Bài 40 : Phát triển bền vững và tăng trưởng xanh

Các vấn đề ở nhóm nước đang phát triển hiện nay là

- Chiếm ½ diện tích các lục địa và tới ¾ dân số thế giới (bùng nổ dân số), môi trường bị hủy hoại nghiêm trọng.

- Các công ti xuyên quốc gia lợi dụng những khó khăn về kinh tế của các nước đang phát triển để bóc lột tài nguyên. Nền kinh tế phát triển ở trình độ thấp.

=> Sự chậm phát triển - hủy hoại môi trường - sự bùng nổ dân số là những vòng luẩn quẩn mà các nước đang phát triển bị trói buộc, cần phải tháo gỡ để thoát nghèo

Tài nguyên rừng ở các nước đang phát triển rất phong phú, nhiều gỗ quý. Tuy nhiên việc đốt rừng làm nương rẫy, phá rừng lấy củi,lấy lâm sản xuất khẩu, mở rộng diện tích canh tác,... dẫn tới rừng bị suy giảm về diện tích, chất lượng, thúc đẩy quá trình hoang hoá ở vùng nhiệt đới.

Sự phát triển bền vững là sử dụng hợp lí tài nguyên, bảo vệ môi trường để cho sự phát triển của xã hội hôm nay không làm hạn chế cho sự phát triển của ngày mai, phải tạo nền tảng cho sự phát triển tương lai.

Hướng giải quyết các vấn đề môi  trường hiện nay là:
- Chấm dứt chạy đua vũ trang,chấm dứt chiến tranh.

- Giúp các nước đang phát triển thoát khỏi đói nghèo.

- Phải thực hiện các công tác quốc tế về môi trường, luật môi trường.

- Áp dụng các tiến bộ khoa học – kĩ thuật để kiểm soát tình trạng môi trường, sử dụng hợp tài nguyên.

=> Nhận xét A, B, C đúng.

- Nhận xét: Hạn chế việc sử dụng các tiến bộ khoa học – kĩ thuật vào khai thác tài nguyên, kiểm soát môi trường là không đúng.

- Các nước đang phát triển có trình độ kinh tế thấp, hoạt động sản xuất sử dụng những công nghệ lạc hậu vì vậy trong quá trình sản xuất các chất thải không được xử lí hoàn toàn -> xả thải ra môi trường.

- Hoạt động nông nghiệp là chủ đạo với trình độ thấp -> gây hủy hoải tài nguyên môi trường tự nhiên (chặt phá rừng, đốt nương làm rẫy, thuốc trừ sâu…)

- Vấn đề dân số, nghèo đói cũng là những vòng luẩn quẩn gây nên vấn đề ô nhiễm môi trường ở các nước đang phát triển (nghèo đói, dân đông -> đô thị hóa tự phát -> sức ép môi trường, kinh tế xã hội…)

=> Như vậy đây là những nguyên nhân chủ yếu gây nên tình trạng ô nhiễm môi trường ở các nước đang phát triển.

- Thiên tai lũ lụt, động đất, sóng thần là thiên tai bất thường xảy ra ở một số nước, gây phá hủy nhà cửa công trình nhân tạo…->  đây không phải là nguyên nhân chủ yếu gây ô nhiễm môi trường ở các quốc gia đang phát triển.

- Nhóm nguyên nhân nội vùng, xảy ra bên trong do bản thân các quốc gia đang phát triển gây nên là bùng nổ dân số, sự phát triển kinh tế - xã hội của chính quốc gia đó, các cuộc chiến tranh xung đột, nội chiến triền miên.

- Bên cạnh những nguyên nhân nội tại do bản thân các quốc gia tạo nên, vấn đề ô nhiễm môi trường ở các quốc gia này càng phức tạp hơn do có sự can thiệp của các công ty xuyên quốc gia. Các công ti xuyên quốc gia đã chuyển các cơ sở sản xuất gây ô nhiễm sang các nước đang phát triển.

