

Dù phải chịu bao bất công nhưng ở câu thơ vẫn ngời sáng lên nét đẹp của người phụ nữ, một nét đẹp tươi sáng thuần hậu của phụ nữ Việt Nam. Giọng thơ đầy quả quyết mang nét tự hào nói lên tấm lòng son sắt của bao thế hệ phụ nữ Việt, là tiếng chuông cảnh tỉnh những người đàn ông để họ đừng đánh mất đi những giá trị quý báu này.

Bài thơ “Bánh trôi nước” là một bài thơ đặc sắc của nhà thơ Hồ Xuân Hương. Bài thơ biểu hiện lòng thương cảm và niềm tự hào với số phận người phụ nữ đồng thời lên án xã hội cũ đầy bất công.

Cảm nhận bài thơ Bánh trôi nước của Hồ Xuân Hương hay nhất  19

Hồ Xuân Hương là một nữ sĩ tài danh bậc nhất trong nền văn học Việt Nam từ cổ chí kim. bà được mệnh danh là bà chúa thơ nôm. “Bánh trôi nước” là bài thơ nổi tiếng, tiêu biểu cho tư tưởng và phong cách nghệ thuật của nữ sĩ hộ Hồ. Hồ Xuân Hương được coi là người có công lớn trong việc cải tạo Việt hoá thể thơ Đường luật theo hướng dân gian hoá về nội dung, ngôn ngữ.

“Bánh trôi nước” là bài thơ đa nghĩa. Trong thơ Hồ Xuân Hương, ta vẫn thường bắt gặp các hình ảnh đa nghĩa tương tự như thế. Nói bằng hình tượng là bản chất của thi ca. Song ở hồ Xuân Hương, những hình tượng ấy được kí thác thật nhiều ý nghĩa, đa chiều và vĩnh hằng.

Về nghĩa đen, đó là sự miêu tả chân thực chiếc bánh trôi. Bánh được làm từ bột nếp, hình dáng tròn, màu sắc “trắng”, nhân đường phèn (đỏ son). Chiếc bánh được nắn bằng tay. Tùy thuộc vào “tay kẻ nặn” khéo léo hay vụng về mà chiếc bánh trôi có thể rắn (tròn chắc) hay nát (vỡ vụn). Khi luộc cho bánh vào nước sôi, quan sát thấy “bảy nổi ba chìm” là bánh chín. Đây là bài thơ vịnh vật tài tình, tả chính xác chiếc bánh trôi nước, đồng thời còn khơi gợi những liên tưởng thú vị nơi người đọc.

Về nghĩa bóng, chiếc bánh trôi nước có nhiều nét tương đồng với người phụ nữ. Về hình thức: xinh đẹp, trắng trong; về phẩm chất: trong trắng, dù gặp cảnh ngộ nào vẫn giữ được sự sắt son, thuỷ chung, tình nghĩa; về thân phận: chìm nổi, bấp bênh giữa cuộc đời. Qua đó, bài thơ ca ngợi vẻ đẹp ngoại hình và phẩm chất của người phụ nữ. Cảm thông với thân phận bị phụ thuộc và khổ đau của họ. Đây là ý nghĩa chính, quyết định giá trị của bài thơ.

Mở đầu bằng mô típ quen thuộc trong ca dao: “Thân em vừa trắng lại vừa tròn”. Cách vào đề vừa duyên dáng, tự nhiên, vừa ngầm hé mở với người đọc, bài thơ sẽ đề cập tới một đề tài quen thuộc của ca dao: thân phân người phụ nữ trong xã hội phong kiến.

Tuy mở đầu bằng hai từ mang cảm hứng than thân nhưng giọng thơ vẫn vang lẽn đầy kiêu hãnh, tự hào. Điểm nhấn nằm ở những từ “vừa…lại vừa…”. Người phụ nữ trong bài thơ hẳn hãnh diện về vẻ đẹp “trắng tròn” của mình lắm! Mà không hãnh diện sao được, một làn da trắng này lại cả một thân hình cân đối, xinh xắn nữa. Cô gái quả là đẹp. Một vẻ dẹp hoàn hảo, gợi ta nhớ tới nàng Thúy Vân trong “Truyện Kiều”: ‘Ván xem trang trọng khác vời Khuôn trăng đầy đặn, nét ngải nở nang. ”

Đáng lẽ với vẻ ngoài hoàn hảo như vậy, cô phải được hạnh phúc và sung sướng. Nhưng số phận của cô trong bài thơ cũng là bi kịch của bao người phụ nữ xưa:

– “Thân em như hạt mưa sa

Hạt vào dài các hạt ra ruộng cày.

