Bài 10 : Thủy quyển. Nước trên lục địa

Lượng nước tồn tại dưới bề mặt đất, trong tầng chứa nước là nước ngầm. Nước ngầm có nhiều vai trò như: điều hòa dòng chảy, cung cấp nước cho sinh hoạt, sản xuất nước khoáng đóng chai, ... Tuy nhiên, nước ngầm không được sử dụng với mục đích nuôi trồng thủy sản.

Nguyên nhân hình thành nước ngầm: do nước trên mặt (nước mưa, băng tuyết tan, sông, hồ) thấm xuống.

Sa mạc thường là nơi khô cằn, nhiều cát do khí hậu khô nóng, do vậy thực vật ở đây gần như không sống bằng nguồn nước mưa hay nước trong các sông ngòi. Đối với xương rồng, chúng nó bộ rễ dài tỏa rộng để hút nước từ sâu trong lòng đất, thân của chúng bọc sáp, lá tiêu biến lá thành gai, lá nhỏ nhằm giảm bớt sự thoát hơi nước giúp chúng có thể tồn tại.

Khí quyển là lớp không khí bao quanh Trái Đất, luôn chịu ảnh hưởng của Vũ Trụ, trước hết là Mặt Trời.

Thủy quyển có thể xâm nhập tới giới hạn trên của tầng đối lưu trong khí quyển và tồn tại trong tầng nước ngầm của thạch quyển.

Đúng. Mọi sự sống đều cần đến nước dù nhiều hay ít, nước đảm bảo cho sự tồn tại, là môi trường sống không thể thiếu của nhiều loài sinh vật trên Trái Đất.

Các bộ phận của thủy quyển đều có vai trò quan trọng đối với Trái Đất, trong đó nước trong đại dương và nước băng tuyết có vai trò lớn trong việc giữ ổn định nhiệt độ bề mặt Trái Đất.

Ngày nước thế giới, với các hoạt động theo các chủ đề nhằm nhắc nhở mọi người hãy sử dụng nước tiết kiệm và không làm ô nhiễm nước được tổ chức vào ngày 22/3 hàng năm.

Chủ đề của Ngày nước thế giới qua từng năm là:

- Năm 2018: Nước với Thiên nhiên

- Năm 2019: Nước cho tất cả - Không để ai bị bỏ lại phía sau

- Năm 2020: Nước và Biến đổi khí hậu

- Năm 2021: Giá trị của nước

- Năm 2022: Nước ngầm – Biến nguồn tài nguyên vô hình thành hữu hình

Sông là dòng chảy thường xuyên tương đối lớn trên bề mặt lục địa và đảo.

- Chế độ nước sông ảnh hưởng bởi các đặc điểm địa lí tự nhiên của nguồn cấp nước và bề mặt lưu vực.

- Không ảnh hưởng bởi các yếu tố hải văn (độ muối, dòng biển, thủy triều, ...) và chiều dài của sông.

Trong ba nguồn cung cấp nước, nước ngầm là nguồn cấp ít biến động nhất, có vai trò điều tiết nước trong năm. Trong khi nước mưa và băng tuyết tan phụ thuộc nhiều vào khí hậu.

Những vùng có cấu tạo bởi đá granit và đá biến chất thì có khả năng thấm nước, tạo nguồn nước ngầm phong phú, nên sông ngòi có lượng nước dồi dào.

* Tìm lỗi:

Sông là dòng chảy thường xuyên tương đối biến động trên bề mặt lục địa và đảo. Sông được cung cấp nước từ hai nguồn chính là nước ngầm và nước mưa. Trong đó nước ngầm có vai trò điều tiết và ít biến động; nước mưa và băng tuyết tan có ảnh hưởng chủ yếu đến chế độ dòng chảy và thường biến động rõ rệt theo năm.

* Sửa lỗi: 

Sông là dòng chảy thường xuyên tương đối ổn định trên bề mặt lục địa và đảo. Sông được cung cấp nước từ hai nguồn chính là nước ngầm và nước trên mặt. Trong đó nước ngầm có vai trò điều tiết và ít biến động; nước mưa và băng tuyết tan có ảnh hưởng chủ yếu đến chế độ dòng chảy và thường biến động rõ rệt theo mùa.

- Những vùng có cấu tạo bởi đá granit và đá biến chất thì có khả năng thấm nước, tạo nguồn nước ngầm phong phú, nên sông ngòi có lượng nước dồi dào.

- Những vùng có cấu tạo đá phiến sét không thấm nước, nên vào mùa mưa, khi có mưa lớn, lũ lên rất nhanh, đến mùa khô thì nước sông cạn kiệt hoặc rất ít nước.

Vậy đáp án đúng là: Đá granit, đá biến chất .Đáp án sai là đá phiến sét (Chọn) 

- Khoảng thời gian trong năm, khi lưu lượng nước sông thấp hơn giá trị lưu lượng trung bình năm: mùa cạn

- Khoảng thời gian trong năm, khi lượng mưa vượt qua giá trị lượng mưa trung bình năm: mùa mưa.

- Khoảng thời gian trong năm, khi lượng mưa xuống dưới giá trị lượng mưa trung bình năm: mùa khô.

- Khoảng thời gian trong năm, khi lưu lượng nước sông vượt qua giá trị lưu lượng trung bình năm: mùa lũ

Lưu lượng nước là lượng nước chảy qua mặt cắt ngang của sông trong thời gian 1 giây (Đơn vị: m3/s). Công thức tính: Tổng lưu lượng nước/12 tháng

Ta có: 

(247,7 + 124,2 + 56,7 + 69,2 + 160,0 + 110,3 + 97,7 + 89 + 79,2 + 502,7 + 1349,0 + 809,9) / 12

= 307,9666666 (sấp sỉ 308,0 m3/s)

- Tổng lượng mưa trung bình năm là 1838,2mm (Đúng)

- Mùa lũ kéo dài từ tháng 5 đến tháng 10 (Sai, mùa lũ kéo dài từ tháng 6 đến tháng 10)

- Đỉnh lũ vào tháng 8 với lưu lượng nước là 9246 m3/s (Đúng)

- Mùa khô từ tháng 11 đến tháng 4 năm sau (Đúng)

- Tổng lượng mưa trung bình năm ở lưu vực sông Hồng là 1888,4 mm (Sai, là 1839,2mm)

- Đỉnh mưa rơi vào các tháng 5, 6, 7, 8, 9 trong năm (Sai, đỉnh mưa chỉ rơi vào tháng 8 với 335,2mm)

- Lượng mưa không quá lớn, mưa thấp nhất vào tháng 1 (Sai, lượng mưa thấp nhất vào tháng 12 với 17,8mm)

- Mùa mưa kéo dài từ tháng 5 đến tháng 10, trùng với mùa hạ (Đúng, vì các tháng này có lượng mưa cao hơn lượng mưa trung bình năm (153,2mm))

Ta có:

- Tổng lượng mưa cả năm là: 1839,2 mm

- Lượng mưa trung bình năm ở lưu vực sông Hồng là: 1839,2 : 12 = 153,3 mm

- Vậy mùa mưa từ tháng 5 đến tháng 10.

- Tổng lưu lượng nước cả năm là: 43591 m3/s

- Lưu lượng nước trung bình năm ở lưu vực sông Hồng là: 43591 : 12 = 3632,6 m3/s 

- Vậy mùa lũ từ tháng 6 đến tháng 10