Ví dụ: Các xí nghiệp khai thác, chế biến khoáng sản; công nghiệp chế biến có vốn đầu tư nước ngoài ở Việt Nam

Ô nhiễm môi trường là vấn đề mang tính toàn cầu. -> việc giải quyết vấn đề này cần sự chung tay của tất cả mọi công dân, đất nước sinh sống trên Trái Đất. Vì vậy biện pháp có ý nghĩa hàng đầu là đề ra các công ước quốc tế về môi trường để yêu cầu mọi quốc gia, công dân phải có ý thức trách nhiệm hàng động theo -> có như vậy mới giải quyết triệt để được vấn đề ô nhiễm môi trường trên thế giới hiện nay.

Ở nước ta, nông nghiệp còn lạc hậu -> vùng miền núi là địa bàn sinh sống của dân tộc thiểu số, hoạt động kinh tế chủ yếu là đốt rừng làm nương rẫy (du canh du cư), chặt phá rừng bữa bãi đê lấy củi gỗ, mở rộng diện tích canh tác…

=> Những hoạt động này làm thu hẹp diện tích rừng, tăng diện tích đất trống đồi núi trọc, từ đó làm tăng diện tích đất hoang hóa, đồi núi trọc ở nước ta.

Ở các nước đang phát triển, vấn đề cần quan tâm hiện nay là vấn đề dân số: dân số đông, gia tăng nhanh, trình độ dân trí thấp.

- Dân số đông, nhu cầu việc làm lớn ->dân số kéo về khu vực thành thị khiến nơi đây trở thành lực hút mạnh -> dân số đô thị tăng đột ngột, khó kiểm soát gây nên hiện tượng đô thị hóa tự phát -> kéo theo nhiều vấn đề nan giải về nhà ở, sử dụng và bảo vệ tài nguyên, ô nhiễm môi trường đô thị…-> kéo theo sự trì trệ của nền kinh tế.

- Sự chậm phát triển - hủy hoại môi trường - sự bùng nổ dân số là những vòng luẩn quẩn mà các nước đang phát triển bị trói buộc, cần phải tháo gỡ để thoát nghèo.

=> Biện pháp thiết thực nhất hiện nay đối với các nước đang phát triển là giải quyết vấn đề dân số (hạn chế gia tăng dân số, nâng cao dân trí) đề hạn chế hiện tượng xả thải vô điều kiện ra môi trường tự nhiên (do dân số quá đông + trình độ ý thức kém)

- Các nước phát triển có hoạt động kinh tế chủ yếu là công nghiệp: Sự phát triển công nghiệp, đô thị hóa nhanh đã làm tăng lượng khí phát thải ra môi trường, gây nên các hiện tượng hiệu ứng nhà kính, thủng tầng ô dôn, ô nhiễm không khí; ngoài ra nước thải công nghiệp có chứa hàm lượng chất hóa học không cho phép cũng gây ô nhiễm nước và đất. Các quốc gia xả thải lượng khí nhà kính lớn nhất là Hoa Kì, EU, Nhật Bản.

- Các nước đang phát triển, bên cạnh các nhà máy công nghiệp có công nghệ lạc hậu xả thải lượng khí độc vào môi trường thì hoạt động sản xuất nông nghiệp với trình độ thấp cũng gây nhiều ảnh hưởng xấu đến môi trường. Cụ thể:

+ Việc đốt rừng làm nương rẫy, phá rừng lấy củi,lấy lâm sản xuất khẩu, mở rộng diện tích canh tác,... dẫn tới rừng bị suy giảm về diện tích, chất lượng, thúc đẩy quá trình hoang hoá ở vùng nhiệt đới.

+ Nền nông nghiệp quảng canh, năng suất thấp làm gia tăng việc đốt rừng làm rẫy; việc phát quang rừng làm đồng cỏ, chăn thả gia súc quá mức thúc đẩy quá trình hoang mạc hóa ở các vùng nhiệt đới khô hạn.

=> Như vậy, điểm khác nhau về nguyên nhân gây ô nhiễm môi trường ở 2 nhóm nước là:ô nhiễm môi trường ở các nước phát triển có liên quan đến hoạt động công nghiệp, ô nhiễm môi trường ở các nước đang phát triển có liên quan đến cả hoạt động nông nghiệp.