CHƯƠNG II. VIỆT NAM TỪ THẾ KỶ X ĐẾN THẾ KỶ XV
BÀI 17. QUÁ TRÌNH HÌNH THÀNH VÀ PHÁT TRIỂN CỦA NHÀ NƯỚC PHONG KIẾN (TỪ THẾ KỶ X ĐẾN THẾ KỶ XVIII)
I.MỤC TIÊU BÀI HỌC
1.Về kiến thức
Giúp HS nắm, trình bày và hiểu được:
-Quá trình xây dựng và hoàn chỉnh nhà nước phong kiến Việt Nam diễn ra trong một thời gian lâu dài trên một lãnh thổ thống nhất.
-Nhà nước phong kiến Việt Nam được tổ chức theo chế độ quân chủ trung ương lập quyền, có pháp luật, quân đội và có chính sách đối nội đối ngoại đầy đủ tự chủ và độc lập.
-Trên bước đường phát triển, mặc dù tính giai cấp ngày càng gia tăng, nhà nước phong kiến Việt Nam vẫn giữ được mối quan hệ gần gũi với nhân dân.
-Sự sụp đổ của triều đình nhà Lê đã dẫn đến sự phát triển của các thế lực phong kiến.
-Nhà Mạc ra đời và tồn tại hơn nửa thế kỷ đã góp phần ổn định xã hội trong một thời gian.
-Chiến tranh phong kiến diễn ra trong bối cảnh xã hội Việt Nam thế kỷ XVI - XVIII đã dẫn đến sự chia cắt đất nước.
2.Về tư tưởng tình cảm
-Bồi dưỡng ý thức độc lập dân tộc, bảo vệ sự thống nhất nước nhà.
-Bồi dưỡng niềm tự hào dân tộc.
3.Về kĩ năng
Rèn luyện cho HS kĩ năng phân tích, tổng hợp vấn đề. Khả năng nhận xét về tính giai cấp trong xã hội.
4.Định hướng các năng lực hình thành:
*Năng lực chung: Năng lực tự học, năng lực phát hiện và giải quyết vấn đề, năng lực giao tiếp, năng lực hợp tác, năng lực sử dụng ngôn ngữ.
*Năng lực chuyên biệt:
-Năng lực tái hiện sự kiện
-Năng lực thực hành bộ môn: khai thác, sử dụng tranh ảnh, tư liệu, biểu đồ liên quan đến bài học.
II.CHUẨN BỊ CỦA GIÁO VIÊN – HỌC SINH :
1.Giáo viên: Giáo án, tranh ảnh và tài liệu tham khảo liên quan đến bài học.
2.Học sinh: - Chuẩn bị bài trước ở nhà
- Sưu tầm thêm tranh ảnh, tư liệu liên quan phục vụ bài học.
III.PHƯƠNG PHÁP VÀ KỸ THUẬT DẠY HỌC: trình bày, khái quát, phân tích, so sánh, rút ra nhận xét, phân tích lược đồ...
IV.TIẾN TRÌNH TỔ CHỨC DẠY - HỌC
1.Tạo tình huống
a.Mục tiêu: Thu hút sự chú ý, đặt ra nhiệm vụ nhận thức cho hs.
b.Phương thức: Gv yêu cầu hs kể tên các triều đại phong kiến Việt Nam mà các em biết. Hs suy nghĩ trả lời.
c.Dự kiến sản phẩm: Hs kể được một số triều đại dựa vào hiểu biết.
Gv nhận xét, dẫn dắt vào bài mới: Thế kỷ X đã mở đầu thời đại phong kiến độc lập của dân tộc Việt Nam từ thế kỷ X dến XV trên cơ sở một lãnh thổ thống nhất nhà nước quân chủ chuyên chế phong kiến được thành lập và từng bước phát triển, hoàn thiện đạt đến đỉnh cao. Để hiểu được quá trình hình thành và phát triển của nhà nước phong kiến Việt Nam, chúng ta cùng tìm hiểu bài 17.
