Đề thi cuối học kì 2 Ngữ Văn 10 Kết nối tri thức năm 2022 - 2023 có đáp án (Đề 6)

ĐỀ 6

MA TRẬN ĐỀ THI HỌC KÌ II

BẢNG ĐẶC TẢ ĐỀ THI HỌC KÌ II

Đọc bài văn bản và trả lời các câu hỏi bên dưới:

SỰ KHÁC NHAU GIỮA TẾT HÀN THỰC CỦA VIỆT NAM VÀ TRUNG QUỐC

Việt Nam và Trung Quốc đều đón Tết Hàn Thực nhưng có sự khác biệt rõ rệt cả về truyền thống ẩm thực cũng như phong tục thờ cúng tổ tiên.

Nguồn gốc và ý nghĩa

Tết Hàn Thực diễn ra vào ngày mồng 3 tháng 3 Âm lịch. “Hàn Thực” nghĩa là “thức ăn lạnh”. Ngày tết truyền thống này xuất hiện tại một số tỉnh của Trung Quốc, miền Bắc Việt Nam và một số cộng đồng người gốc Hoa trên thế giới.

Hai chữ “Hàn Thực” gắn với một điển tích ở Trung Quốc, được biết tới nhiều qua tiểu thuyết Đông Chu liệt quốc.

Đời Xuân Thu, vua Tấn Văn Công nước Tấn, gặp loạn phải bỏ nước lưu vong, nay trú nước Tề, mai trú nước Sở. Bấy giờ có một người hiền sĩ tên là Giới Tử Thôi, theo vua giúp đỡ mưu kế.

Một hôm, trên đường lánh nạn, lương thực cạn, Giới Tử Thôi phải lén cắt một miếng thịt đùi mình nấu lên dâng vua. Vua ăn xong hỏi ra mới biết, đem lòng cảm kích vô cùng. Giới Tử Thôi theo phò Tấn Văn Công trong mười chín năm trời, cùng nhau trải nếm bao nhiêu gian truân nguy hiểm.

Về sau, Tấn Văn Công giành lại được ngôi báu trở về làm vua nước Tấn, phong thưởng rất hậu cho những người có công trong khi tòng vong, nhưng lại quên mất công lao của Giới Tử Thôi. Giới Tử Thôi cũng không oán giận gì, nghĩ mình làm được việc gì, cũng là cái nghĩa vụ của mình, chớ không có công lao gì đáng nói. Vì vậy về nhà đưa mẹ vào núi Điền Sơn ở ẩn.

Tấn Văn Công về sau nhớ ra, cho người đi tìm. Giới Tử Thôi không chịu rời Điền Sơn ra lĩnh thưởng, Tấn Văn Công hạ lệnh đốt rừng, ý muốn thúc ép Giới Tử Thôi phải ra, nhưng ông nhất định không chịu tuân mệnh, rốt cục cả hai mẹ con ông đều chết cháy. Vua thương xót, lập miếu thờ và hạ lệnh trong dân gian phải kiêng đốt lửa ba ngày, chỉ ăn đồ ăn nguội đã nấu sẵn để tưởng niệm (khoảng từ mồng 3 tháng 3 đến mồng 5 tháng 3 Âm lịch hàng năm).

Tết Hàn Thực ở Trung Quốc

Tại Trung Quốc, Tết Hàn Thực nằm ngay sau Tiết Thanh Minh. Vào thời điểm này của năm, bầu trời trở nên sáng sủa hơn và cây cối đâm chồi nảy lộc. Người nông dân bắt đầu gieo hạt giống và cung cấp nước cho các ruộng lúa.

Một chuyên gia văn hóa lịch sử của Trung Quốc cho rằng thói ăn uống lạnh vào thời gian này liên quan đến việc tránh đốt lửa phòng ngừa hỏa hoạn từ thời cổ. Nhưng truyền thuyết lịch sử trên đã ban cho tập quán này nội dung đạo đức nên được nhiều người chấp nhận.

Người Trung Quốc tổ chức Tết Hàn Thực này suốt 3 ngày liền với nhiều hoạt động truyền thống gồm có thăm viếng mồ mả tổ tiên (trùng với tiết Thanh Minh), chọi gà, đánh đu, đánh chăn, đua thuyền... Thói quen ăn uống đồ nguội chỉ còn tồn tại ở một số vùng nông thôn còn ở các thành phố hoàn toàn không còn giữ tập tục kiêng kị này.

Tết Hàn Thực ở Việt Nam

Người Việt Nam cũng theo phong tục ấy và ăn Tết Hàn Thực ngày mồng 3 tháng 3 âm lịch. Tuy nhiên, người ta chỉ làm bánh trôi hay bánh chay để cúng gia tiên và ăn thế cho đồ lạnh. Những liên hệ đến truyền thuyết về Giới Tử Thôi ít được người dân quan tâm, còn kiêng kị về củi lửa là hoàn toàn không có.

Trong Tết Hàn Thực, nhà nhà làm bánh trôi, bánh chay để lễ Phật, cúng gia tiên, thậm chí nhiều nơi cúng thần hoàng. Thay vì tên gọi chính thức, 3/3 âm lịch thường được người Việt gọi dân giã là Tết bánh trôi – bánh chay. Ngày Tết này hiện vẫn duy trì phổ biến ở miền Bắc Việt Nam, đặc biệt là các tỉnh xung quanh Hà Nội.

