I. Văn bản 1: Ếch ngồi đáy giếng
a. Tình huống truyện
- Một con ếch sống lâu ngày trong giếng:
+ Cái giếng nhỏ bé chật hẹp
+ Miệng giếng nhỏ bằng cái vung
+ Nên ếch nghĩ bầu trời nhỏ bé
+ Các con vật sống chung nhỏ bé ếch nhái, cua, ốc bé nhỏ
+ Ếch cho mình là lớn nhất
- Ếch kêu ngạo, ra vẻ ta đây
- Con ếch tự đắc nghĩ mình là lớn nhất trong cái giếng
- Khi được ra ngoài bầu trời rộng lớn:
+ Ếch vẫn giữ thói huênh hoang, tự đắc
+ Ếch nghênh ngang đi lại khắp nơi
+ Nhân mắt lên trời xanh
- Cuối cùng bị con trâu giẫm bẹp
→ Cái kết đáng cho kẻ có hiểu hiểu biết hạn hẹp nhưng lại cho mình là to lớn.
- Con ếch nghênh ngang đi lại khắp nơi bị con trâu giẫm bẹp
b. Bài học cuộc sống
- Phê phán sự hiểu biết hạn hẹp của một bộ phận người:
+ Thế giới này kiến thức là vô tận, con người khó có thể khám phá hết
+ Con người luôn phải nâng cao, trau dồi hiểu biết của mình
+ Có thể bạn to lớn với môi trường mình đang sống, nhưng với môi trường khác thì không hẳn
- Không nên kiêu ngạo, chủ quan, nếu không sẽ lãnh giá đắt.
II. Văn bản 2: Thầy bói xem voi
a. Tình huống truyện
- Năm ông thầy bói mù chưa biết con voi như thế nào. Họ rủ nhau đi xem voi:
+ Mỗi người được sờ một bộ phận khác nhau
+ Vòi, ngà, tai,chân, đuôi
- Vì chưa từng biết về voi trước đó, năm người có những phán xét về voi khác nhau:
+ Người sờ vòi cho rằng voi sun sun như con đỉa
+ Thầy sờ ngà thì bác bỏ voi chần chẫn như đòn càn
+ Đối với thầy sờ tai thì cảm nhận voi bè bè như quạt thóc
+ Thầy sờ chân thì miêu tả giống như cái cột đình
+ Người cuối cùng sờ đuôi thì cho rằng nó như cái chổi sể cùn
- Mỗi người có ý kiến khác nhau, không ai chịu ai gây gỗ lẫn nhau:
→ Đây là cái kết của việc chỉ xem xét sự việc một chiều, không xét trước sau.
b. Bài học cuộc sống
- Đưa ra bài học sâu sắc về cách ứng xử của con người trong cuộc sống:
+ Khi đánh giá một sự vật, hiện tượng cần quan sát toàn diện, dựa trên tổng thể
+ Tránh đưa ý kiến chủ quan, hạn chế để đánh giá tổng thể
- Thận trọng trước những lời đánh giá, nhận xét để tránh những sai lầm
-> Để đánh giá sự vật, hiện tượng cần kết hợp giữa nhiều yếu tố: Nghe, nhìn, cảm nhận tuyệt đối không kết luận vội vàng, phiến diện, chủ quan
-> Phải học cách lắng nghe, tiếp thu ý kiến của người khác để tiến bộ
