Bài 10 : Thực hành: Đọc bản đồ các đới và kiểu khí hậu trên Trái Đất, phân tích biểu đồ một số kiểu khí hậu

Gió mùa mùa hạ với khối khí nhiệt đới ẩm từ Bắc Ấn Độ Dương thổi theo hướng Tây Nam vào nước ta gặp dãy Trường Sơn Bắc cao chắn gió, gây mưa ở sườn đón gió (Tây Trường Sơn) khi gió vượt núi sang Đông Trường Sơn thì trở nên khô nóng, không mưa (gọi là gió phơn Tây Nam hay gió Lào).

Gió là sự chuyển động của không khí từ nơi khí áp cao về nơi khí áp thấp.

Tín phong Bán cầu Bắc xuất phát từ khối khí chí tuyến Tây Thái Bình Dương (Tm), là một vùng áp cao thổi vào nước ta theo hướng đông bắc. Khối khí này khô nóng, ổn định, độ ẩm tương đối thấp, thống trị miền Nam trong suốt mùa đông, gây ra một mùa khô sâu sắc cho miền khí hậu phía Nam.

Tín phong Bán cầu Nam xuất phát từ các áp cao chí tuyến Nam bán cầu, sau khi vượt qua vùng biển Xích đạo rộng lớn đã nóng và ẩm hơn, gây mưa lớn và kéo dài cho các vùng đón gió ở Nam Bộ và Tây Nguyên.

Loại gió thổi từ áp cao cận chí tuyến (ở khoảng 30o) về áp thấp ôn đới (ở khoảng 60o) là gió Tây Ôn Đới.

Ta có: x là độ cao cần tìm bên sườn đón gió

        y là độ cao cần tìm bên sườn khuất gió

- Theo quy luật đai cao, trung bình cứ lên cao 100m, nhiệt độ không khí giảm 0,6oC.

+ Nhiệt độ chênh lệch giữa độ cao x và đỉnh là: 22,4 – 2 = 20,4 độ C

+ Khoảng cách chênh lệch giữa độ cao x và đỉnh là:  20,4 : 0,6 x 100 = 3400 (m)

+ Vậy độ cao của x là: 4000 – 3400 = 600 (m)

- Do hiệu ứng phơn, nên sườn khuất gió, trung bình cứ giảm độ cao 100m, nhiệt độ không khí giảm 1oC.

+ Nhiệt độ chênh lệch giữa độ cao y và đỉnh là: 37,6 – 2 = 35,6 độ C

+ Khoảng cách chênh lệch giữa độ cao x và đỉnh là: 35,6 : 1 x 100 = 3560 (m)

+ Vậy độ cao của y là: 4000 – 3560 = 440 (m)

- Gió Tín Phong: hướng thổi ở bán cầu Bắc là đông bắc, ở bán cầu Nam hướng đông nam.

Gió mùa thường hoạt động ở các khu vực nhiệt đới và ôn đới, nơi có sự chênh lệch nhiệt độ giữa lục địa và đại dương tương đối lớn.

Gió mùa hoạt động trong phạm vi khu vực nhiệt đới (Nam Á, Đông Nam Á, Đông Phi, đông bắc Ô-xtrây-li-a) và ôn đới (Đông Á, đông nam Hoa Kì).

Không hoạt động ở Tây Nam Á và đông bắc Hoa Kì.

Nơi có áp cao cận chí tuyến ngự trị, chỉ có gió thổi đi không có gió thổi đến, không khí bị nén xuống do động lực, hơi nước không bốc lên được để gây mưa nên thường có cảnh quan hoang mạc.

Các vùng áp thấp thường có mưa lớn, do chúng hút gió và đẩy không khí ẩm lên cao, sinh ra mây và gây ra mưa. Trong đó vùng mưa lớn nhất thế giới là vùng áp thấp xích đạo.

Thủy triều, sông ngòi, độ muối không ảnh hưởng đến lượng mưa.

