Bài 20 : Phân bố dân cư và đô thị hóa trên thế giới

Phân bố dân cư là sự sắp xếp dân số một cách tự phát hoặc tự giác trên một lãnh thổ nhất định, phù hợp với điều kiện sống và các yêu cầu của  xã hội .

Phân bố dân cư không đều trong không gian, dân cư tập trung đông đúc ở các khu vực Tây Âu (169), Nam Âu (115), Ca ri bê (166), Đông Á (131), Đông Nam Á (124),...

Phân bố dân cư không đều trong không gian, dân cư thưa thớt ở các khu vực: Châu Đại Dương (4), Bắc Mĩ (17), Nam Mĩ (21), Trung Phi (17), Bắc Phi (23).

Đô thị hóa tự phát là sự di dân tự do, ồ ạt từ nông thôn ra thành thị.

=> quá trình di dân này thiếu quy hoạch khoa học, không có sự quản lý chặt chẽ của chính quyền địa phương

=> Dân cư tập trung quá đông tại một địa điểm =>  nảy sinh nhiều vấn đề về nhà ở, thiếu việc làm, ô nhiễm môi trường, ách tắc giao thông, tệ nạn xã hội...

Từ năm 1650 - 2005 có sự biến động về tỉ trọng dân cư ở các châu lục

 -  Ti trọng dân cư ở Châu Mĩ, châu Á, châu Đại Dương tăng.

 - Ti trọng dân cư ở Châu Âu, châu Phi giảm.

=> Tỉ trọng dân cư của châu Âu có xu hướng giảm

Dân cư tập trung vào các thành phố lớn và cực lớn

- Nơi cao: Bắc Mĩ, Nam Mĩ, Ôxtrâylia, Tây Âu, LB Nga, LiBi.

- Nơi thấp: Châu Phi, phần đa châu Á (trừ Liên bang Nga).

=> Trong số các châu lục sau, châu lục có mức độ tập trung dân cư thành thị thấp nhất (đô thị hóa thấp) là châu Phi.

Biểu hiện của đô thị hóa là tỉ lệ dân thành thị tăng nhanh

Từ năm 1900 - 2005: Tỉ lệ dân thành thị tăng (từ 13,6%  lên 48%), tỉ lệ dân nông thôn giảm (86,4% xuống 52%).

Biểu hiện của đô thị hóa là dân cư tập trung vào các thành phố lớn và cực lớn

- Số lượng thành phố có số dân trên 1 triệu người ngày càng nhiều.

- Nơi cao: Bắc Mĩ, Nam Mĩ, Ôxtrâylia, Tây Âu, LB Nga, LiBi.

-Nơi thấp: Châu Phi, phần đa châu Á (trừ Liên bang Nga).

Đô thị hóa gắn với công nghiệp hóa đem lại nguồn lao động dồi dào có chất lượng, cung cấp điều kiện cơ sở hạ tầng hiện đại, thu hút đầu tư… từ đó thúc đẩy tốc độ phát triển kinh tế, chuyển dịch cơ cấu kinh tế và thay đổi sự phân bố dân cư, thay đổi các quá trình sinh, tử và hôn nhân ở các đô thị.

=> Như vậy gia tăng nạn thất nghiệp ở thành thị là ảnh hưởng tiêu cực của đô thị hóa

Đô thị hóa là một quá trình kinh tế - xã hội mà biểu hiện của nó là sự tăng nhanh về số lượng và quy mô của các đặc điểm dân cư đô thị, sự tập trung dân cư trong các thành phố, nhất là các thành phố lớn và phổ biến rộng rãi lối sống thành thị.

Đô thị hóa phát triển gắn liền với công nghiệp hóa sẽ có nhiều tác động tích cực. Đô thị hóa vai trò:

+ thu hút dân cư lao động tập trung tại các thành phố, đô thị lớn (đặc biệt lao động có chuyên môn) 

+ các công trình cơ sở hạ tầng kĩ thuật được đầu tư hoàn thiện, hiện đại.