– “Thân em như tấm lụa đào

Phất phơ giữa chợ biết vào tay ai? “

– “Thân em như giếng bên đàng

Người khôn rửa mạt, người phàm rửa chân”

Vừa mới kiêu hãnh, giọng thơ đã vội ngấm cái ngậm ngùi, xa xót quen thuộc của những cuộc đời “hồng nhan bạc mệnh”:

“Bảy nổi ba chìm với nước non

Rắn nát mặc dầu tay kẻ nặn”

Thành ngữ “Bảy nổi ba chìm” thường dùng để nói về sự trôi nổi, lênh đênh của kiếp người. Hai chữ “nước non” ý chỉ hoàn cảnh sống, cuộc đời, xã hội. Thành ngữ kết thúc ở chữ “chìm” càng gợi cho người đọc thấy cuộc đời người phụ nữ sao mà cay cực, xót xa.

Sống với những ràng buộc khắt khe của lẽ giáo xã hội phong kiến, người phụ nữ không có một chút tự do nào. Họ bị tước đoạt hết mọi quyền lực, quyền lợi và trở thành kẻ phụ thuộc vào người khác. Sự bất công ấy cho đến ngày nay chưa hẳn không còn nhưng ở thời địa của Hồ Xuân Hương nó thật tàn bạo và đáng sợ.

Một lần nữa, nhà thơ khái quát đặc điểm nổi bật của thân phận người phụ nữ trong xã hội phong kiến. Đó là thân phận bị phụ thuộc. Chiếc bánh trôi rắn hay nát phụ thuộc rất nhiều vào “tay kẻ nặn” thì thân phận người phụ nữ cũng vậy. Sự hạnh phúc hay khổ đau của họ phụ thuộc vào người nam giới trong xã hội. Xã hội phong kiến đã trao cho nam giới đến lắm quyền: Quyền năm thô bảy thiếp và cả quyền cho hạnh phúc hay bất hạnh.

Chữ “tay kẻ nặn” mà chẳng phải là “tay mình nặn” càng giúp người dọc cảm nhận sâu sắc thân phận phụ thuộc họ. Bởi không thể tự quyết cho cuộc đời mình nên người phụ nữ phải chịu cảnh “bảy nổi ba chìm”, trầm luân trong khổ đau bất tận. Nhất là trong chuyện tình yêu, hôn nhân và hạnh phúc. Số kiếp cho sao họ đành sống vậy, không thể làm được gì hơn.

Tuy nhiên, giọng điệu thơ không dừng lại là lời than thân trách phận thấm đẫm nước mắt mà còn là giãi bày sự bền gan, trong tủi cực mà vẫn kiên trinh, thách thức. Cụm từ “nước non” được sử dụng đầy ẩn ý. Chứ dựng trong mình nỗi khát khao cháy bỏng và nỗi buồn khôn tận, người phụ nữ trong thơ Xuân Hương luôn đặt mình trong một không gian kì vĩ:

– “Nín di kéo thẹn với non sông”

– “Trơ cái hổng nhan với nước non.”

Người phụ nữ trong thơ Xuân Hương chẳng bao giờ cúi đầu nhận mình là hạt cơm nguội để chàng dùng những khi đói lòng, là chổi đầu hè đề ai mưa nắng đi về chùi chân… Người phụ nữ trong thơ Xuân Hương luôn ngẩng cao đầu nhìn thẳng vào số phận, đối chọi vói khó khăn của số phận.

Câu thơ “Rắn nát / mặc dầu / tay kẻ nặn” trở nên rắn rỏi, mạnh mẽ vô cùng. Từ “mặc dầu” đứng ở giữa ngầm ý thách thức với “tay kẻ nặn”, vạch mặt “tay kẻ nặn” là thủ phạm gây ra bao bất hạnh. Thế nhưng, dù hoàn cảnh khắc nghiệt, dù không thể tự quyết cuộc đời mình, người phụ nữ vân một lòng thủy chung, son sắt, trung trinh với cuộc đời. Câu thơ cuối là một kết luận đinh ninh:

“Mà em vẫn giữ tấm lòng son”

Quan hộ từ “mà” khép lại những bất hạnh, trái ngang, mớ ra cho người đọc thấy một vẻ đẹp rực rỡ hơn, toàn bích hơn. vẻ đẹp đó tựa lửa thử vàng, qua gian nan, vất vả vẫn sáng ngời: “vẫn giữ tấm lòng son”.

