Tìm hiểu chung
Tóm tắt văn bản
Bê-li-cốp là giáo viên trung học dạy tiếng Hy Lạp cổ, nổi tiếng khắp thành phố nước Nga vì cách ăn mặc kỳ quái. Tất cả những vật dụng của ông đều được cho trong cái bao. Bản thân ông luôn thu mình vào cái vỏ để bảo vệ, ngăn cách mình với thế giới bên ngoài. Có nhiều người mỉa mai châm biếm ông và Va-ren-cô, ông và Cô-va-len-cô cãi nhau. Bê-li-cốp dọa sẽ báo cáo với hiệu trưởng những điều trông thấy về hai chị em Va-ren-cô nên Cô-va-len-cô túm áo xô mạnh khiến Bê-li-cốp ngã xuống cầu thang, Va-ren-ca nhìn thấy cười phá lên cười, ông thấy nhục nhã, lo sợ, vội vã về nhà. Một tháng sau Bê-li-cô qua đời nhưng trong thành phố còn nhiều người trong bao như thế.
Bố cục: 3 phần
- Mở truyện: cuộc trò chuyện ở gần nhà kho giữa hai người bạn: bác sĩ thú y và thầy giáo.
- Thân truyện: về cuộc đời và tính cách của Bê-li-cốp.
- Kết truyện: nhận xét của bác sĩ thú y – người nghe chuyện.
Câu 1
Video hướng dẫn giải
Câu 1 (trang 70 SGK Ngữ văn 11 tập 2)
- Hình tượng nhân vật Bê-li-cốp: một kẻ sống trong bao hèn nhát, kỳ quặc, thảm hại.
+ Lối sống: ăn mặc kỳ quái (áo bành tô ấm cốt bông, đội mũ, đi giày, che ô), đồ dùng đều để vào bao, phòng ngủ như cái hộp.
+ Suy nghĩ: giấu vào bao, luôn sợ “nhỡ xảy ra chuyện gì”, ca tụng quá khứ, ghê sợ hiện tại, thấy cuộc sống thật khó chịu, đáng sợ (Ví dụ: chuyện chị em Va-ren-ca đi xe đạp).
+ Ứng xử kỳ dị với đồng nghiệp: đi hết nhà này đến nhà khác nhưng không nói gì, chỉ kéo ghế ngồi và quan sát.
- Chi tiết tiêu biểu cho tính cách của Bê-li-cốp: cái bao.
- Lối sống của Bê-li-cốp đã ảnh hưởng sâu sắc tới tinh thần và hoạt động của các giáo viên cùng nhân dân thành phố.
Câu 2
Video hướng dẫn giải
Câu 2 (trang 70 SGK Ngữ văn 11 tập 2)
- Nguyên nhân dẫn đến cái chết của Bê-li-cốp:
+ Nguyên nhân trực tiếp: tiếng cười của Va-ren-ca trở thành vết xé đầu tiên vào cái bao của Bê-li-cốp, làm bùng nổ mọi nỗi sợ hãi, hổ thẹn của hắn.
+ Nguyên nhân sâu xa: khát khao cháy bỏng muốn tìm một cái bao vĩnh hằng để không gì có thể xâm phạm được, chỉ có cái quan tài, cái chết mới đem lại điều đó và khiến hắn thấy nhẹ nhàng, thoải mái.
- Thái độ và tình cảm của mọi người đối với Bê-li-cốp:
+ Lúc y còn sống: căm ghét, sợ hãi, ám ảnh.
+ Khi y đã qua đời: thoải mái, dễ chịu nhưng sau đó lại cảm ngột ngạt như trước.
=> Tác hại khủng khiếp của lối sống trong bao của Bê-li-cốp đã ăn sâu vào tiềm thức, đầu độc tinh thần của mọi người.
Câu 3
Video hướng dẫn giải
Câu 3 (trang 70 SGK Ngữ văn 11 tập 2)
- Biểu tượng “cái bao”:
+ Nghĩa đen: chỉ vật đựng đồ.
+ Nghĩa bóng: chỉ lối sống thu mình hèn nhát, thảm hại.
- Chủ đề tư tưởng của truyện: Kiểu người trong bao, lối sống trong bao là một thứ thuốc độc giết chết ý nghĩa cuộc đời và đẩy xã hội vào sự trì trệ, ngu dốt, thảm hại.
