Giải Địa Lí 11 Bài 3: Một số vấn đề mang tính chất toàn cầu

 

Phân tích và so sánh bảng số liệu.

- Hậu quả của dân số tăng nhanh:

+ Ô nhiễm môi trường

+ Kìm hãm sự phát triển kinh tế.

+ Sức ép về các vấn đề việc làm, tài nguyên, nhà ở, y tế - giáo dục, các vấn đề trật tự an ninh xã hội.

- Nhận xét bảng số liệu

- So sánh

* So sánh cơ cấu dân số theo nhóm tuổi của nhóm nước phát triển với nhóm nước đang phát triển:

- Các nước đang phát triển:

+ Nhóm tuổi 0 -14 chiếm  tỉ trọng lớn với 32%.

+ Cao nhất vẫn là nhóm tuổi 15 – 64 với 63%.

+ Nhóm tuổi trên 65 chỉ chiếm 5% trong cơ cấu.

- Các nước phát triển:

+ Nhóm tuổi 0 -14: chiếm tỉ trọng ít hơn (17%).

+ Nhóm tuổi 15 -64: chiếm tỉ trọng lớn nhất (68%), cao hơn so với nước đang phát triển.

+ Nhóm tuổi trên 65 chiếm tỉ trọng lớn với  15% trong cơ cấu dân số và  cao hơn so với nước đang phát triển.

⟹ Nhóm nước đang phát triển có cơ cấu dân số trẻ, tỉ lệ trẻ em lớn và người già ít.

     Nhóm nước phát triển có cơ cấu dân số già, tỉ lệ trẻ em ít, ngược lại tỉ lệ người già lớn.

* Hậu quả của dân số già:

- Nguồn lao động trẻ, năng động bị thiếu hụt, đặc biệt là trong các ngành đòi hỏi nhiều lao động như dệt may, chế biến thực phẩm…và các ngành đòi hỏi đội ngũ tri thức trẻ năng động (tin học điện tử, dịch vụ…).

- Chi phí lớn về phúc lợi xã hội, y tế cho người già.

- Nguy cơ suy giảm dân số.

Hậu quả:

- Nhiệt độ Trái Đất tăng lên:

+ Nhiệt độ tăng làm băng ở 2 cực tan, mực nước biển tăng lên, hậu quả là  nhấn chìm các khu vực địa hình thấp ven biển trên thế giới.

Dự báo trong tương lai, Việt Nam là 1 trong 10 quốc gia trên thế giới sẽ chịu hậu quả nặng nề nhất của băng tan, cụ thể là đồng bằng sông Cửu Long.

+ Biến đổi khí hậu diễn ra mạnh mẽ: thời tiết thay đổi thất thường; nắng nóng, giá rét cực đoan, nhiệt độ tăng giảm bất thường, khó dự đoán hơn; bão, lũ xuất hiện với tần suất dày, kéo dài và nguy hiểm hơn…

- Thủng tầng ô dôn:

+ Các tia cực tím có hại cho sức khỏe con người sẽ xuyên thẳng  xuống Trái Đất với mật độ dày hơn: gây các bệnh ung thư da, cháy nắng.

+ Sinh vật phù  du cũng chịu ảnh hưởng của tia tử ngoại, hoạt động quang hợp của cây trồng bị hạn chế, chất lượng nông sản suy giảm.

+ Ảnh hưởng đến mùa màng: tia cực tím chiếu xuống mặt đất về lâu dài sẽ phá hủy diệp lục trong lá cây, ảnh hưởng đến vai trò quang hợp của thực vật, khiến cho nông sản bị thất thu.

“Bảo vệ môi trường là vấn đề sống còn của nhân loại”, điều này đúng. Vì:

- Môi trường là ngôi nhà chung của tất cả các loài sinh vật, trong đó con người tồn tại và phát triển. Cuộc sống của mỗi người có liên hệ mật thiết với môi trường.

- Hiện nay, môi trường trên Trái Đất đang bị đe dọa nghiêm trọng, ô nhiễm nặng nề về nguồn nước, đất, khí quyển:

+ Bầu khí quyển bị ô nhiễm nặng nề bởi khí thải công nghiệp, khói xe; lượng CO2 tăng lên đáng kể gây ra hiệu ứng nhà kính, làm Trái Đất nóng lên; hiện tượng mưa axit xuất hiện ở nhiều nơi; thủng tầng ô dôn…gây ảnh hưởng trực tiếp tới sức khỏe đời sống con người và các hoạt động kinh tế.

