Bài 16. Công cuộc xây dựng đất nước thời Trần (1226-1400)

Thời nhà Trần đã sáng tạo ra một chế độ chính trị đặc biệt là Thương hoàng- Quan gia. Theo đó, nhà vua sau khi ở ngôi một thời gian sẽ truyền lại ngôi cho con và xưng là Thái thượng hoàng. Quan gia sẽ xử lý và điều hành triều đình dưới sự hướng dẫn và giám sát của vua cha là Thái thượng hoàng cho tới khi thành thạo công việc.

Cách truyền ngôi như thế có nhiều điều lợi cho hoàng gia: 

- Quan gia được Thái thượng hoàng hướng dẫn và giúp củng cố vương quyền trong thời gian bắt đầu làm vua.

- Tránh được cảnh anh em tranh giành ngôi vua, có thể dẫn đến hỗn loạn triều đình. Nhất là nếu vua cha băng hà đột ngột trước khi truyền ngôi vua. 

- Tránh được cảnh bị đại thần có thế lực trong triều soán đoạt ngôi vua của vua con.

Sự khác nhau giữa điền trang và thái ấp là nguồn gốc và chủ sở hữu. Cụ thể: 

- Điền trang là bộ phận ruộng đất thuộc sở hữu của vương hầu, quý tộc do khai hoang mà có => ruộng đất tư

- Thái ấp là bộ phận ruộng đất của nhà nước phong cho các vương hầu quý tộc làm bổng lộc => ruộng đất công

Đặc điểm nổi bật của các công trình kiến trúc điêu khắc thời Trần là sự nối tiếp của nghệ thuật kiến trúc- điêu khắc thời Lý nhưng cách tạo hình hiện thực khoáng đạt, khỏe khoắn hơn. Điển hình là hình tượng rồng thời Lý và rồng thời Trần

Thượng hoàng Trần Nhân Tông về cuối đời đã về tu hành ở núi Yên Từ và trở thành vị tổ thứ nhất của thiền phái Trúc Lâm ở Đại Việt