I. Khái niệm cấp độ tổ chức sống
Cấp độ tổ chức sống là cấp độ tổ chức của vật chất có biểu hiện đầy đủ đặc tính của sự sống như : chuyển hóa vật chất và năng lượng, sinh trưởng và phát triển, sinh sản, cảm ứng...
Cấp độ tổ chức sống cũng được định nghĩa là vị trí của một số tổ chức sống trong thế giới sống được xác định bằng số lượng và chức năng nhất định các yếu tố cấu thành tổ chức đó.
II. Các cấp độ tổ chức của thế giới sống
- Các cấp độ tổ chức sống từ thấp đến cao bao gồm: nguyên tử, phân tử, bào quan, tế bào, mô, cơ quan, hệ cơ quan, cơ thể, quần thể, quần xã – hệ sinh thái, sinh quyển.
- Các cấp độ tổ chức sống cơ bản bao gồm tế bào, cơ thể, quần thể, quần xã-hệ sinh thái.
III. Đặc điểm chung của các cấp độ tổ chức sống
Tổ chức theo nguyên tắc thứ bậc
- Thế giới sống được tổ chức theo nguyên tắc thứ bậc, có nghĩa là tổ chức sống cấp dưới sẽ làm cơ sở hình thành nên tổ chức sống cấp trên.
=> Tổ chức sống cấp cao hơn vừa có những đặc điểm của tổ chức sống thấp hơn, vừa mang những đặc tính nổi trội mà tổ chức sống cấp dưới không có được.
- Đặc tính nổi trội được hình thành là do sự tương tác giữa các bộ phận cấu thành.
Ví dụ: Quần thể là một cấp độ tổ chức gồm nhiều cá thể cùng loài, có tất cả các đặc tính của loài, nhưng lại có cấu trúc ổn định về số lượng, phân bố trong không gian và mối quan hệ giữa các cá thể mà ở cấp độ cơ thể không có được.
Hệ thống mở và tự điều chỉnh
Thế giới sống liên tục hóa
- Quá trình tiến hóa của sinh giới là cơ chế gắn liền với sự biến đổi của các cấp độ tổ chức sống, qua đó thiết lặp các trạng thái cân bằng mới thích nghi với môi trường sống.
- Nhờ khả năng tiến hóa của sinh giới, sự sống trên hành tinh của chúng ta được sinh sôi và tiếp diễn liên tục qua hàng tỉ năm tạo ra thế giới sống vô cùng đa dạng nhưng cũng có nhiều đặc điểm chung
=> thế giới sống vừa có tính đa dạng vừa có tính thống nhất.
IV. Mối quan hệ giữa các cấp độ tổ chức sống
- Trong sự hình thành thế giới sống, các cấp độ tổ chức sống có mối quan hệ chặt chẽ với nhau.
- Các cấp độ tổ chức nhỏ hơn sẽ làm nền tảng để hình thành cấp độ tổ chức cao hơn.
- Về chức năng, các cấp độ tổ chức hoạt động luôn thống nhất với nhau để duy trì các hoạt động sống.
