Bài 19 : Quy mô dân số, gia tăng dân số và cơ cấu dân số thế giới

Nguyên nhân hàng đầu dẫn đến tỉ suất tử thô trên thế giới có xu hướng giảm là sự tiến bộ về y tế và khoa học kĩ thuật.Khi có sự tiến bộ về khoa học kĩ thuật y tế phát triển cứu được nhiều người hơn =>  tỉ lệ tử vong giảm.

Y tế và khoa học kĩ thuật phát triển giúp nhiều ca bệnh được chữa khỏi, đẩy lùi bệnh tật => giảm tỉ lệ tử

=>  Tiến bộ về mặt y tế và khoa học kĩ thuật không phải là nhân tố làm cho tỉ suất tử thô trên thế giới tăng.

Nhân tố về thiên tai ( động đất, núi lửa, lũ lụt,..) hầu như không ảnh hưởng đến  tỉ suất sinh.

Phong tục tập quán lạc hậu, đặc biệt là tư tưởng “trời sinh voi trời sinh cỏ” ở các vùng nông thôn, hiểu biết về các biện pháp tránh thai còn rất hạn chế và lạc hậu đã dẫn đến tỉ lệ sinh ở các khu vực nông thôn nghèo cao.

=> Phong tục tập quán lạc hậu không phải là nhân tố làm cho tỉ suất sinh thấp

Tỉ suất tử thô của các nước phát triển cao hơn các nước đang phát triển là không đúng. Vì ở các nước phát triển rất phát triển về khoa họa, kĩ thuật và y tế tỉ lệ tử vong thấp hơn ở các nước đang phát triển.

Hoa Kì là quốc gia có nền kinh tế phát triển hàng đầu thế giới, khoa học kĩ thuật phát triển mạnh mẽ, môi trường sống thuận lợi (khí hậu, điều kiện địa hình, tự nhiên thuận lợi), tài nguyên thiên nhiên giàu có.

=> Thu hút dân cư từ nhiều quốc gia đến tìm kiếm việc làm và phát triển kinh tế.

Tỉ suất tử thô là tương quan giữa số người chết với dân số trung bình cùng thời điểm là nhận xét đứng về tỉ suất tử thô.

Thời gian dân số thế giới tăng thêm một tỉ người đang bị rút ngắn lại.

Nhận xét:

Tỉ suất sinh thô trên toàn thế giới, các nhóm nước phát triển và đang phát triển đều có xu hướng giảm.

- Tỉ suất sinh thô trên toàn thế giới giảm từ 36% xuống 20%.

- Tỉ suất sinh thô các nước phát triển giảm từ 23% xuống 11%.

- Tỉ suất sinh thô các nước đang phát triển giảm từ 43% xuống 21%.

=> Nhận xét A đúng

Hiệu số giữa tỉ suất sinh thô và tỉ suất tử thô được gọi là tỉ suất gia tăng dân số tự nhiên.

Tính dân số năm sau:

+ Gọi D₀ : dân số đầu kì

          D₁ : dân số năm kế tiếp (liền sau)

          D₂ : dân số năm thứ hai

          D_n : dân số năm thứ n

          tg    _: tỉ lệ gia tăng tự nhiên.

Ta có: D₁ = d₀  + (d₀ x tg) = d₀ (1 + tg )

           D₂ = d₁ (1 + tg)  = d₀ ( 1+ tg) x (1 + tg) = d₀ ( 1+ tg)²

           D₃ = d₂ (1 + tg) = d₀ ( 1+ tg)² x (1 + tg) = d₀ ( 1+ tg)³

Tương tự, ta có công thức tổng quát: D_n = d₀ (1+ tg)ⁿ  (n là hiệu số năm sau với năm trước.)

- Áp dụng công thức:

   + Biết: Dân số năm 2015 là 7346 (triệu người);

              Tỉ lệ gia tăng dân số tự nhiên = 1,2 % = 0,012

              Hiệu số năm 2016 với 2015 = 2016 – 2015 = 1 (năm)

  =>  Dân số năm 2016 = Dân số năm 2015 x (1+ tg)¹

                                     = 7346 x (1 + 0,012) = 7346 x 1,012 = 7434,15 (triệu người)

Sự chênh lệch giữa số người xuất cư và số người nhập cư được gọi là gia tăng cơ học

Ở các nước đang phát triển gia tăng dân số quá nhanh trong khi nền kinh tế - xã hội phát triển còn thấp

=> Gây nhiều sức ép lên vấn đề việc làm, nơi ở, chất lượng đời sống người dân; dân số đông cũng gây sức ép lên tài nguyên môi trường -> tài nguyên cạn kiệt, môi trường ô nhiễm, tệ nạn xã hội…

=> Cần có các chính sách phát triển dân số hợp lí như: chính sách kế hoạch hóa gia đình, đẩy mạnh xuất khẩu lao động, đa dạng hóa ngành kinh tế, đào tạo nâng cao trình độ lao động….nhằm giảm thiểu tình trạng mất cân bằng giữa sự phát triển dân số với phát triển kinh tế, đảm bảo ổn định đời sống nhân dân, ổn định xã hội và bảo vệ môi trường.

Quốc gia có quy mô dân số đứng đầu thế giới là Trung Quốc. Hiện tại Trung quốc có dân số là 1 450 479 704 người.

Tỉ suất gia tăng dân số tự nhiên không ảnh hưởng mạnh đến sự phân bố dân cư của quốc gia Vì điều kiện tự nhiên chính là nhân tố giúp phân bố dân cư.

Gia tăng dân số tự nhiên là động lực phát triển dân số

Hậu quả của việc dân số tăng nhanh làm cho kinh tế chậm phát triển, mất an ninh xã hội, ô nhiễm môi trường.

Gia tăng cơ học là sự chênh lệch giữa số người xuất cư và nhập cư.

Tỉ suất gia tăng dân số tự nhiên của Việt Nam năm 2005 nằm ở mức trung bình

Châu Phi là châu lục có suất gia tăng dân số tự nhiên cao nhất. Do  trình độ còn nhiều hạn chế, khoa học kĩ thuật chưa phát triển, kế hoạch hóa gia đình chưa được thực hiện.