Frông là lớp tiếp xúc giữa hai khối khí có tính chất khác nhau

Thủy triều, sông ngòi, độ muối không ảnh hưởng đến lượng mưa.

Cùng một dãy núi, sườn đón gió thì mưa nhiều, sườn khuất gió thì khô ráo và ít mưa.

Thủy triều, sông ngòi, độ muối không ảnh hưởng đến lượng mưa.

Mùa mưa ở nước ta bắt đầu vào mùa hạ từ tháng 5 đến tháng 10, tuy nhiên đầu mùa hạ khu vực Bắc Trung Bộ có hiệu ứng phơn khô nóng, ít mưa. Đến giữa và cuối mùa hạ từ tháng 7 đến tháng 10, gió mùa Tây Nam tiếp tục ảnh hưởng đến Nam Bộ và Tây Nguyên gây mưa lớn, gió đổi hướng thành Đông Nam thổi vào miền Bắc nước ta gây mưa.

Vậy khoảng thời gian giữa và cuối mùa hạ, nước ta có mưa lớn trên phạm vi cả nước.

Thủy triều, sông ngòi, độ muối không ảnh hưởng đến lượng mưa.

- Nơi có dòng biển lạnh đi qua thì mưa ít (vì không khí lạnh không bốc lên được, nên rất khô hạn). Loại đáp án B.

- Nơi có dòng biển nóng đi qua thì mưa nhiều (vì không khí bốc lên mang nhiều hơi nước, tạo thành mây, gây ra mưa). Loại đáp án A, D. Đáp án đúng là C.

Thủy triều, sông ngòi, độ muối không ảnh hưởng đến lượng mưa.

Hoang mạc Namip được hình thành ven biển do nguyên nhân chủ yếu là ảnh hưởng của dòng biển lạnh Ben – ghê – la.

Thủy triều, sông ngòi, độ muối không ảnh hưởng đến lượng mưa.

Các hoang mạc thường là nơi có lượng mưa rất thấp, trong đó hoang mạc A-ta-ca-ma (Nam Mĩ) là nơi có lượng mưa thấp nhất thế giới với lượng mưa chỉ 0,76mm/năm.

Thủy triều, sông ngòi, độ muối không ảnh hưởng đến lượng mưa.

Gió được đặc trưng bởi tốc độ gió và hướng gió.

Đáp án:

• Tốc độ
• Hướng

- Gió Tín Phong: tính chất nóng, khô

- Gió Tây Ôn Đới: tính chất nóng, ẩm

- Gió Đông Cực: tính chất lạnh, khô

Gió Đông Cực là loại gió có tính chất lạnh, khô do thổi từ áp cao cận cực về áp thấp ôn đới. Vậy hai đáp án (1), (2) là đặc điểm của gió Đông Cực. Tuy nhiên bài yêu cầu tìm đáp án không phải đặc điểm của gió Đông Cực, nên đáp án (1), (2) ta chọn X vào ô sai.

Đáp án (3): “Ở bán cầu Bắc gió thổi theo hướng Đông Nam”, không phải đặc điểm của gió Đông Cực, vì loại gió này ở bán cầu Bắc thổi hướng Đông Bắc. Vậy đáp án (3) chọn X vào ô đúng.

Đáp án:

Gió Tín Phong:

- Thổi từ áp cao xích đạo về áp thấp cận chí tuyến ở cả hai bán cầu (Sai, vì xích đạo không có áp cao, chí tuyến không có áp thấp. Loại gió này thổi từ áp cao cận chí tuyến về áp thấp xích đạo).

- Ở bán cầu Bắc thổi theo hướng đông bắc, ở bán cầu Nam hướng Đông Nam (Đúng)

- Gió thổi quanh năm, có tính chất nóng, ẩm, thường gây ra mưa lớn (Sai, loại gió này có tính chất nóng và khô)

Đáp án: