Bài tập Vấn đề phát triển một số ngành công nghiệp trọng điểm - Phần 2 - Công nghiệp chế biến lương thực, thực phẩm

B1. Xem kí hiệu công nghiệp chế biến thủy hải sản.

B2. Xác định các ngành công nghiệp chế biến ở 4 trung tâm công nghiệp đã cho

=> Hải Phòng có công nghiệp chế biến thủy hải sản. Các trung tâm công nghiệp còn lại là Hải Dương, Nam Định, Thái Nguyên không có công nghiệp chế biến thủy hải sản.

Công nghiệp chế biến lương thực thực phẩm gồm 3 nhóm ngành: Chế biến sản phẩm chăn nuôi, chế biến sản phẩm thủy hải sản, chế biến sản phẩm trồng trọt.

- Công nghiệp chế biến lương thực thực phẩm sử dụng nguyên liệu chính là sản phẩm ngành nông –lâm –thủy sản => phụ thuộc mạnh mẽ vào nguồn nguyên liệu.

- Sản phẩm của ngành này là các loại thức ăn đồ uống chế biến sẵn -> dân cư hay chính là thị trường tiêu thụ có vai trò vô cùng quan trọng.

Ngành công nghiệp chế biến sản phẩm từ ngành trồng trọt rượu, bia, nước ngọt ở nước ta tập trung nhiều ở các đô thị lớn, mỗi năm sản xuất khoảng 160-220 lít rượu, 1,3-1,4 tỉ lít bia nhưng 1 phần nguyên liệu nước ta phải nhập khẩu từ bên ngoài lãnh thổ.

Căn cứ vào Bản đồ Công nghiệp chế biến lương thực thực phẩm, Atlat Địa lí Việt Nam trang 22:

B1. Xác định giá trị sản xuất công nghiệp chế biến lương thực thực phẩm năm 2005 là 97,7 nghìn tỉ đồng; năm 2000 là 49,4 nghìn tỉ đồng.

B2. Tính toán:

So với năm 2000, năm 2005 giá trị sản xuất tăng: 97,7 / 49,4 = 1,98 lần.

Ngành công nghiệp chế biến thủy, hải sản (tôm, cá,...) phát triển mạnh nhất ở vùng Đồng bằng sông Cửu Long. ĐBSCL cũng là vùng có ngành đánh bắt, nuôi trồng thủy hải sản lớn nhất nước ta hiện nay.

Các vai trò chủ yếu của công nghiệp chế biến lương thực thực phẩm là:

- Công nghiệp chế biến lương thực thực phẩm sử dụng nguyên liệu chủ yếu từ ngành nông nghiệp -> vì vậy nó tạo đầu ra cho nông nghiệp, có vai trò thúc đẩy sản xuất nông nghiệp hàng hóa phát triển. 

- Thông qua khâu chế biến, bảo quản sẽ nâng cao giá trị sản phẩm nông nghiệp (tạo ra hàng đồ khô, đóng hộp, bánh kẹo...)

- Mang lại hiệu quả kinh tế, tạo việc làm cho lao động, thúc đẩy chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông thôn (giảm tỉ trọng ngành trồng trọt, tăng tỉ trọng ngành chăn nuôi; trong trồng trọt giảm tỉ trọng cây lương thực và tăng tỉ trọng cây công nghiệp....), đẩy mạnh phát triển chuyên canh nông nghiêp gắn với công nghiệp chế biến.

Trung du và miền núi Bắc Bộ là vùng chuyên canh cây chè lớn nhất nước ta với một số tỉnh nổi bật như Thái Nguyên, Phú Thọ, Hà Giang, Yên Bái, Tuyên Quang,... tiếp đến là vùng Tây Nguyên, Bắc Trung Bộ.

Công nghiệp chế biến lương thực thực phẩm tập trung chủ yếu ở các đồng bằng, thành phố lớn tiêu biểu là Hà Nội, TP Hồ Chí Minh là do đây là hai thành phố có nguồn lao động dồi dào, trình độ chuyên môn cao, thị trường tiêu thụ rộng lớn. Đồng thời, đây là hai thành phố có nguồn nguyên liệu từ nông - lâm - ngư dồi dồi từ các vùng/tỉnh lân cận.

