I. Lịch sử phát minh
- Năm 1789, A. Lavoisier (người Pháp) xếp 33 nguyên tố hóa học thành nhóm các chất khí, kim loại, phi kim và “đất”
- Năm 1829, J.W.Dobereiner (người Đức) phân loại các nguyên tố thành các nhóm có tính chất hóa học giống nhau, ví dụ: lithium, sodium và potassium là nhóm các kim loại mềm, dễ phản ứng
- Năm 1866, J. Newlands (người Anh) đã xếp các nguyên tố hóa học theo chiều tăng khối lượng nguyên tử thành các octave (quãnh tám), trong đó nguyên tố thứ tám lặp lại tính chất của nguyên tố đầu tiên
- Năm 1869, hai nhà hóa học D.I.Mendeleev (người Nga) và J.L.Meyer (người Đức) đều sắp xếp các nguyên tố theo chiều tăng dần khối lượng nguyên tử vào các hàng và cột, bắt đầu mỗi hàng hoặc cột mới khi các tính chất của nguyên tố bắt đầu lặp lại
- Hiện nay, bảng tuần hoàn các nguyên tố hóa học hiện đại sắp xếp 118 nguyên tố theo chiều tăng của điện tích hạt nhân nguyên tử
II. Nguyên tắc sắp xếp
- Các nguyên tố được sắp xếp theo chiều tăng dần điện tích hạt nhân nguyên tử
- Các nguyên tố có cùng số lớp electron trong nguyên tử được xếp thành một hàng
- Các nguyên tố có cùng số electron hóa trị trong nguyên tử được xếp thành một cột
III. Cấu tạo bảng tuần hoàn
a. Ô nguyên tố
- Mỗi nguyên tố hóa học được sắp xếp vào một ô trong bảng tuần hoàn các nguyên tố hóa học, gọi là ô nguyên tố.
- Số thứ tự của một ô nguyên tố bằng số hiệu nguyên tử của nguyên tố hóa học trong ô đó.
b. Chu kì
- Các nguyên tố có cùng số lớp electron trong nguyên tử được xếp thành một hàng, gọi là chu kì.
- Số thứ tự của chu kì bằng số lớp electron của nguyên tử các nguyên tố trong chu kì
- Bảng tuần hoàn gồm 7 chu kì:
+ Các chu kì 1, 2 và 3 là các chu kì nhỏ
+ Các chu kì 4, 5, 6 và 7 là các chu kì lớn
c. Nhóm
- Nhóm là tập hợp các nguyên tố mà nguyên tử có cấu hình electron tương tự nhau (trừ nhóm VIIIB), do đó có tính chất hóa học gần giống nhau và được xếp theo cột
- Bảng tuần hoàn gồm 18 cột được chia thành 8 nhóm A (đánh số từ IA đến VIIIA) và 8 nhóm B (đánh số từ IB đến VIIIB). Mỗi nhóm A hay B đều chỉ có một cột, trừ nhóm VIIIB có ba cột