Bài thơ kết thúc ở màu đỏ son, nồng thắm, ở vẻ đẹp khác – một vẻ đẹp mà không một thế lực nào, một sức manh nào có thể làm hoen ố, mai một hay biến đổi. Đó là vẻ đẹp tâm hồn người phụ nữ. Tấm lòng son ở đây chính là tấm lòng son sắt, thủy chung, ấm áp, nhân hậu của những người phụ nữ Việt Nam.

Với kết cấu chặt chẽ và độc đáo, sự đối lập giữa thân phận và phẩm chất, bài thơ đã tạo ấn tượng về một vẻ đẹp hoàn mĩ của người phụ nữ, vẻ một bản lĩnh Xuân Hương kiên cường, mạnh mẽ dám nhìn thẳng vào số phân, vượt lên số phận và thách thức với hoàn cảnh sống.

Bài thơ được viết theo thể thơ Đường luật hết sức nhuần nhị và tinh tế. Biện pháp ẩn dụ (bánh trôi nước – người phụ nữ) hết sức sáng tạo. Hình ảnh, ngôn ngữ dân dã, gần gũi không cầu kì kiểu cách, ước lộ. Cách sử dụng hư từ (cụ thể là các quan hệ từ) cũng là một trong những nét độc đáo của bài thơ góp phần tạo nên khẩu khí của thơ Hồ Xuân Hương. Bài thơ còn hấp dẫn ở sự đa giọng điệu (có kiêu hãnh, tự hào, có ngậm ngùi, xót xa, có thách thức…).

Từ việc khắc họa vẻ đẹp ngoại hình của người phụ nữ ở câu thơ 1, đến phơi bày cuộc đời đau khổ và thân phận bị phụ thuộc của người phụ nữ ở câu thơ 2, rồi khẳng định, ngợi ca vẻ đẹp tâm hồn ở câu thơ 3, cuối cùng khẳng định phẩm chất cao quý của người phụ nữ ở câu thơ 4, nhà thơ đã đi trọn vẹn một hành trình tự khẳng định mình một cách chặt chẽ, thấu đáo và cảm động. Bài thơ Bánh trôi nước như một lời tuyên ngôn về nữ quyết và tiếng nói đấu tranh đòi quyền sống, quyền tự quyết của người phụ nữ trong xã hội phong kiến nước ta.

Cảm nhận bài thơ Bánh trôi nước của Hồ Xuân Hương  20

Nữ thi sĩ Hồ Xuân Hương là một “hiện tượng” đặc biệt của văn học thơ Nôm và cũng là nghệ sĩ tài hoa có vị trí không nhỏ trong nền văn học Việt Nam. Hồ Xuân Hương đã thay bản thân và thay nhiều người phụ nữ khác thời kì xã hội phong kiến lên tiếng ngợi ca vẻ đẹp và bênh vực thông qua bài thơ “Bánh trôi nước”:

“Thân em vừa trắng lại vừa tròn

Bảy nổi ba chìm với nước non

Rắn nát mặc dầu tay kẻ nặn

Mà em vẫn giữ tấm lòng son”

Bài thơ “Bánh trôi nước” là một trong những bài thơ rất quen thuộc với tất cả mọi người, kể cả trẻ em bởi vì tính dân gian của nó. Bài thơ có đặc sắc nghệ thuật toát lên từ ngôn từ giản dị mà giàu sức biểu đạt, hình ảnh trần tục mà rất tinh tế, sâu xa cùng với nghệ thuật sử dụng ngôn tư đa ngữ nghĩa. Thông qua đó, Hồ Xuân Hương đã mượn hình ảnh chiếc bánh trôi nước để làm biểu tượng cho vẻ đẹp hình thể và vẻ đẹp tâm hồn của người phụ nữ phong kiến xưa kia. Cảm hứng ngợi ca và bênh vực đã chứng tỏ được tấm lòng nhân văn, nhân đạo cũng như tâm hồn hết sức khoáng đạt và tài năng thi phú độc đáo của Hồ Xuân Hương.

