Bài 5 : Hệ quả địa lý các chuyển động của Trái Đất

Trái Đất của chúng ta có dạng hình cầu. Vì vậy Mặt Trời chiếu sáng một nửa, nửa còn lại không được chiếu sáng.

Hệ quả địa lí của các chuyển động tự quay quanh trục bao gồm:

- Sự luân phiên ngày đêm

- Giờ trên Trái Đất và đường chuyển ngày quốc tế

- Sự lệch hướng chuyển động của các vật thể

Hiện tượng “ngày và đêm dài ngắn khác nhau theo mùa” không phải hệ quả của chuyển động tự quay quanh trục, mà thuộc hệ quả của chuyển động quanh Mặt Trời của Trái Đất.

Hệ quả địa lí của các chuyển động tự quay quanh trục bao gồm:

- Sự luân phiên ngày đêm

- Giờ trên Trái Đất và đường chuyển ngày quốc tế

- Sự lệch hướng chuyển động của các vật thể

Thời gian thực tế Trái Đất quay hết một vòng quanh trục là: 23 giờ 56 phút 04 giây

Nếu trục của Trái Đất vuông góc với mặt phẳng quỹ đạo, thì ngày và đêm bằng nhau ở khắp mọi nơi trên Trái Đất.

Nếu Trái Đất không tự quay quanh trục, mà đứng yên thì

- Không có hiện tượng ngày đêm luân phiên

- Một nửa Trái Đất bị Mặt Trời đốt nóng, có nhiệt độ rất cao, nửa còn lại không được chiếu sáng nên rất lạnh, nhiệt độ cực thấp. Hình thành những luồng gió mạnh thổi từ bán cầu lạnh sang bán bán cầu nóng, tạo ra những thiên tai khốc liệt, hủy diệt mọi sự sống trên Trái Đất.

Đáp án:

• Không có hiện tượng ngày và đêm luân phiên
• Thiên tai xảy ra khốc liệt trên Trái Đất
• Trái Đất không còn sự sống

Đúng, vì mặc dù không tự quay quanh trục, nhưng khi chuyển động quanh Mặt Trời, một nửa của Trái Đất vẫn được chiếu sáng, một nửa chìm trong bóng tối. Nên vẫn có ngày và đêm.

Tuy nhiên, ngày sẽ kéo dài 6 tháng, và đêm cũng kéo dài 6 tháng.

Đáp án: Đúng

Giờ địa phương không thuận tiện cho đời sống và sản xuất, nên người ta chia Trái Đất thành 24 múi giờ, mỗi múi giờ rộng 15 độ kinh tuyến. Các địa phương nằm trong cùng một múi, sẽ thống nhất lấy một giờ, gọi là giờ múi.

Đáp án:

• Giờ múi

Hội nghị quốc tế về kinh tuyến họp tại Oa-sịnh-tơn (Hoa Kì) thống nhất lấy giờ ở múi số 0 (múi có đường kinh tuyến gốc đi qua) được lấy làm giờ quốc tế, gọi là giờ GMT (Greenwich Mean Time).

Đáp án:

• Giờ quốc tế

- Hội nghị quốc tế về kinh tuyến họp tại Oa-sịnh-tơn (Hoa Kì): Đúng

- Kinh tuyến 180^o được thống nhất lấy làm kinh tuyến gốc: Sai, vì kinh tuyến gốc là kinh tuyến 0^o

- Số thứ tự các múi giờ trên Trái Đất được đánh lần lượt từ đông sang tây: Sai, chúng được đánh từ tây sang đông.

Đáp án:

Do lãnh thổ mở rộng trên nhiều kinh tuyến nên nước Nga có tới 9 múi giờ. Từ UTC/ GMT + 02:00 đến UTC/ GMT + 12:00.

Đúng, vì kinh tuyến 180^o là đường chuyển ngày quốc tế đi qua giữa múi giờ số 12 trên Thái Bình Dương. Theo quy ước:

+ Nếu đi từ tây sang đông qua kinh tuyến 180^o, thì lùi một ngày.

+ Nếu đi từ đông sang tây qua kinh tuyến 180^o, thì tăng một ngày.

Đáp án: Đúng

Các quốc gia nằm trên nhiều múi giờ như Liên Bang Nga, Hoa Kì, Canada,...

Đáp án:

• Liên Bang Nga
• Hoa Kì

Do Trái Đất tự quay theo chiều từ tây sang đông, nên các địa điểm phía đông kinh tuyến 0^o và phía tây kinh tuyến 180^o, sẽ sớm hơn nửa còn lại 1 ngày.

Vậy khi đi từ tây sang đông qua kinh tuyến 0^o, và đi từ đông sang tây qua kinh tuyến 180^o ta phải cộng thêm một ngày.

