Bài 12 : Đất và sinh quyển

Ở những nơi có lớp phủ thực vật dày, đất thường được:

- Giữ lại bởi rễ, cùng với tác động phong hoá của sinh vật, quá trình hình thành đất diễn ra nhanh, tầng đất dày.

- Không bị nước mưa rửa trôi nhiều, do khi mưa rơi xuống, tán cây, lá cây đã làm giảm tốc độ chảy của nước.

- Tàn tích của thực vật sau khi rụng (lá cây, cành cây, quả) trở thành nguồn cung cấp chất hữu cơ cho đất, khiến đất trở nên màu mỡ.

Ngược lại những nơi mất lớp phủ thực vật, không có những điều trên, nên đất thường cằn hơn so với nơi có lớp phủ thực vật dày.

Sai, thực tế đã chứng minh, vùng nhiệt đới là nơi có nhiệt độ cao nhất trong 3 đới. Tuy nhiên, tầng đất chỉ dày ở những nơi có mưa nhiều, lớp phủ thực vật dày. Ngược lại, những nơi khô cằn, ít mưa, nghèo thực vật như hoang mạc, tầng đất rất mỏng.

Nguyên nhân khiến đất bị thoái hoá, bạc màu:

- Do bón nhiều phân chuồng, phân hữu cơ (Sai), phân này rất tốt cho đất, cung cấp chủ động chất dinh dưỡng an toàn cho đất.

- Do đất bị ô nhiễm vi sinh vật, tuyến trùng (Đúng), trong đất vi sinh vật có vai trò tương đối quan trọng vì chúng đảm nhiệm phân giải các chất hữu cơ trong đất. Việc sử dụng nhiều sản phẩm hoá học, làm cho nhiều loài vi sinh vật có lợi bị tiêu diệt, nhiều vùng đất bị ô nhiễm các nguồn bệnh trong đất, làm suy thoái đất.

- Do lạm dụng phân bón hoá học, thuốc bảo vệ thực vật (Đúng), vì các chất này làm cho đất bị axit hoá, dẫn đến tình trạng đất bị chua.

Không, giới hạn của sinh quyển tối đa chỉ đến phía dưới của ranh giới tiếp xúc với tầng ô-dôn, nên trong tầng ô-dôn không có sinh quyển.

Đúng, vì thành phần của sinh quyển là các sinh vật có sự sống như động vật, thực vật, vi sinh vật. Là một trong 5 quyển của Trái Đất và cấu tạo nên lớp vỏ Trái Đất, tạo nên lớp vỏ cảnh quan.

Ranh giới thấp của sinh quyển có thể xuống tận đáy sâu của các hố đại dương và dừng lại ở đáy lớp vỏ phong hóa trên đất liền.

* Tìm lỗi:

Sinh quyển là một trong những bộ phận cấu tạo nên lớp vỏ thổ nhưỡng, nơi có sự sống tồn tại. Giới hạn của sinh quyển phụ thuộc vào sự tồn tại của không khí. Ranh giới trên cao tiếp xúc với lớp ô-dôn của khí quyển, ranh giới thấp xuống tận đáy sâu của các biển.

* Sửa lỗi: 

Sinh quyển là một trong những bộ phận cấu tạo nên lớp vỏ Trái Đất, nơi có sự sống tồn tại. Giới hạn của sinh quyển phụ thuộc vào sự tồn tại của sự sống. Ranh giới trên cao tiếp xúc với lớp ô-dôn của khí quyển, ranh giới thấp xuống tận đáy sâu của các hố đại dương.

Quang hợp ở thực vật là một quá trình tự dưỡng. Nhờ có chất diệp lục cây xanh sẽ hấp thụ năng lượng mặt trời, nó sẽ hút nước và khí cacbonic. Quá trình này sẽ hình thành nên đường hay chính là tinh bột và đồng thời cũng sẽ nhả ra khí oxy.

- Sinh quyển có mối quan hệ mật thiết và tác động qua lại với các quyển thành phần trên Trái Đất. 