Ngoài ra, chiếc bánh trôi làm từ bột gạo nếp thơm ngon còn được dâng cúng trong lễ Hai Bà Trưng ngày 6/3 tại làng Hát Môn (Phúc Thọ - Hà Tây), ngày giỗ tổ Hùng Vương 10/3 và hội Phủ Giầy tháng 3 lễ Mẫu.

Có thể nói, Tết Hàn Thực của Việt Nam mang ý nghĩa dân tộc sâu sắc và có những nét khác biệt cơ bản với ngày lễ này tại Trung Quốc. Nhiều sự tích cũng cho rằng, nguồn gốc của bánh trôi, bánh chay có từ thời Hùng Vương và tục làm hai thứ bánh này để nhắc nhớ về sự tích “bọc trăm trứng” của Âu Cơ.

Tổng hợp

Link nguồn: https://doisongphapluat.nguoiduatin.vn/dspl/su-khac-nhau-giua-tet-han-thuc-cua-viet-nam-va-trung-quoc-a185563.html

Câu 1. Phương thức biểu đạt chính của văn bản trên là:

A. Nghị luận

B. Thuyết minh

C. Tự sự

D. Miêu tả

Câu 2. Nhan đề của văn bản cung cấp cho người đọc thông tin gì?

A. Hiệu quả nghiên cứu

B. Thời gian nghiên cứu

C. Nội dung chính sẽ đề cập trong văn bản

D. Phạm vi nghiên cứu

Câu 3. Tác giả sử dụng hình thức, yếu tố nào để người đọc dễ nắm bắt thông tin?

A. Các đoạn văn đứng độc lập

B. Sapo, hình ảnh, tiêu đề đoạn được in đậm

C. Nhiều số liệu, biểu bảng

D. Hình ảnh đi kèm thông số khoa học

Câu 4. Những địa phương nào có Tết Hàn thực truyền thống?

A. Một số tỉnh Trung Quốc, Miền Bắc Việt Nam và một số cộng đồng người gốc Hoa trên thế giới

B. Một số tỉnh Trung Quốc, Miền Nam Việt Nam và một số cộng đồng người gốc Hoa trên thế giới

C. Miền Nam Việt Nam và một số cộng đồng người gốc Hoa trên thế giới

D. Một số tỉnh Trung Quốc, Miền Nam Việt Nam

Câu 5. Theo văn bản, Tết Hàn thực có ý nghĩa gì?

A. Để tưởng niệm những người có công với đất nước

B. Để ngăn việc sát sinh

C. Để tưởng niệm mẹ con Giới Tử Thôi

D. Để tiết kiệm nhiên liệu đốt và củi

Câu 6. Đâu không phải là ý nghĩa Tết Hàn thực ở Việt Nam (Tết bánh trôi – bánh chay)?

A. Để lễ Phật, cúng Gia Tiên, nhiều nơi cúng thần hoàng

B. Để nhắc nhớ về sự tích “bọc trăm trứng” của Âu Cơ

C. Để tưởng niệm mẹ con Giới Tử Thôi

D. Để dâng cúng bánh trôi trong lễ Hai Bà Trưng ngày 6/3 tại làng Hát Môn (Phúc Thọ - Hà Tây), ngày giỗ tổ Hùng Vương 10/3 và hội Phủ Giầy tháng 3 lễ Mẫu

Câu 7. Dòng nào nói lên sự khác biệt cơ bản giữa Tết Hàn thực của Việt Nam và Trung Quốc?

A. Người Trung Quốc tổ chức bao gồm các hoạt động truyền thống còn Việt Nam thì không

B. Người Việt Nam chỉ làm bánh trôi – bánh chay để cúng gia tiên để ăn thế cho đồ lạnh

C. Tết Hàn thực của Trung Quốc gợi nhớ về Giới Tử Thôi, Tết Hàn thực của Việt Nam gợi nhớ về mẹ Âu Cơ

D. Tất cả các ý trên

Câu 8. Tác giả dẫn điển tích Giới Tử Thôi nhằm mục đích gì?

A. Để thể hiện sự biết ơn của người dân Trung Quốc với ông

B. Để bác bỏ truyền thống thói ăn uống lạnh vào thời gian này liên quan đến việc tránh đốt lửa phòng ngừa hỏa hoạn từ thời cổ

C. Để làm rõ ý nghĩa của Tết Hàn thực ở Trung Quốc

D. Để thấy được sự khác nhau về văn hóa giữa Việt Nam và Trung Quốc

Câu 9. Phân tích vai trò, tác dụng của các hình ảnh minh họa có trong bài viết.

Câu 10. Từ văn bản trên, anh/ chị có suy nghĩ gì về việc giữ gìn và phát huy những nét đẹp văn hóa dân tộc. (Trình bày bằng đoạn văn ngắn 6 – 8 câu)

Hãy viết một văn bản hướng dẫn du khách khi tham gia một lễ hội hoặc tham quan một di tích lịch sử, văn hóa ở địa phương nơi anh/ chị sinh sống.

HƯỚNG DẪN CHẤM