Bài 23 : Vai trò, đặc điểm, các nhân tố ảnh hưởng tới phát triển và phân bố nông nghiệp, lâm nghiệp, thủy sản

Vùng nông nghiệp là hình thức cao nhất, là lãnh thổ nông nghiệp tương đối đồng nhất về điều kiện tự nhiên, kinh tế xã hội.

Nền nông nghiệp hiện đại đang cố gắng khắc phục những khó khăn trong sản xuất (thu hẹp diện tích đất canh tác, tác động của biến đổi khí hậu, sử dụng phân bón, thuốc bảo vệ thực vật gây thóai hóa đất, ô nhiễm môi trường,...).

Vùng nông nghiệp là hình thức cao nhất, là lãnh thổ nông nghiệp tương đối đồng nhất về điều kiện tự nhiên, kinh tế xã hội nhằm phân bố hợp lí cây trồng vật nuôi, hình thành vùng chuyên môn hóa nông nghiệp.

Trong giai đoạn hiện nay, các hợp tác xã hoạt động phù hợp có hiệu quả thường là hợp tác xã tín dụng, hợp tác xã chế biến và tiêu thụ nông sản, hợp tác xã dịch vụ, kĩ thuật.

Nông nghiệp sản xuất ra các nông sản như lúa gạo, lúa mì, ngô, kê..và các loại rau củ, quả, vật nuôi. Đây là những sản phẩm có nguồn gốc từ tự nhiên, phục vụ cho bữa ăn hằng ngày của con người; cung cấp chất dinh dưỡng, đạm, xơ đảm bảo cho sự sống loài người.

- Các ngành sản xuất vật chất khác như công nghiệp và dịch vụ không thể tạo ra lương thực thực phẩm có nguồn gốc tự nhiên để thay thế vai trò to lớn của ngành nông nghiệp được.

Đối tượng lao động trong nông nghiệp: ngày càng đa dạng để đáp ứng nhu cầu xã hội. Các kĩ thuật lại tạo giống và biến đổi gen đã tạo ra nhiều giống cây trồng, vật nuôi có năng suất cao, thích ứng tốt với sự thay đổi của điều kiện môi trường. Tuy nhiên, thực phẩm biến đổi gen cần được kiểm nghiệm nghiêm ngặt trước khi đưa ra thị trường để đảm bảo an toàn cho người sử dụng.

Nông nghiệp hiểu theo nghĩa rộng bao gồm nông – lâm – ngư nghiệp, có vai trò:

-  Cung cấp lương thực, thực phẩm.

-  Nguyên liệu cho công nghiệp.

-  Nguồn hàng xuất khẩu, thu ngoại tệ.

=> Loại trừ đáp án A, C, D

- Tạo ra máy móc thiết bị cho các ngành sản xuất là vai trò của công nghiệp, không phải của nông nghiệp

Hiện nay nước ta có 7 vùng nông nghiệp, đó là Trung du miền núi Bắc Bộ, Đồng bằng sông Hồng, Bắc Trung Bộ, Duyên hải Nam Trung Bộ, Tây Nguyên, Đông Nam Bộ và Đồng bằng sông Cửu Long.

Đối tượng của sản xuất nông nghiệp là cây trồng nuôi, chúng tồn tại và phát triển phụ thuộc chặt chẽ vào các điều kiện tự nhiên như đất, nhiệt độ, ánh sáng, nước, không khí. Mặt khác, quá trình sinh trưởng và phát triển cây trồng vật nuôi cũng tuân theo các quy luật sinh học và chịu tác động rất lớn của các quy luật tự nhiên. Cần hiểu và biết tôn trọng các quy luật sinh học, quy luật tự nhiên trong sản xuất nông nghiệp.

Sản xuất nông nghiệp phụ thuộc vào điều kiện tự nhiên (đất, khí hậu, địa hình,.)

Do vậy các thiên tai (bão, hạn hán, lũ lụt…) và hiện tượng thời tiết khắc nghiệt (giá rét, sương muối, băng tuyết) sẽ có tác động trực tiếp đến hoạt động sản xuất nông nghiệp: bão lũ gây phá hoại mùa màng, ngập úng các đồng ruộng, hạn hán gây thiếu nước cho sản xuất nông nghiệp, thời tiết giá rét sương muối,  tuyết rơi cũng kìm hãm quá trình sinh trưởng của sinh vật.

Phát triển nông nghiệp trở thành ngành sản xuất hàng hóa, góp phần tạo ra khối lượng nông sản lớn và có chất lượng => đảm bảo nguồn nguyên liệu cho các ngành công nghiệp chế biến lương thực thực phẩm, sản xuất hàng tiêu dùng, nâng cao giá trị nông sản.

=> Như vậy đẩy mạnh phát triển sản xuất hàng hóa sẽ làm cho nông nghiệp ngày càng xích gần với công nghiệp.

Trong điều kiện diện tích đất nông nghiệp nước ta đang bi thu hẹp (do chuyển đổi mục đích sử dụng) và thoái hóa. Áp dụng thâm canh trong nông nghiệp sẽ góp phần nâng cao năng suất và chất lượng cây trồng, đem lại hiệu quả kinh tế cao trong sản xuất nông nghiệp.

=> Vậy để sử dụng hiệu quả đất nông nghiệp, biện pháp có ý nghĩa hàng đầu là đẩy mạnh thâm canh.

Phân tích các câu tục ngữ trên:

- “Tấc đất tấc vàng” nói lên điều kiện quan trọng, cần thiết của đất đối với sản xuất nông nghiệp (trồng trọt). Trong sản xuất nông nghiệp đất trồng là tư liệu sản xuất không thể thay thế, không thể có sản xuất nông nghiệp nếu không có đất đai.

- “Đất nào cây ấy, mùa nào thức ấy” :  Cây trồng vật nuôi chỉ có thể tồn tại và phát triển khi có đủ 5 yếu tố cơ bản của tự nhiên là nhiệt độ, nước, ánh sáng, không khí (phụ thuộc vào khí hậu) và chất dinh dưỡng (đất trồng). Mỗi loại cây trồng vật nuôi có sự sinh trưởng phát triển phù hợp với điều kiện đất đai, khí hậu nhất định. Các đặc điểm khí hậu và đất trồng có sự khác nhau ở mỗi khu vực, khí hậu thay đổi theo thời gian

=> Do vậy, mỗi loài cây sẽ phân bố trên những loại đất khác nhau, phù hợp với các đặc điểm khí hậu nhất định.

Ví dụ.

+ Đất badan và khí hậu cận xích đạo nắng nóng phù hợp cho canh tác cây công nghiệp lâu năm có nguồn gốc nhiệt đới như cà phê, hồ tiêu, điều.

+ Khí hậu cận nhiệt, mát mẻ thích hợp với cây chè.

+ Đất phù sa màu mỡ ở vùng đồng bằng châu thổ thuận lợi cho thâm canh cây lúa nước và cây hoa màu, lương thực ngắn ngày….

=> Điều này thể hiện rằng sản xuất nông nghiệp phụ thuộc vào điều kiện tự nhiên.

Đáp án B, C chưa thể hiện đầy đủ nội dung câu tục ngữ.

Cách mạng xanh áp dụng các thành tựu khoa học trong ngành trồng trọt.

Cụ thể là việc tạo ra các giống lúa mới có năng suất cao, chất lượng tốt hơn. Cách mạng xanh bắt đầu từ Mê-xi-cô lan sang Ấn Độ (tạo ra các giống ngô và lúa mì cho năng suất cao)  -> giải quyết vấn đề lương thực cho Ấn Độ.