Đáp án:

• Khi đi từ đông sang tây qua kinh tuyến 180^o
• Khi đi từ tây sang đông qua kinh tuyến 0^o

Trên thực tế, ranh giới các múi giờ được điều chỉnh theo biên giới quốc gia, tạo thành các khu vực giờ. Có quốc gia rộng lớn nhưng chỉ có một múi giờ như Trung Quốc, có quốc gia nằm trên nhiều múi giờ như Liên Bang Nga, Hoa Kì, Canada,...

Đáp án:

* Tìm lỗi:

Trên thực tế, ranh giới các múi giờ được điều chỉnh theo các dãy núi, tạo thành các khu vực giờ. Có quốc gia rộng lớn nhưng chỉ có một múi giờ như Việt Nam, có quốc gia nằm trên nhiều múi giờ như Liên Bang Nga, Hoa Kì, Canada, Trung Quốc (bỏ)...

* Sửa lỗi:

Trên thực tế, ranh giới các múi giờ được điều chỉnh theo biên giới quốc gia, tạo thành các khu vực giờ. Có quốc gia rộng lớn nhưng chỉ có một múi giờ như Trung Quốc, có quốc gia nằm trên nhiều múi giờ như Liên Bang Nga, Hoa Kì, Canada,...

Hội nghị quốc tế về kinh tuyến họp tại Oa-sịnh-tơn (Hoa Kì), thống nhất lấy giờ ở múi số 0 (múi có đường kinh tuyến gốc đi qua) được lấy làm giờ quốc tế, gọi là giờ GMT (Greenwich Mean Time). Số thứ tự các múi giờ được đánh từ kinh tuyến gốc sang phía đông, Việt Nam nằm ở múi giờ số 7. Người ta quy định lấy kinh tuyến 180^o đi qua giữa múi giờ số 12 trên Thái Bình Dương làm đường chuyển ngày quốc tế.

Đáp án:

* Tìm lỗi

Hội nghị quốc tế về kinh tuyến họp tại Oa-sịnh-tơn (Hoa Kì), thống nhất lấy giờ ở múi số 0 (múi có đường kinh tuyến gốc đi qua) được lấy làm giờ quốc tế, gọi là giờ GMT (Global Mean Time). Số thứ tự các múi giờ được đánh từ kinh tuyến gốc sang phía tây, Việt Nam nằm ở múi giờ số 7. Người ta quy định lấy kinh tuyến 100^o đi qua giữa múi giờ số 12 trên Thái Bình Dương làm đường chuyển ngày quốc tế.

* Sửa lỗi

Hội nghị quốc tế về kinh tuyến họp tại Oa-sịnh-tơn (Hoa Kì), thống nhất lấy giờ ở múi số 0 (múi có đường kinh tuyến gốc đi qua) được lấy làm giờ quốc tế, gọi là giờ GMT (Greenwich Mean Time). Số thứ tự các múi giờ được đánh từ kinh tuyến gốc sang phía đông, Việt Nam nằm ở múi giờ số 7. Người ta quy định lấy kinh tuyến 180^o đi qua giữa múi giờ số 12 trên Thái Bình Dương làm đường chuyển ngày quốc tế.

- Kinh tuyến 180^o thuộc múi giờ số 12.

- Kinh tuyến 105^oĐ thuộc múi giờ số 7

- Kinh tuyến 80^oĐ thuộc múi giờ số 5

- Kinh tuyến 100^oT thuộc múi giờ số 17.

Đáp án: 1 – c, 2 – d, 3 – a, 4 – b.

Trục Trái Đất nghiêng và không đổi phương trong quá trình chuyển động quanh Mặt Trời là nguyên nhân dẫn tới:

- Hiện tượng ngày và đêm dài ngắn khác nhau theo mùa và theo vĩ độ

- Hiện tượng mùa trên Trái Đất

Sự lệch hướng chuyển động của các vật thể trên Trái Đất được gây ra bởi chuyển động tự quay quanh trục.

Đáp án:

Vào các ngày 21/3 và 23/9, Mặt Trời lên thiên đỉnh tại xích đạo, khắp mọi nơi trên Trái Đất đều có ngày và đêm dài bằng nhau.

Đáp án:

• Ngày 21/3
• Ngày 23/9

Sai, nguyên nhân sinh ra hiện tượng mùa là do trong quá trình chuyển động quanh Mặt Trời, trục Trái Đất luôn nghiêng và không đổi phương, nên có lúc nửa cầu Bắc ngả về phía Mặt Trời, có lúc nửa cầu Nam ngả về phía Mặt Trời.

Đáp án: Sai