Bài 19 : Quy mô dân số, gia tăng dân số và cơ cấu dân số thế giới

Nguyên nhân làm cho tỉ lệ xuất cư của một nước hay một vùng lãnh thổ tăng lên là đời sống khó khăn, mức sống thấp và các điều kiện tự nhiên khắc nghiệt (khô nóng, thiên tai,…). Còn môi trường sống thuận lợi, dễ kiếm việc làm, thu nhập cao tạo lực hút mạnh mẽ đối với dân cư -> làm tăng tỉ lệ nhập cư của một lãnh thổ.

Các nhân tố làm cho tỉ suất tử thô tăng là do chiến tranh còn diễn ra ở nhiều nước, đặc biệt là các nước khu vực Trung Đông (châu Á), một số nước ở châu Phi. Cùng với chiến tranh là thiên tai tự nhiên như động đất, lũ lụt,… cũng gây ra thiệt hại lớn về người.

Phong tục tập quán lạc hậu, đặc biệt là tư tưởng “trời sinh voi trời sinh cỏ” ở các vùng nông thôn, hiểu biết về các biện pháp tránh thai còn rất hạn chế và lạc hậu đã dẫn đến tỉ lệ sinh ở các khu vực nông thôn nghèo cao => Ý A là một trong những nguyên nhân làm tỉ suất sinh tăng cao.

Hoa Kì là quốc gia có nền kinh tế phát triển hàng đầu thế giới, khoa học kĩ thuật phát triển mạnh mẽ, môi trường sống thuận lợi (khí hậu, điều kiện địa hình, tự nhiên thuận lợi), tài nguyên thiên nhiên giàu có. Thu hút dân cư từ nhiều quốc gia đến tìm kiếm việc làm và phát triển kinh tế. Như vậy, hiện nay dân số Hoa Kì ngày càng tăng, chủ yếu do tỉ lệ người nhập cư ngày càng tăng.

Ti suất gia tăng dân số tự nhiên là hiệu số giữa tỉ suất sinh thô và tỉ suất tử thô.

Tình hình gia tăng dân số thế giới hiện nay là tốc độ gia tăng dân số nhanh, quy mô dân số thế giới ngày càng lớn.

Gia tăng cơ học không có ảnh hưởng lớn đến vấn đề thế giới. Và có ý nghĩa quan trọng tới số dân và sự phát triển kinh tế - xã hội với từng khu vực, từng quốc gia

Tỉ suất sinh thô là tương quan giữa số trẻ em được sinh ra trong năm so với số dân trung bình ở cùng thời điểm (đơn vị: ‰).

Nguyên nhân chủ yếu quyết định đến xuất cư và nhập cư giữa vùng trong lãnh thổ một quốc gia chính là kinh tế . yếu tố về kinh tế sẽ bao quát và là lý do lớn nhất quyết định xuất, nhập cư.

Tỉ suất tử thô là tương quan giữa số người chết trong năm so với số dân trung bình cùng thời điểm (đơn vị:‰).

Một vùng có nhiều dân nhập cư đến thông thường có nhiều lao động nam. Vì Nam là lao động chính trong gia đình và họ có xu hướng đi xa để làm kinh tế lo cho gia đình.

Tỉ suất gia tăng dân số tự nhiên (Tg) là sự chênh lệch giữa tỉ suất sinh thô và tử thô (đơn vị: %).

Một vùng có nhiều dân xuất cư thông thường không có nhiều thanh niên. Vì thanh niên, thường là có xu hướng đi xa đến nơi có kinh tế phát triển hơn để học tập ,làm việc và làm kinh tế.

Sự chênh lệch giữa số người xuất cư và số người nhập cư được gọi là gia tăng cơ học.

- Ta có công thức:  Dân số năm sau = A * (1+ r)ⁿ

Trong đó:   A là dân số năm trước.

                     r là gia tăng tự nhiên (r = 1,2% = 0,012)

                     n là hiệu số năm sau với năm trước.

=> A = Dân số năm sau/(1+ r)ⁿ

- Áp dụng công thức: 

   Biết dân số năm 2015 là 7346 (triệu người).

   Hiệu số năm 2015 với 2014 = 2015 – 2014 = 1 (năm))

=>  Dân số năm 2014 = 7346/(1+0,012)¹ =  7258,89 triệu người.

Động lực của gia tăng dân số thế giới là gia tăng dân số tự nhiên.

- Ta có công thức:  Dân số năm sau = A * (1+ r)ⁿ

Trong đó:   A là dân số năm trước.

                     r là gia tăng tự nhiên (r = 1,2% = 0,012)

                    n là hiệu số năm sau với năm trước.

- Áp dụng công thức: 

   Biết dân số năm 2015 là 7346 (triệu người).

   Hiệu số năm 2016 với 2015 = 1 (năm))

=>  Dân số năm 2015 = 7346*(1+0,012)¹ =7434,15 triệu người.

Nguyên nhân làm cho tỉ lệ xuất cư của một nước hay một vùng lãnh thổ tăng lên là đời sống khó khăn, mức sống thấp.

Nhân tố quyết định đến sự biến động dân số trên thế giới là sinh đẻ và tử vong.

Xu hướng thay đổi tỉ suất sinh thô của các nhóm nước trên thế giới là:

- Tỉ suất sinh thô có xu hướng giảm mạnh, trong đó các nước phát triển giảm nhanh hơn

- Tỉ suất sinh thô của nhóm nước đang phát triển cao hơn nhóm phát triển.