Công nghiệp chế biến sp chăn nuôi phụ thuộc trực tiếp vào nguồn nguyên liệu. Trong khi ngành chăn nuôi nước ta có vai trò thứ yếu so với ngành trồng trọt; có hiệu quả còn kém, không đảm bảo nguyên liệu cho CN chế biến do dịch bệnh và năng suất thấp. Hơn nữa, đây chưa phải là ngành truyền thống và mới được phát triển trong những năm gần đây.

Ngành công nghiệp chế biến lương thực, thực phẩm của nước ta phân bố chủ yếu ở các đồng bằng lớn do nguồn nguyên liệu tại chỗ lớn.

Cơ cấu ngành công nghiệp chế biến lương thực-thực phẩm rất phong phú và đa dạng với 3 nhóm ngành chính: Chế biến sản phẩm trồng trọt, chế biến sản phẩm chăn nuôi và chế biến thủy, hải sản và nhiều phân ngành khác.

Nguyên liệu của CN chế biến sản phẩm trồng trọt là sản phẩm ngành trồng trọt (các loại hạt, củ, quả, rau màu) => Được sử dụng chế biến trong các phân ngành như: xay xát (hạt); sản xuất bia rượu nước ngọt (các loại hạt, quả..), sản xuất đường (mía, củ cải đường).

Công nghiệp chế biến thủy hải sản sử dụng nguyên liệu từ ngành thủy sản (tôm, cá, mực,...). Gồm các phân ngành: chế biến nước mắm (từ cá), chế biến tôm cá.

B1. Xác định kí hiệu thể hiện Trung tâm công nghiệp quy mô lớn.

B2. Đọc tên các Trung tâm công nghiệp có quy mô lớn: Hà Nội và TP. Hồ Chí Minh.

Xác định các trung tâm công nghiệp chế biến lương thực thực phẩm ở Bắc Trung Bộ. Ta thấy Thanh Hóa có 4 ngành, Vinh và Huế có 2 ngành và Đồng Hới có 1 ngành => Thành Hóa là trung tâm công nghiệp có cơ cấu ngành đa dạng nhất ở khu vực Bắc Trung Bộ.

Cơ cấu ngành công nghiệp chế biến lương thực-thực phẩm rất phong phú và đa dạng với 3 nhóm ngành chính: Chế biến sản phẩm trồng trọt, chế biến sản phẩm chăn nuôi và chế biến thủy, hải sản và nhiều phân ngành khác.

=> Chế biến gỗ và lâm sản không thuộc ngành công nghiệp chế biến lương thực thực phẩm.

Nguyên liệu của CN chế biến sản phẩm trồng trọt là sản phẩm ngành trồng trọt (các loại hạt, củ, quả, rau màu )

=> Được sử dụng chế biến trong các phân ngành như: xay xát (hạt); sản xuất bia rượu nước ngọt (các loại hạt, quả..), sản xuất đường (mía, củ cải đường).

=> Loại đáp án A, C, D

- Sữa và sản phẩm từ sữa là nguồn nguyên liệu từ động vật  (ngành chăn nuôi) =>  không  thuộc CN chế biến sản phẩm trồng trọt.

CN chế biến thủy hải sản sử dụng nguyên liệu từ ngành thủy sản (tôm, cá, mực...). Gồm các phân ngành: chế biến nước mắm (từ cá), chế biến tôm cá.

=> Loại đáp án A, B, C

- Chế biến thịt và các sản phẩm từ thịt là ngành thuộc CN chế biến sản phẩm chăn nuôi (sử dụng nguyên liệu từ thịt).

B1. Xác định kí hiệu thể hiện Trung tâm công nghiệp quy mô lớn.

B2. Đọc tên các Trung tâm công nghiệp có quy mô lớn: Hải Phòng, Biên Hòa.

=> Chọn đáp án B