1. Khái niệm câu hỏi tu từ
- Câu hỏi tu từ là những câu hỏi được con người đặt ra nhưng lại không hướng tới việc tìm kiếm câu trả lời. Hoặc cũng có thể là câu trả lời đã có sẵn ở trong câu hỏi được đặt ra.
- Câu hỏi tu từ có hình thức của một câu nghi vấn, có dấu hỏi chấm ở cuối câu.
- Ví dụ về câu hỏi tu từ:
Em là ai? Cô gái hay nàng tiên?
- Có thể thấy câu hỏi tu từ trên, tác giả không dùng để hỏi. Mục đích của câu thơ trên là để cảm thán, khẳng định vẻ đẹp của cô gái.
2. Tác dụng câu hỏi tu từ
- Nhấn mạnh nội dung mà người nói muốn biểu đạt.
- Câu hỏi tu được đặt ra chỉ để tập trung sự chú ý của người nghe hoặc là người đọc vào một mục đích cụ thể nào đó.
- Về hình thức đó là một câu hỏi nhưng về bản chất thì nó sẽ là câu khẳng định hoặc là câu phủ định có cảm xúc.
- Loại câu này được sử dụng rất nhiều trong các văn bản nghệ thuật. Nó làm cho lời văn trở nên sinh động và mang lại cho người đọc những tưởng tượng đầy lí thú.
- Trong cuộc sống hàng ngày bạn cũng có thể bắt gặp những câu hỏi tu từ trong các cuộc đối thoại.
3. Bài tập minh họa
Bài tập: Trong bài thơ Ông đồ - Vũ Đình Liên, SGK Ngữ văn 7 tập 1 Cánh Diều có mấy lần sử dụng câu hỏi tu từ? Nêu tác dụng của chúng.
Phương pháp giải:
- Dựa vào nội dung hái niệm để liệt kê những câu hỏi tu từ trong bài thơ - Dựa vào nội dung tác dụng câu hỏi tu từ và hiểu biết để phân tích tác dụng
Lời giải chi tiết:
- Trong bài thơ Ông đồ - Vũ Đình Liên có 2 lần sử dụng câu hỏi tu từ:
- Người thuê viết nay đâu?: nhấn mạnh cảm xúc của tác giả, thể hiện nỗi nuối tiếc của một thời kì vàng son.
- Hồn bây giờ ở đâu?: đặt ra như 1 lời tự vấn, sự ngậm ngùi xót xa bởi tất cả những gì thời hoàng kim nay chỉ còn lại màu sắc phai nhạt. Đó còn là nỗi niềm tiếc thương của tác giả với những giá trị dân tộc cổ truyền.
