I. Khái niệm sinh sản của tế bào
+ Khái niệm: là quá trình các tế bào mới được tạo ra từ tế bào ban đầu, làm tăng số lượng tế bào và thay thế các tế bào chết.
+ Ý nghĩa: làm tăng số lượng tế bào giúp cơ thể sinh trưởng và phát triển.
+ Chu kì sinh sản của tế bào gồm kì trung gian và quá trình nguyên phân.
II. Quá trình nguyên phân
- Khái niệm nguyên phân : là cơ chế sinh sản tạo ra các tế bào mới có bộ nhiễm sắc thể giống với bộ nhiễm sắc thể của "tế bào mẹ".
Nguyên phân (phân bào nguyên nhiễm) là hình thức phân bào xảy ra ở các tế bào sinh dưỡng và tế bào sinh dục sơ khai. Nguyên phân bao gồm phân chia nhân và phân chia tế bào chất.
- Ý nghĩa nguyên phân :
+ Giúp duy trì ổn định vật chất tế bào qua các thế hệ tế bào, thay thế các tế bào già, chết, tổn thương, giúp cơ thể lớn lên và tái sinh các bộ phận.
+ Là hình thức sinh sản ở những loài sinh vật nhân thực đơn bào và loài sinh sản vô tính.
- Nguyên phân bao gồm phân chia nhân và phân chia tế bào chất.
+ Phân chia nhân gồm 4 giai đoạn: kì đầu, kì giữa, kì sau và kì cuối, quá trình phân chia nhân thực chất là phân chia vật chất di truyền (NST) đồng đều cho 2 tế bào con.
+ Phân chia tế bào chất:
Diễn ra ở kì cuối, các bào quan trong tế bào được phân chia về hai tế bào con
III. Cơ sở khoa học của bệnh ung thư
- Ung thư là bệnh liên quan đến việc tăng sinh tế bào một cách mất kiểm soát và có khả năng xâm lấn (di căn) đến các mô cận hoặc những bộ phận khác.
- Khối u có hai loại, lành tính và ác tính (hay còn gọi là ung thư):
+ Ở khối u lành tính, tế bào không lan rộng đến vị trí khác.
+ Ở khối u ác tính, tế bào ung thư có khả năng lây lan (di căn) sang các mô lân cận và các cơ quan xa.
- Khối u xuất hiện từ một tế bào bị đột biến nhiều lần, làm rối loạn các cơ chế điều hòa phân bào, khiến tế bào phân chia không kiểm soát tạo nên các khối u ác tính.
- Tác nhân đột biến:
+ Ở bên ngoài môi trường gồm: khói thuốc lá, độc tố của vi sinh vật, tia tử ngoại, tia phóng xạ, hóa chất (chất độc da cam) ...
+ Ở bên trong cơ thể có: virus gây bệnh mãn tính (viêm gan B, viêm tử cung), các gốc tự do trong tế bào ...
IV. Tình hình ung thư ở Việt Nam
Số liệu ung thư tại Việt Nam năm 2018:
- Cũng như các nước trên thế giới, số người mắc bệnh ung thư ở Việt Nam đang có xu hướng ngày một gia tăng.
- Bệnh ung thư có thể gặp ở mọi lứa tuổi.
- Số ca ung thư mắc mới tại Việt Nam năm 2020 được IACR thống kê:
V. Phòng tránh ung thư
- Không hút thuốc lá, thuốc lào; không sử dụng rượu bia, chất kích thích ...
- Có chế độ ăn uống lành mạnh, ăn nhiều rau, quả, hạn chế sử dụng chất béo, thịt đỏ, không ăn thực phẩm nấm mốc ...
- Xây dựng chế độ tập luyện thể thao và nghỉ ngơi hợp lí, giữ tinh thần thoải mái, tích cực ...