+ Sinh quyển tác động đến sự thay đổi của các thành phân khí trong khí quyển

+ Tham gia vào vòng tuần hoàn nước và quá trình trao đổi chất của sinh vật dưới nước

+ Là một trong những nhân tố quan trọng trong quá trình hình thành đất.

Đa số các sinh vật sống trong phạm vi nhiệt độ từ 0 - 40oC

Các yếu tố của khí hậu ảnh hưởng đến sự phát triển và phân bố của sinh vật là nhiệt độ, ánh sáng, độ ẩm. Gió không ảnh hưởng đến sinh vật.

- Đa phần vùng có nhiệt độ cao, động – thực vật sinh trưởng nhanh, số loài đa dạng. (Đúng, do các khu vực này thường có lượng ánh sáng và lượng mưa đi kèm tương đối lớn, trừ các vùng hoang mạc)

- Những nơi có nhiệt độ thấp như hai cực, động thực vật tập trung đông. (Sai, do khí hậu lạnh, nhiều loài sinh vật không chịu được nhiệt, nên các khu vực này sinh vật thường nghèo nàn).

- Các loài thực vật dựa vào nhiệt độ để nở hoa, kết trái (Đúng)

- Những nơi có nguồn nước dồi dào, sinh vật rất phát triển. Đúng, sau ánh sáng Mặt Trời, nước là nguồn sống không thể thiếu của mọi loài sinh vật, vì vậy nơi nào có nước, nơi đó có sự sống. Càng nhiều nước, sinh vật càng phát triển.

- Nước là môi trường sống của nhiều loài động vật ăn thịt. Sai, các loài động vật ăn thịt thường sinh sống chủ yếu trên cạn, chẳng hạn như hổ, báo, sư tử, ... dưới nước có rất ít loài.

- Nước có vai trò quan trọng đối với động vật hơn thực vật. Sai, bất cứ loài sinh vật nào cũng cần được cung cấp nước. Đối với thực vật, nước tham gia vào quá trình quang hợp, vận chuyển và trao đổi khoáng, đối với động vật, nước vận chuyển máu và chất dinh dưỡng.

- Thực vật ưa sáng là những cây sinh trưởng tốt trong điều kiện ánh sáng mạnh, cường độ cao như: cây bưởi, bạch đàn, mít, vải, nhãn, v.v..

- Thực vật ưa tối là những cây chỉ sinh trưởng và phát triển tốt trong điều kiện có bóng che như lá lốt, cây trầu không, cây dương sỉ, cây lưỡi hổ, ...

Sống trong cùng môi trường, các sinh vật có mối quan hệ với nhau thể hiện thông qua chuỗi thức ăn và nơi cư trú.

Thỏ ăn cà rốt, rắn ăn ếch, ếch ăn ruồi, sư tử ăn con nai.

Đúng, ví dụ:

- Cỏ là thức ăn của bò, thịt bò là thức ăn của con người. Nếu không có cỏ, bò chết, con người không có thức ăn từ thịt bò.

- Châu chấu ăn lúa, chim sẻ ăn châu chấu. Nếu chim sẻ bị săn bắt, giảm số lượng, châu chấu sinh trưởng và phát triển càng nhiều, lúa bị phá hoại.

- Các loài sống trong rừng rậm là: trăn, hổ, khỉ, ...

- Các loài sống trong các thảo nguyên, đồng cỏ là: sư tử, linh dương, ...

- Các loài sống dưới nước là: cá thu, bạch tuộc, hải sâm, ...

Đối với khí quyển, thực vật có vai trò:

- Điều hòa không khí qua các quá trình quang hợp (ban ngày, nhả khí oxi) và hô hấp (ban đêm, nhả khí cacbonic)

- Bổ sung oxi và hơi nước cho khí quyển, giúp không khí trong lành, mát mẻ hơn.

Sai, mặc dù cây xanh có khả năng quang hợp để tạo ra oxi nhưng chúng cũng hô hấp và thải ra khí CO2. Ban đêm, quá trình hô hấp ở thực vật diễn ra, trùng với lúc ta ngủ. Nên nếu trồng nhiều cây xanh trong phòng ngủ, có thể gây thiếu khí, ảnh hưởng đến hô hấp.