Hồ Xuân Hương đã lấy hình ảnh chiếc bánh trôi nước làm trung tâm. Hai câu thơ đầu tiên, nữ thi sĩ miêu tả vẻ đẹp bề ngoài của chiếc bánh trôi nước:

“Thân em vừa trắng lại vừa tròn

Bảy nổi ba chìm với nước non”

Trước hết, chiếc bánh trôi nước được tác giả thể hiện bằng ngôi thứ nhất, xưng “em”. Bằng cách này, Hồ Xuân Hương để chính bản thân chủ thể thể hiện vẻ đẹp của nó, cũng tức là người phụ nữ được biểu tượng ở đây có sự tự tin nhất định về bản thân mình.

Thứ hai, hai chữ “thân em” rất quen thuộc trong ca dao dân ca Việt Nam, gợi lên thân phận chìm nổi, nhỏ bé, truân chuyên của người phụ nữ xưa:

“Thân em như tấm lụa đào

Phất phơ giữa chợ biết vào tay ai”

“Thân em như củ ấu gai

Ruột trong thì trắng vỏ ngoài thì đen”

“Thân em như hạt mưa sa

Hạt vào đài các hạt ra ruộng cày”

Hình ảnh chiếc bánh trôi nước được miêu tả bằng hai tính từ “trắng” và “tròn”. Điệp từ “vừa” đã kết hợp hai vẻ đẹp này lại và hội tụ trong một “thân em”. Theo hình ảnh thực thì bánh trôi nước có màu trắng của bột gạo. Vậy trắng là nhấn mạnh đến sự trong trắng, sự thơm thảo của hạt gạo. Còn “tròn” là nói đến hình dáng tròn đầy của miếng bánh trôi nước. Như vậy, miếng bánh trôi nước ở đây vừa đầy đặn vừa trong lành tựa như người phụ nữ đằm thắm, phúc hậu. Đẹp là vậy nhưng lại phải chịu kiếp “bảy nổi ba chìm”. Trong công đoạn luộc chín bánh trôi, chiếc bánh được thả vào nồi nước sôi và khi bánh lềnh đềnh trên mặt nước tức là đã chín và có thể thưởng thức. Miêu tả điều này, Hồ Xuân Hương ám chỉ thân phận người phụ nữ tuy đẹp nhưng long đong lận đận khó có thể tự làm chủ bản thân.

Hai câu thơ sau là vẻ đẹp tâm hồn: 

“Rắn nát mặc dầu tay kẻ nặn

Mà em vẫn giữ tấm lòng son”

Hình ảnh bánh trôi nước tiếp tục được lấy làm hình ảnh tượng trưng. Trong thực tế, bánh trôi nước chỉ vừa đẹp nếu luộc chín tới, luộc chưa đủ sẽ rắn, luộc quá tay sẽ nát vậy nên người luộc bánh phải canh giờ rất chuẩn. Còn “tấm lòng son” là nói đến nhân bánh. Điểm đặc biệt của bánh trôi là vỏ ngoài gạo nếp thương không vị và nhân đường mật đỏ ngọt ngào bên trong. Nếu luộc bánh nỡ luộc rắn hay nát thì ruột bánh đều không bị ảnh hưởng.

Khi đặt trong hình ảnh về người phụ nữ thì từ “rắn nát” một lần nữa nhấn mạnh đến số phận chịu phụ thuộc của người phụ nữ, không thể tự làm chủ số phận của mình. Còn “tay kẻ nặn” không rõ là ai, nhưng chắc rằng chế độ phong kiến với lễ giáo hà khắc và tư tưởng cổ hủ đã tiếp tay cho những kẻ đó. Cặp từ quan hệ “mặc dầu… mà” đã tạo ra sự liên kết giữa hai câu và khẳng định rằng dù có rơi vào hoàn cảnh như thế nào thì vẫn giữ được tâm hồn trong sáng và tấm lòng thảo thơm.

Tóm lại, bài thơ “Bánh trôi nước” đã khẳng định tâm hồn phóng khoáng và phong cách thơ ca rất đặc biệt vừa giản dị, vừa tinh tế, hàm súc của tác giả. Cuộc đời Hồ Xuân Hương trải qua không ít đắng cay nhưng bà vẫn giữ được tâm hồn phong phú, giàu lòng nhân ái, nhân văn của mình.