Bài 5: Thạch quyển. Nội lực và tác động của nội lực đến địa hình bề mặt Trái Đất

Thạch quyển là phần cứng ngoài cùng của vỏ Trái Đất, bao gồm vỏ Trái Đất và phần trên của lớp Manti.

Thạch quyển là có độ dày khoảng 100km.

Vật chất chủ yếu cấu tạo nên thạch quyển ở trạng thái cứng và chủ yếu là các loại đá.

Thuyết kiến tạo mảng ra đời vào những năm 60 của thế kỉ XX, trên cơ sở thuyết “Lục địa trôi” của nhà bác học người Đức A.Wegener (1880 – 1930).

Toàn bộ bề mặt Trái Đất được chia thành 7 mảng kiến tạo lớn

Hiện tượng trượt bằng: xảy ra khi hai mảng kiến tạo gặp nhau và dịch chuyển ngang.

Vết nứt tạo nên vịnh Ca-li-phooc-ni-a là kết quả của hiện tượng trượt bằng, xảy ra giữa mảng Bắc Mĩ và mảng Thái Bình Dương.

Vùng tiếp xúc giữa các mảng kiến tạo thường là những nơi không ổn định của vỏ Trái Đất.

Những quốc gia thường xuyên bị đe dọa bởi các trận động đất và núi lửa là: Indonesia, Philippines, Malaysia, Nhật Bản, ... do nằm trong vùng hoạt động của vành đai lửa Thái Bình Dương.

Nhật Bản và Philippin là hai quốc gia nằm trên vành đai lửa Thái Bình Dương, nơi bất ổn nhất của vỏ Trái Đất, các trận động đất và núi lửa ngầm dưới biển là nguyên nhân gây ra các đợt sóng thần cao hàng chục mét, ảnh hưởng nghiêm trọng đến hai quốc gia này.

Nội lực là những lực sinh ra bên trong lòng Trái Đất, tác động đến bề mặt Trái Đất, gây ra một số thiên tai như động đất, sóng thần, phun trào núi lửa, ...

Hạn hán là loại thiên tai được gây ra bởi khí hậu (nhân tố ngoại lực), không phải nội lực.

Nội lực là lực sinh ra trong lòng Trái Đất, liên quan tới nguồn năng lượng bên trong Trái Đất.

- Bề mặt Trái Đất gồ ghề hơn chủ yếu gây ra bởi các nhân tố nội lực, gồm sự phân hủy các chất phóng xạ, các phản ứng hóa học tỏa nhiệt, sự chuyển động tự quay của Trái Đất, sự sắp xếp vật chất theo tỉ trọng, ... => Đáp án B, C, D loại.

- Nguồn năng lượng bức xạ Mặt Trời tạo ra các yếu tố thời tiết như nhiệt độ, ánh sáng, mưa, ... là các nhân tố ngoại lực, chúng làm cho bề mặt địa hình có xu hướng san bằng, bằng phẳng hơn.

Kết quả tác động đồng thời và liên tục của nội lực và ngoại lực tạo nên địa hình bề mặt Trái Đất, hiểu cách khác là sự biến dạng (thay đổi) của lớp vỏ Trái Đất.

Các vận động theo phương nằm ngang của nội lực thường gây ra hiện tượng uốn nếp và đứt gãy.

Hiện tượng uốn nếp thường xảy ra ở những nơi có các loại đá: Trầm tích

Hiện tượng uốn nếp thường xuất hiện ở những nơi đá có độ dẻo cao, thường là đá trầm tích.

Hiện tượng uốn nếp: là hiện tượng các lớp đá bị xô ép, uốn cong thành các nếp uốn nhưng không phá vỡ tính liên tục của chúng.

Thạch quyển là phần cứng ngoài cùng của vỏ Trái Đất, bao gồm vỏ Trái Đất và phần trên của lớp Manti.

Khẳng định thạch quyển gồm toàn bộ lớp Manti là sai, vì lớp Manti gồm manti trên và manti dưới. Manti trên cứng cùng với vỏ Trái Đất tạo thành thạch quyển, còn manti dưới quánh dẻo không phải là thạch quyển.

Đáp án: Sai

Ranh giới bên dưới của thạch quyển tiếp xúc với lớp quánh dẻo của manti, nên các mảng kiến tạo có thể dịch chuyển hoặc trượt trên đó.

Đáp án: