Bài 11 : Thực hành: Đọc bản đồ các đới và kiểu khí hậu trên Trái Đất, phân tích biểu đồ một số kiểu khí hậu

Nước ta có vị trí nằm trong vùng nội chí tuyến bán cầu Bắc, quanh năm có nhiệt độ cao. Tuy nhiên, do lãnh thổ trải dài từ Bắc vào Nam, cùng ảnh hưởng của gió mùa đông bắc mà nhiệt độ trung bình năm của nước ta từ Bắc vào Nam có xu hướng tăng dần.

Các đai khí áp trên Trái Đất phân bố xen kẽ nhau theo vĩ tuyến, đối xứng nhau qua xích đạo nhưng bị chia cắt thành từng khu khí áp riêng biệt do sự xen kẽ giữa lục địa và đại dương.

Các đai khí áp không phân bố so le nhau theo chiều kinh tuyến.

Không khí từ các đai áp cao cận chí tuyến và vùng cực di chuyển về vùng ôn đới, gặp nhau, bốc lên cao, sức nén không khí giảm, hình thành đai áp thấp ôn đới.

Các loại gió thổi thường xuyên trên Trái Đất gồm: gió Tín Phong (gió Mậu Dịch), gió Tây Ôn Đới, gió Đông Cực. Gió mùa không phải loại gió thổi thường xuyên, vì loại gió này chỉ hoạt động theo mùa.

Cùng thổi từ  áp cao cận chí tuyến nhưng:

- Gió Tín Phong: loại gió này thổi đến vùng áp thấp xích đạo (nơi có nhiệt độ trung bình cao) dẫn đến hơi nước càng tiến xa độ bão hòa và khiến cho không khí càng trở nên khô hơn.

- Gió Tây Ôn Đới: thổi về áp thấp ôn đới, là vùng có khí hậu lạnh hơn, nên sức chứa hơi nước giảm theo nhiệt độ, hơi nước trong không khí nhanh chóng đạt tới độ bão hòa, vì thế gió Tây ôn đới luôn ẩm ướt và gây mưa.

Vậy sự khác nhau này do ảnh hưởng của loại áp thấp nơi gió thổi đến.

Loại gió thổi từ áp cao cận chí tuyến (ở khoảng 30o) về áp thấp ôn đới (ở khoảng 60o) là gió Tây Ôn Đới.

- Gió Tín Phong: hướng thổi ở bán cầu Bắc là đông bắc, ở bán cầu Nam hướng đông nam.

Nơi có áp cao cận chí tuyến ngự trị, chỉ có gió thổi đi không có gió thổi đến, không khí bị nén xuống do động lực, hơi nước không bốc lên được để gây mưa nên thường có cảnh quan hoang mạc.

Gió được đặc trưng bởi tốc độ gió và hướng gió.

Đáp án:

• Tốc độ
• Hướng

Các loại gió thổi thường xuyên có tính chất nóng là gió Tín Phong và gió Tây Ôn Đới vì chúng có nguồn gốc từ áp cao cận chí tuyến.

Gió mùa không phải gió thường xuyên (Loại).

Gió Đông Cực có tính chất lạnh, khô (Loại).

Đáp án:

• Gió Tín Phong
• Gió Tây Ôn Đới

- Gió Tín Phong: tính chất nóng, khô

- Gió Tây Ôn Đới: tính chất nóng, ẩm

- Gió Đông Cực: tính chất lạnh, khô

Gió Đông Cực là loại gió có tính chất lạnh, khô do thổi từ áp cao cận cực về áp thấp ôn đới. Vậy hai đáp án (1), (2) là đặc điểm của gió Đông Cực. Tuy nhiên bài yêu cầu tìm đáp án không phải đặc điểm của gió Đông Cực, nên đáp án (1), (2) ta chọn X vào ô sai.

Đáp án (3): “Ở bán cầu Bắc gió thổi theo hướng Đông Nam”, không phải đặc điểm của gió Đông Cực, vì loại gió này ở bán cầu Bắc thổi hướng Đông Bắc. Vậy đáp án (3) chọn X vào ô đúng.

Đáp án:

Gió Tín Phong:

- Thổi từ áp cao xích đạo về áp thấp cận chí tuyến ở cả hai bán cầu (Sai, vì xích đạo không có áp cao, chí tuyến không có áp thấp. Loại gió này thổi từ áp cao cận chí tuyến về áp thấp xích đạo).

- Ở bán cầu Bắc thổi theo hướng đông bắc, ở bán cầu Nam hướng Đông Nam (Đúng)

- Gió thổi quanh năm, có tính chất nóng, ẩm, thường gây ra mưa lớn (Sai, loại gió này có tính chất nóng và khô)

Đáp án:

Sai, vì càng lên cao nhiệt độ càng giảm làm quá trình ngưng tụ diễn ra, tạo mây, gây mưa. Do vậy càng lên cao lượng mưa càng tăng, nhưng đến một độ cao nhất định sẽ không còn mưa nữa.

Đáp án: Sai

- Thành phần của khí quyển: là không khí, bao gồm hỗn hợp các chất khí:

+ Ni-tơ: 78,1%

+ Oxi: 20,9%

+ Các chất khí khác (ác-gông, carbonic,...) và hơi nước: 1%

Miền Bắc nước ta có một mùa đông lạnh, do ảnh hưởng của gió mùa đông bắc. Đồng thời có sự đan xen hoạt động của gió Tín phong Bắc bán cầu vào những ngày gió mùa đông bắc suy yếu.

Đáp án:

• Tín phong Bắc bán cầu
• Gió mùa đông bắc

Các đai áp cao thường hình thành ở khu vực chí tuyến (do động lực) và cực (do nhiệt lực)

Đáp án:

• Khu vực chí tuyến và cực

Vai trò của các thành phần trong không khí:

- Nitơ: cung cấp đạm tự nhiên cho cây trồng

- Oxi: duy trì sự hô hấp cho sinh vật, hình thành sự cháy

- Hơi nước: cung cấp độ ẩm không khí, điều hòa khí hậu

- Cacbonic: giúp thực vật quang hợp để tạo ra chất hữu cơ và oxy

Khí quyển có vai trò vô cùng quan trọng đến sự sống như: 

- Cung cấp oxi, duy trì sự sống

- Truyền âm thanh, khuếch tán ánh sáng

- Điều hòa nhiệt cho bề mặt Trái Đất

Tuy nhiên khí quyển không thể “Ổn định dòng chảy, bảo vệ đất”.