=> Thu hút đầu tư, thúc đẩy sự chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo ngành, thành phần kinh tế và lãnh thổ -> đẩy mạnh công nghiệp hóa – hiện đại hóa đất nước

- Công thức tính: Mật độ dân số = tổng số dân / tổng diện tích (người/km²)

- Áp dụng công thức:

 Đổi 331212 km² = 0,331212 triệu km²

 Mật độ dân số  =90/0,331212 = 271,7 (người/km²)

 Làm tròn kết quả ta được: mật độ dân số nước ta là 272 người/km²

Đề bài yêu cầu:

- Thể hiện sự thay đổi cơ cấu dân số thành thị và nông thôn.

- Trong giai đoạn 1990 và 2015 -> có 2 năm

=> Dựa vào dấu hiệu nhận biết biểu đồ tròn -> xác định được biểu đồ thích hợp nhất để thể hiện cơ cấu dân số phân theo thành thị và nông thôn của thế giới trong năm 1900 và 2015 là biểu đồ tròn.

Trong lịch sử khai thác lãnh thổ, đây là vùng được khai phá sớm nhất (lịch sử khai thác sớm hơn so với miền tây khoảng vài trăm năm) -> do vậy công nghiệp của vùng phát triển sớm với thế mạnh là các ngành công nghiệp truyền thống cần nhiều lao động như: khai thác khoáng sản, luyện kim, cơ khí, chế tạo máy, đóng tàu…

=> Kinh tế phát triển sớm đã thu hút đông đúc dân cư về đây sinh sống và làm việc -> quá trình đô thị hóa diễn ra mạnh mẽ với trình độ cao, hình thành các thành phố, siêu đô thị ở vùng này (Niu I-ooc. Oa-sinh-tơn, Ốt-ta-oa, Si-ca-gô…).

Nhận xét:

Mật độ dân số thế giới là 47,8 người/km²

- Châu Phi (29,9 người/km²), châu Mĩ (21,1 người/km²), châu Đại Dương (3,9 người/km²),  có mật độ dân số thấp hơn mật độ dân số trung bình của thế giới à B đúng

-  Châu Á có mật độ dân số cao nhất và cao hơn so với mật độ dân số trung bình của thế giới (123,3 người/km²). à A đúng.

- Châu Đại Dương có mật độ dân số thấp nhất thế giới (3,9 người/km²). à C đúng

Châu Phi có mật độ dân số cao hơn châu Mĩ và thấp hơn châu Á, châu Âu. à D sai.

Phân bố dân cư không đều trong không gian, dân cư tập trung đông đúc ở các khu vực là Tây Âu (169 người/km²), Nam Âu (115 người/km²), Ca ri bê (166 người/km²), Đông Á (131người/km²), Đông Nam Á (124 người/km²),...

Khu vực ở châu Âu có mật độ dân số cao nhất hiện nay là Tây Âu (nhiều quốc gia trên 200 người/km² - 2020). Khu vực có mật độ dân số thấp nhất là Bắc Âu (phổ biến từ 10 đến 100 người/km² - 2020).

Ở châu Á có mật độ dân số cao, dân cư tập trung đông đúc như: Nam Á, Đông Á, Đông Nam Á,… Khu vực có mật độ dân số thấp nhất là Tây Á, trung bình từ 10 đến 100 người/km² - 2020.

Phân bố dân cư là sự sắp xếp dân số một cách tự phát hoặc tự giác trên một lãnh thổ nhất định, phù hợp với điều kiện sống và các yêu cầu của xã hội.

Khu vực ở châu Phi có mật độ thấp nhất hiện nay là Nam Phi, phổ biến từ 10 đến 100 người/km² - 2020. Còn khu vực có mật độ dân số cao nhất là Tây Phi, có một số nước từ 101 đến 200 người/km².