Câu 4
Video hướng dẫn giải
Câu 4 (trang 70 SGK Ngữ văn 11 tập 2)
Nghệ thuật đặc sắc của truyện:
- Ngôi kể: kết hợp giữa ngôi thứ nhất (Bu-rơ-kin xưng “tôi”) và ngôi thứ ba (tác giả).
- Giọng kể: khách quan, bình thản, chân thật, sắc sảo.
- Cách xây dựng nhân vật điển hình: Bê-li-cốp đại diện cho một kiểu người, một hiện tượng xã hội, một lối sống thu mình hèn nhát, vô vị và ngột ngạt.
- Cách xây dựng biểu tượng: cái bao là biểu tượng đặc sắc nhất trong truyện, biểu trưng cho lớp vỏ ngăn cách với bên ngoài, cho lối sống thu mình đáng lên án.
Câu 5
Video hướng dẫn giải
Câu 5 (trang 70 SGK Ngữ văn 11 tập 2)
Ý nghĩa thời sự của truyện ngắn Người trong bao:
- Đối với xã hội Nga đương thời: Gián tiếp phản ánh không khí tù túng, trói buộc của nền chuyên chế cuối thế kỷ XIX khiến con người sống một cách hèn nhát, thảm hại, sơ hãi.
- Đối với thời đại hiện nay: kiểu người Bê-li-cốp vẫn tồn tại trong xã hội, nhiều người sống thu mình trong một lớp vỏ khiến cuộc đời mất đi ý nghĩa và xã hội cũng trì trệ vì họ.
Luyện tập
Câu 1 (trang 70 SGK Ngữ văn 11 tập 2)
Tôi là Bê-li-cốp, một giáo viên dạy tiếng Hy Lạp cổ. Tôi thấy sợ thế giới bên ngoài nên đi đâu tôi cũng luôn mặc kín bưng, tôi thích nhét các vật dụng như đồng hồ, ô... vào trong bao. Khi tới nhà đồng nghiệp hay bạn bè, tôi thường ngồi nhìn mọi vật xung quanh, không nói năng gì rồi ra về. Tôi thích ngủ kín mít chăn, đóng kín cửa, tôi cũng không thích giao du với hàng xóm. Tôi cảm thấy khó chịu khi ai đó vẽ tranh châm biếm tôi và Va-ren-ca người phụ nữ tôi yêu thương nên tôi kể với Co-va-len-ca. Tôi nghĩ cần sống đúng theo chỉ thị, hành xử phải thận trọng, cẩn thận. Tôi thấy kinh khủng khi Va-ren- ca là con gái mà đạp xe, nên tôi góp ý với em cô ấy. Không ngờ thằng bé xô tôi ngã nhào xuống cầu thang, đúng lúc đó Va-ren-ca trở về nhìn thấy tôi thì phá lên cười, tôi thấy ông thấy nhục nhã, lo sợ, vội vã về nhà.
Câu 2 (trang 70 SGK Ngữ văn 11 tập 2)
* Gợi ý:
Bê-li-cốp không chết, ông tỉnh ngộ và trút bỏ hết những chiếc bao bên ngoài mình để sống cuộc đời tự do hơn. Ông trở nên thân thiện, trò chuyện với mọi người vui vẻ, cởi mở hơn. Ông cùng đạp xe với Va-ren-ca mỗi khi hai người gặp nhau. Ông chuyển tới căn nhà thoáng mát, có nhiều cửa sổ hơn, và sống cuộc đời mới.
Câu 3 (trang 70 SGK Ngữ văn 11 tập 2)
- Không nên thay nhan đề Người trong bao bằng các nhan đề đã cho, vì nhan đề này giàu tính biểu tượng, vừa mang tính khái quát lại vừa gây ấn tượng sâu sắc.
Câu 4 (trang 70 SGK Ngữ văn 11 tập 2)
- Con ốc nằm co.
- Nhát như thỏ đế.
- Rùa rụt cổ.
- Mũ nỉ che tai
- Co vòi rụt cổ.
- ...
Tổng kết
Video hướng dẫn giải
| Với nghệ thuận xây dựng biểu tượng và nhân vật điển hình, giọng kể chậm rãi vừa giễu cợt, châm biếm, mỉa mai, vừa u buồn, qua hình tượng nhân vật "người trong bao" Bê-li-cốp, Sê-khốp phê phán sâu sắc lối sống hèn nhát, bạc nhược, bảo thủ và ích kỷ của một bộ phận trí thức Nga cuối thế kỉ XIX. Từ đó, nhà văn khẩn thiết thức tỉnh mọi người: "Không thể sống mãi như thế được!" |
