I. VĂN HỌC – NGHỆ THUẬT
1. Văn học
- Từ cuối thế ki XVIII – nửa đầu thế ki XIX, mặc dù chế độ phong kiến bước vào giai đoạn suy tàn, văn học dân gian vẫn phát triển phong phú.
- Trên cơ sở ngôn ngữ ngày càng hoàn thiện, nhiều nhà thơ tài năng xuất hiện như: Cao Bá Quát, Nguyễn Văn Siêu, Bà Huyện Thanh Qụan, Hồ Xuân Hương..., nổi bật nhất là Nguyễn Du. Tác phẩm “Truyện Kiều” của Nguyễn Du không chỉ phản ánh được thực trạng xã hội đương thời, nỗi đau khổ của người phụ nữ mà còn góp phần quan trọng hoàn thiện thơ Nôm.
- Văn học Việt Nam thế kì XVIII - nửa đầu thế ki XIX phản ánh phong phú và sâu sắc cuộc sống xã hội đương thời cùng những thay đổi trong tâm tư, tình cảm và nguyện vọng của con người Việt Nam.
2. Nghệ thuật
- Sự phong phú, đa dạng của văn nghệ dân gian tăng lên với nhiều thể loại: ca dao, tục ngữ, truyện cười, dân ca quan họ, trống quân, hát dặm, ….
- Điểm nổi bật về nghệ thuật dân gian cuối thế kỉ XVIII - đầu thế kỉ XIX là tranh dân gian (Đông Hồ).
+ Phản ánh cuộc sống đời thường muôn màu muôn vẻ của người dân.
+ Thể hiện những nét đặc sắc, độc đáo trong nghệ thuật.
- Về nghệ thuật kiến trúc:
+ Chùa Tây Phương (Thạch Thất, Hà Nội).
+ Đình làng Đình Bằng (Từ Sơn, Bắc Ninh).
+ Các lăng tẩm, cung điện của vua Nguyễn ở Huế, Khuê văn các ở Văn Miếu (Hà Nội),..
II. GIÁO DỤC, KHOA HỌC – KĨ THUẬT
1. Giáo dục, thi cử
- Thời Tây Sơn, Quang Trung ra Chiếu lập học chấn chỉnh lại việc học, thi cử, mở trường công ở các xã cho con em nhân dân có điều kiện đi học, đưa chữ Nôm vào thi cử.
- Thời Nguyễn (nửa đầu thế ki XIX), thi cử không có gì thay đổi. Quốc tử Giám đặt ở Huế, lấy con em quan lại, thổ hào và những người học giỏi ở các địa phương vào học.
- Năm 1836, Minh Mạng cho thành lập “Tứ dịch quán” để dạy tiếng nước ngoài (tiếng Pháp, Xiêm)
2. Sử học, địa lý, y học
a. Sử học, địa lí
- Biên soạn lịch sử, địa lí có những bước tiến quan trọng.
+ Triều Tây Sơn: Đại Việt sử kí tiền biên.
+ Triều Nguyễn: Đại Nam thực lục, Đại Nam liệt truyện, …
- Tác giả tiêu biểu: Phan Huy Chú, Lê Quý Đôn, Trịnh Hoài Đức, Lê Quang Định.
b. Y học
- Y học dân tộc được đúc kết lại trong tác phẩm quý giá – Hải Thượng y tông lâm lĩnh gồm 66 tập của Lê Hữu Trác.
3. Những thành tựu về kĩ thuật
- Từ thế kỉ XVIII, một số kĩ thuật tiến tiến của phương Tây đã ảnh hưởng vào nước ta.
+ Thợ thủ công Nguyễn Văn Tú (Đàng Trong) học được nghề làm đồng hồ và kính thiên lí sau hai năm sống ở Hà Lan.
+ Thợ thủ công nhà nước (nhà Nguyễn) chế tạo được máy xẻ gỗ chạy bằng sức nước và thí nghiệm thành công tàu thủy chạy bằng máy hơi nước.
- Năm 1839, các thợ thủ công đóng xong một chiếc tàu thủy chạy bằng máy hơi nước.
Nhận xét:
Những thành tựu kĩ thuật trên chứng tỏ tài năng sáng tạo của người thợ thủ công nước ta bấy giờ. Tiếc rằng những thành tựu như vậy chưa được nhà nước khuyến khích và đưa vào ứng dụng hiệu quả hơn.
Nhận xét:
Những thành tựu kĩ thuật trên chứng tỏ tài năng sáng tạo của người thợ thủ công nước ta bấy giờ. Tiếc rằng những thành tựu như vậy chưa được nhà nước khuyến khích và đưa vào ứng dụng hiệu quả hơn.