2.Hình thành kiến thức mới:
|
MỤC TIÊU – PHƯƠNG THỨC |
DỰ KIẾN SẢN PHẨM |
|
Hoạt động 1: Tìm hiểu sự xác lập của chế độ phong kiến nước ta (Cá nhân). Bước 1: Trước hết GV nhắc lại ý nghĩa của chiến thắng Bạch Đằng 938 mở ra một thời kỳ độc lập tự chủ lâu dài cho dân tộc. năm 939 Ngô Quyền xưng vương. GV: Việc Ngô Quyền xưng vương xây dựng một chính quyền mới có ý nghĩa gì? Hs trả lời. GV có thể minh họa bằng sơ đồ đơn giản. Bước 2: GV: Em có nhận xét gì về tổ chức nhà nước thời Đinh, tiền Lê? HS suy nghĩ và trả lời. GV nhận xét, kết luận. Hoạt động 2: Tìm hiểu quá trình phát triển và hoàn chỉnh nhà nước phong kiến (Lớp và cá nhân) Bước 1: - Trước hết GV khái quát để HS thấy được sự thay đổi các triều đại, từ Lý sang Trần, từ Trần sang Hồ để thấy được thứ tự các triều đại phong kiến Việt Nam. HS nghe và ghi nhớ. Bước 2: GV yêu cầu HS đọc SGK để thấy được cách thức tổ chức tổ chức bộ máy chính quyền trung ương thời LýTrầnHồ được tổ chức như thế nào. HS theo dõi SGK trả lời câu hỏi. GV nghe HS trả lời,bổ sung kết luận kết hợp với sơ đồ đơn giản lên bảng. HS theo dõi, vẽ sơ đồ vào vở. Bước 3: GV: Em có nhận xét gì về tổ chức bộ máy tổ chức thời Lý- Trần- Hồ? HS suy nghĩ, so sánh, trả lời. -GV bổ sung, kết luận. Bước 4: GV: yêu cầu HS đọc SGK để thấy được những chính sách cải cách của Lê Thánh Tông ở cả trung ương lẫn địa phương. HS theo dõi SGK phát biểu. GV bổ sung kết luận, kết hợp với sơ đồ dơn giản trên bảng. Bước 5: GV: Tại sao thế kỷ XVI nhà Lê sơ suy yếu? Biểu hiện của sự suy yếu đó? HS theo dõi SGK trả lời. GV nhận xét, bổ sung, kết luận về biểu hiện suy yếu nhà Lê sơ. GV kể về nhân vật Mạc Đăng Dung (1483- 1541). Hoạt động 3: Tìm hiểu luật pháp và quân độiGV giúp HS nắm được sự ra đời của các bộ luật thời phong kiến. HS nghe, ghi chép. GV yêu cầu HS đọc phần chữ nhỏ trong SGK trả lời câu hỏi trong SGK trang 80. Hoạt động 4: Tìm hiểu hoạt động đối nội và đối ngoại- GV yêu cầu cả lớp đọc SGK để thấy được chính sách đối nội, đối ngoại cơ bản của các triều đại phong kiến. -HS theo dõi SGK phát biểu những chính sách đối nội, đối ngoại của nhà nước. -GV nhận xét, bổ sung, kết luận. GV cụ thể hóa một số chính sách đối nội của nhà nước: Chăm lo đê điều, khuyến khích sản xuất nông nghiệp, gả con gái cho các tù trưởng miền núi. |
