I. KHÁI QUÁT VỀ TUYẾN SINH DỤC
Tuyến sinh dục gồm tinh hoàn (ở nam) và buồng trứng (ở nữ).
Tinh hoàn và buồng trứng, ngoài sản sinh ra các tế bào sinh dục còn tiết ra hoocmôn sinh dục có tác dụng đối với sự xuất hiện những đặc điểm giới tính nam và nữ cũng như thúc đẩy quá trình sinh sản.
Hoạt động của các tuyến nội tiết này chịu ảnh hưởng của các hoocmôn FSH và LH từ tuyến yên tiết ra.
II. TINH HOÀN VÀ HOOCMÔN SINH DỤC NAM
- Bước vào tuổi dậy thì, Các hoocmôn FSH và LH do tuyến yên tiết ra → làm cho các tế bào kẽ nằm giữa các ống sinh tinh trong tinh hoàn tiết hoocmôn sinh dục nam là testosteron.
- Testosteron có tác dụng gây những biến đổi cơ thể ở tuổi dậy thì của nam.
- Sơ đồ hoạt động của tế bào kẽ dưới tác dụng của hoocmôn
- Những dấu hiệu xuất hiện ở tuổi dậy thì của nam (khoảng 11 – 12 tuổi)
+ Lớn nhanh, cao vượt
+ Sụn giáp phát triển, lộ hầu
+ Vỡ giọng, tiếng ồm
+ Mọc ria mép
+ Mọc lông nách, mọc lông mu
+ Cơ bắp phát triển, cơ quan sinh dục to ra
+ Tuyến mồ hôi, tuyến nhờn phát triển
+ Xuất hiện mụn trứng cá
+ Xuất tinh lần đầu, vai rộng, ngực nở
- Trong các dấu hiệu trên thì dấu hiệu xuất tinh lần đầu là dấu hiệu quan trọng nhất thể hiện bạn nam đến tuổi dậy thì.
II. BUỒNG TRỨNG VÀ HOOCMÔN SINH DỤC NỮ
- Ở các em gái, khoảng 10 – 11 tuổi, hai buồng trứng bắt đầu hoạt động. Dưới tác dụng của kích thích tố buồng trứng do tuyến yên tiết ra, các tế bào trứng bắt đầu phát triển trong các nang trứng. Đó là lớp tế bào biểu bì dẹp bao quanh tế bào trứng, sau đó dày lên và phân chia thành nhiều lớp. Các tế bào lớp trong tiết hoocmôn ostrogen là hoocmôn sinh dục nữ.
- Nang trứng càng phát triển hoocmôn càng tiết nhiều đẩy tế bào trứng về 1 phía. Nang trứng lộ dần ra bề mặt buồng trứng, lúc này trứng chín và rụng dưới tác dụng của LH.
- Sau khi trứng rụng, bao noãn trở thành thể vàng, tiết progesteron. Hoocmôn này có tác dụng trong sự sinh sản.
- Hoocmôn ostrogen có tác dụng gây nên những biến đổi cơ thể ở tuổi dậy thì của nữ.
* Quá trình phát triển của trứng và tiết hoocmôn
- Những biến đổi ở cơ thể nữ khi đến tuổi dậy thì
+ Lớn nhanh, da trở nên mịn màng
+ Thay đổi giọng nói, vú phát triển
+ Mọc lông mu, lông nách
+ Hông nở rộng, mông, đùi phát triển
+ Bộ phận sinh dục phát triển
+ Tuyến mồ hôi và tuyến nhờn phát triển
+ Xuất hiện mụn trứng cá
+ Bắt đầu hành kinh
- Trong những dấu hiệu trên thì dấu hiệu bắt đầu hành kinh là dấu hiệu quan trọng nhất thể hiện bạn nữ đến tuổi dậy thì
* Khi đến tuổi dậy thì cả nam và nữ cần lưu ý
- Giữ gìn vệ sinh cơ thể và cơ quan sinh dục sạch sẽ. Đặc biệt là những ngày hành kinh (đối với bạn nữ).
- Ăn uống đầy đủ chất dinh dưỡng, tập thể dục thể thao giúp cơ thể phát triển toàn diện
- Có sự thay đổi về thể chất, thể lực, ngoại hình, tâm sinh lí: nếu có thắc mắc cần tìm hiểu nên tìm bố mẹ hoặc các chuyên gia tư vấn để hỏi.