+ Chất thải công nghiệp và chất thải sinh hoạt chưa được xử lí đưa trực tiếp vào các sông, hồ đã làm ô nhiễm nghiêm trọng nguồn nước ở nhiều nơi trên thế giới: có khoảng 1,3 tỉ người bị thiếu nước sạch (1 tỉ người thuộc các nước đang phát triển).

 + Nước thải chưa xử lí thải ra song, biển cùng sự cố tràn dầu, đắm tàu…đã làm ô nhiễm môi trường biển và đại dương gây tổn thất lớn, phá hủy môi trường sống của nhiều loài sinh vật dưới nước.

* Bùng nổ dân số ở các nước đang phát triển:

- Các nước đang phát triển chiếm khoảng 80% dân số và 95% số dân gia tăng hằng năm của thế giới.

- Bùng nổ dân số diễn ra ở nửa sau thế kỉ XX:

+ Giai đoạn 1960 – 1965 tỉ lệ gia tăng tự nhiên của các nước đang phát triển lên tới 2,3%, giai đoạn 1975 – 1990 con số này giảm xuống tuy nhiên vẫn ở mức cao (1,9%).

+ Trong khi đó, các nước phát triển có tỉ lệ gia tăng tự nhiên ở mức cao nhất là 1,2% và các giai đoạn sau luôn ở mức < 1%.

* Già hóa dân số ở các nước phát triển:

- Nhóm trẻ em 0 – 14 tuổi chỉ chiếm 17%, trong khi nhóm tuổi trên 65 đã chiếm tới 15%, nhóm tuổi trong độ tuổi lao động cũng rất lớn với 68%.

- Ngược lại ở các nước đang phát triển số trẻ em rất lớn (32 %), trong khi người già chỉ chiếm 5% trong cơ cấu.

Liên hệ thực tiễn.

Phân tích.

Thế nào là “tư duy toàn cầu, hành động địa phương”:

- Tư duy toàn cầu: nghĩa là môi trường trên Trái Đất là một thể thống nhất, có tác động và ảnh hưởng đến nhau mạnh mẽ. Vì vậy,  việc bảo vệ môi trường không đơn giản chỉ là bảo vệ môi trường nơi mình sinh sống, mà còn góp phần lớn trong bảo vệ Trái Đất. Ngược lại khi xả thải vào môi trường, điều đó không chỉ làm hư hại khu vực mình sinh sống, về lâu dài sẽ lan rộng và ảnh hưởng đến cả khu vực lớn xung quanh, nguy hiểm hơn là cả một lãnh thổ, quốc gia.

- Hành động địa phương:

+ Bảo vệ môi trường là vấn đề mang tính toàn cầu, không phải của riêng ai, của riêng quốc gia nào. Vì vậy cần thiết có sự chung tay của tất cả mọi người trên Trái Đất.

+ Điều đó đồng nghĩa rằng, mỗi người chúng ta là những công dân toàn cầu, chúng ta cần có ý thức hành động từ những việc nhỏ trong cuộc sống của mình: đổ rác đúng nơi quy định, phân loại rác, tắt điện trước khi ra ngoài, sử dụng tiết kiệm nước, đi xe bus….

1. Bùng nổ dân số       

- Dân số thế giới tăng nhanh, nhất là nửa sau thế kỷ XX.

- Dân số bùng nổ hiện nay chủ yếu ở các nước đang phát triển: chiếm 80% dân số và 95% số dân gia tăng hàng năm của thế giới.

- Dân số tăng nhanh gây sức ép nặng nề đối với tài nguyên môi trường, phát triển kinh tế chất lượng cuộc sống.

2. Già hóa dân số

- Dân số thế giới có xu hướng già đi:

+ Tỉ lệ người < 15 tuổi giảm.

+ Tỉ lệ > 65 tuổi tăng.

- Lượng CO2 tăng gây hiệu ứng nhà kính làm cho nhiệt độ Trái Đất tăng.

 - Khí thải từ sản xuất công nghiệp và sinh hoạt gây mưa axit; khí thải CFCs -> tầng ôzôn mỏng dần và lỗ thủng tầng ôzôn ngày càng rộng.

- Chất thải công nghiệp và sinh hoạt chưa xử lí  đổ trực tiếp vào sông hồ gây ô nhiễm nghiêm trọng => thiếu nước sạch.

3. Suy giảm đa dạng sinh học

- Khai thác thiên nhiên quá mức làm nhiều loài sinh vật bị tuyệt chủng hoặc sắp tuyệt chủng.

- Hậu quả là mất nhiều loài SV, gen di truyền, thực phẩm, thuốc, nguyên liệu sản xuất…