I. BƯỚC ĐẦU TIÊN XÂY DỰNG NHÀ NƯỚC ĐỘC LẬP THẾ KỶ X -Năm 939 Ngô Quyền xưng vương, đóng đô ở Đông Anh Hà Nội. ðMở đầu xây dựng nhà nước độc lập tự chủ. -Năm 968 sau khi dẹp loạn 12 sứ quân Đinh Bộ Lĩnh lên ngôi, đặt quốc hiệu là Đại Cồ Việt. Chuyển kinh đô về Hoa Lư, Ninh Bình. -Tổ chức bộ máy nhà nước: + 3 ban: Ban văn; Ban võ; Tăng ban. + Về hành chính chia nước thành 10 đạo. + Tổ chức quân đội: ngụ binh ngư nông. ---> Thiết chế quân chủ chuyên chế còn sơ khai, song đã là nhà nước độc lập tự chủ của nhân dân ta. II. PHÁT TRIỂN VÀ HOÀN CHỈNH NHÀ NƯỚC PHONG KIẾN Ở ĐẦU THẾ KỶ XIXVIII 1. Tổ chức bộ máy nhà nước -Năm 1010, Lý Công Uẩn dời đô từ Hoa Lư về Thăng Long. -Năm 1045, Lý Thánh Tông đặt quốc hiệu là Đại Việt. èMở ra một thời kỳ phát triển mới của dân tộc. ·Bộ máy nhà nước Lý – Trần – Hồ Bộ máy nhà nước quân chủ chuyên chế được cải tiến hoàn chỉnh hơn. *Bộ máy nhà nước thời Lê sơ -Năm 1428 Lê Lợi lên ngôi hoàng đế để lập nhà Lê (Lê sơ). -Những năm 60 của thế kỷ XV, Lê Thánh Tông tiến hành một cuộc cải cách hành chính lớn. -Chính quyền trung ương: (Sơ đồ trên màn hình PP) -Chính quyền địa phương: + Cả nước chia thành 13 đạo thừa tuyên mỗi đạo có 3 ti (Đô ti, thừa ti, hiến ti). + Dưới đạo là: Phủ, Huyện, Châu, Xã. Dưới thời Lê bộ máy nhà nước quân chủ chuyên chế đạt mức độ cao, hoàn chỉnh. 2.Luật pháp và quân đội*Luật pháp -1042 Vua Lý Thánh Tông ban hành Hình thư (bộ luật đầu tiên). -Thời Trần: Hình luật. -Thời Lê biên soạn một bộ luật đầy đủ gọi là Quốc triều hình luật. Luật pháp nhằm bảo vệ quyền hành của giai cấp thống trị, an ninh đất nước và một số quyền lợi chân chính của nhân dân. *Quân đội: được tổ chức quy củ: + Cấm binh (bảo vệ kinh thành) và quân chính quy bảo vệ đất nước + Ngoại binh: Tuyển theo chế độ ngụ binh ư nông 3.Hoạt động đối nội và đối ngoại*Đối nội: -Quan tâm đến đời sống nhân dân. -Chú ý đoàn kết đến các dân tộc ít người. *Đối ngoại: -Với nước lớn phương Bắc: + Quan hệ hòa hiếu. + Đồng thời sẵn sàng chiến đấu bảo vệ tổ quốc. -Với: Chămpa, Lào, Chân Lạp có lúc thân thiện, có lúc xảy ra chiến tranh. |
3.Hoạt động luyện tập
Vẽ sơ đồ tổ chức bộ máy nhà nước của các triều đại phong kiến Việt Nam
4.Hoạt động vận dụng và mở rộng
Gv yêu cầu hs lập bảng niên biểu về các triều đại phong kiến(thời gian, quốc hiệu, người sáng lập, kinh đô)
Sưu tầm tư liệu thơ văn, truyện về giai đoạn này.
V.HƯỚNG DẪN HS TỰ HỌC
HS học bài và trả lời các câu hỏi trong SGK.
Chuẩn bị trước bài mới. Công cuộc xây dựng và phát triển kinh tế trong các thế kỉ X- XVIII. Nắm:
-Tình hình nông nghiệp
-Thủ công nghiệp
-Thương nghiệp
- So sánh sự phát triển kinh tế giữa hai thời kì
