Là nước rơi ở trạng thái lỏng hay rắn từ các đám mây xuống bề mặt Trái Đất.
a. Các nhân tố ảnh hưởng đến lượng mưa
Gồm: khí áp, frông, gió, dòng biển, địa hình.
- Khí áp:
+ Vùng áp thấp hút gió và đẩy không khí ẩm lên cao, sinh ra mây và gây ra mưa (như khu vực xích đạo).
+ Vùng áp cao không khí bị nén xuống không bốc lên cao được và chỉ có gió thổi đi, không có gió thổi đến nên ít mưa (như khu vực chí tuyến và cực).
- Frông:
+ Là lớp tiếp xúc giữa hai khối khí có tính chất khác nhau.
+ Frông nóng thường có sương mù xuất hiện, gió mạnh và giật từng đợt. Frông lạnh thường có mưa rào, đôi khi có mưa đá, phạm vi hẹp hơn frông nóng.
+ Dọc các frông nóng hay lạnh, không khí nóng bốc lên trên không khí lạnh, nên bị lạnh đi, gây ra mưa. Miền có frông hay dải hội tụ nhiệt đới đi qua thường có mưa nhiều gọi là mưa frông hay mưa dải hội tụ.
- Gió:
+ Vùng nằm sâu trong lục địa, không có gió từ đại dương thổi đến, thường ít mưa và khô hạn.
+ Vùng có gió Mậu dịch hoạt động sẽ ít mưa (do gió khô).
+ Vùng có gió mùa hoạt động sẽ mưa lớn (do mùa hạ gió từ đại dương thổi vào lục địa).
- Dòng biển:
+ Nơi có dòng biển nóng đi qua thì mưa nhiều (vì không khí bốc lên mang nhiều hơi nước, tạo thành mây, gây ra mưa).
+ Nơi có dòng biển lạnh đi qua thì mưa ít (vì không khí lạnh không bốc lên được, nên rất khô hạn).
- Địa hình:
+ Cùng một sườn đón gió, càng lên cao nhiệt độ càng giảm, mưa càng nhiều, nhưng đến một độ cao nào đó, độ ẩm không khí đã giảm nhiều, sẽ không còn mưa.
+ Cùng một dãy núi, sườn đón gió thì mưa nhiều, sườn khuất gió thì khô ráo và ít mưa.
b. Phân bố mưa
Lượng mưa trên Trái Đất phân bố không đều theo vĩ độ và theo khu vực.
* Theo vĩ độ: có sự xen kẽ giữa các vùng mưa nhiều và các vùng mưa ít.
- Mưa nhiều nhất ở vùng xích đạo
- Mưa tương đối ít ở hai chí tuyến
- Mưa nhiều ở hai vùng ôn đới
- Mưa rất ít ở hai vùng cực
* Theo khu vực: Ở mỗi một vùng theo chiều đông – tây lại có sự phân hóa thành những khu vực có lượng mưa khác nhau do tác động của địa hình, dòng biển, vị trí gần hay xa biển, ...
- Các khu vực mưa nhiều: thường có vị trí tiếp giáp hoặc gần biển, có dòng biển nóng đi qua, ...
- Các khu vực mưa ít: thường nằm sâu trong lục địa, xa biển, có dòng biển lạnh đi qua, ...
