Ngày soạn: .................................................
Ngày giảng: ...............................................
Tiết 9, BÀI 9 : ĐỜI SỐNG CỦA NGƯỜI NGUYÊN THUỶ TRÊN ĐẤT NƯỚC TA
I .MỤC TIÊU
1. Kiến thức: Sau khi học xong bài, học sinh
- Nhận biết được sự phát triển của Người tinh khôn so với Người tối cổ: đời sống vật chất, tổ chức xã hội, đời sống tinh thần.
2. Thái độ
- Thấy rõ vai trò quan trọng của lao động trong sự phát triển của xã hội nguyên thủy.
- Bồi dưỡng cho HS ý thức lao động và tinh thần cộng đồng.
3. Kĩ năng
- Quan sát tranh ảnh, hiện vật, rút ra những nhận xét, so sánh.
4. Định hướng phát triển năng lực:
- Năng lực chung:Năng lực giao tiếp và hợp tác; tự học; giải quyết vấn đề.
- Năng lực chuyên biệt:
+Tái hiện kiến thức lịch sử, xác định mối quan hệ giữa các sự kiện, hiện tượng lịch sử.
+Quan sát tranh ảnh, hiện vật, rút ra những nhận xét, so sánh.
II. PHƯƠNGPHÁP: Trực quan, phát vấn, phân tích, nhóm, giải quyết vấn đề …..
III. PHƯƠNG TIỆN : Tranh ảnh SGK
IV. CHUẨN BỊ
1. Chuẩn bị của giáo viên
- Giáo án word và Powerpoint.
- Tranh ảnh có liên quan
2. Chuẩn bị của học sinh
- Đọc trước sách giáo khoa và hoàn thành các nhiệm vụ được giao.
V. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC :
1. Ổnđịnh
2. Kiểm tra: (4 phút)
- Dấu tích của Người tối cổ được tìm thấy ở nơi nào trên đất nước Việt Nam?
- Giải thích câu nói của Bác Hồ:
“ Dân ta phải biết sử ta
Cho tường gốc tích nước nhà Việt Nam "
3. Bài mới
3.1. Hoạt động khởi động
- Mục tiêu: Giúp học sinh nắm được các nội dung cơ bản của bài học cần đạt được đó là sự phát triển của Người tinh khôn so với Người tối cổ về đời sống vật chất, tổ chức xã hội, đời sống tinh thầnđể đưa học sinh vào tìm hiểu nội dung bài học, tạo tâm thế cho học sinh đi vào tìm hiểu bài mới.
- Phương pháp: Thuyết trình, trực quan, phát vấn.
- Thời gian: 2 phút.
- Tổ chức hoạt động: Giáo viên cho xem tranh, yêu cầu học sinh trả lời câu hỏi:
Công cụ đá ở thời kì Sơn Vi và thời kì Hòa Bình- Bắc Sơn được chế tác như thế nào ?
- Dự kiến sản phẩm:
+ Thời Sơn Vi, con người đã ghè đẽo các hòn cuội thành rìu.
+ Đến thời Hoà Bình-Bắc Sơn họ đã biết dùng các loại đá khác nhau để mài thành các loại công cụ như rìu, bôn, chày-> sự tiến bộ trong chế tác công cụ lao động.
Trên cơ sở ý kiến GV dẫn dắt vào bài hoặc GV nhận xét và vào bài mới: Thời nguyên thuỷ trên đất nước ta trải qua giai đoạn: Người tối cổ, Người tinh khôn (giai đoạn đầu và giai đoạn phát triển). Ở mỗi giai đoạn đều được đánh dấu bởi việc chế tác công cụ sản xuất của người nguyên thuỷ. Ngoài việc chế tác công cụ để nâng cao đời sống vật
chất, người nguyên thuỷ còn chú ý đếnđời sống tinh thần. Ở thời Bắc Sơn, Hoà Bình, Hạ Long đời sống vật chất, tinh thần của họ như thế nào. Chúng ta tìm hiểu bài học hôm nay.
3.2. Hoạt động hình thành kiến thức
1. Hoạt động 1
1. Đời sống vật chất
- Mục tiêu: HS nhận biết được sự phát triển của Người tinh khôn so với Người tối cổ về đời sống vật chất.
- Phương pháp: Trực quan, phát vấn, thuyết trình, phân tích,…..
- Phương tiện:H25, H20 SGK.
- Thời gian: 11 phút
- Tổ chức hoạt động
| Hoạt động của giáo viên và học sinh | Dự kiến sản phẩm (Nội dung chính) |
|
Bước 1. Chuyển giao nhiệm vụ học tập - HS đọc mục 1 SGK và thực hiện các yêu cầu sau: +Trong quá trình sinh sống, người nguyên thuỷ thời Hoà Bình, Bắc Sơn làm gì để nâng cao năng suất lao động ? + Công cụ chủ yếu làm bằng nguyên liệu gì? + Công cụ ban đầu của người Sơn Vi được chế tác ntn? + Người nguyên thuỷ thời Hoà Bình-Bắc Sơn-Hạ Long đã biết làm những công cụ và đồ dùng gì? + Theo em, việc làm đồ gốm có gì khác với việc làm đồ đá? +Ý nghĩa của việc trồng trọt và chăn nuôi chăn nuôi ? +Người nguyên thuỷ thời Hoà Bình-Bắc Sơnsống ở đâu ? Bước 2. Thực hiện nhiệm vụ học tập HS đọc SGK và thực hiện yêu cầu.GV khuyến khích học sinh hợp tác với nhau khi thực hiện nhiệm vụ học tập, GV đếntheo dõi, hỗ trợ HS làm việc những nội dung khó (bằng hệ thống câu hỏi gợi mở - linh hoạt). Bước 3. Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận - HS lần lượt trả lời. Bước 4. Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập HS phân tích, nhận xét, đánh giá kết quả trình bày. GV bổ sung phần phân tích nhận xét, đánh giá, kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập của học sinh. Chính xác hóa các kiến thức đã hình thành cho học sinh. - GV sử dụng kênh hình sgk, trao đổi về sự tiến bộ trong chế tác công cụ lao động và vật dụng qua H25và H20 SGK |
- Người tinh khôn thường xuyên cải tiến công cụ: + Từ thời Sơn Vi, con người đã ghè đẽo các hòn cuội thành rìu; đến thời Hoà Bình-Bắc Sơn họ đã biết dùng các loại đá khác nhau để mài thành các loại công cụ như rìu, bôn, chày. + Họ biết dùng tre, gỗ, xương, sừng làm công cụ. - Biết làm đồ gốm; biết trồng trọt (rau, đậu, bầu, bí) và chăn nuôi (chó, lợn). |
2. Hoạt động 2
2. Tổ chức xã hội
- Mục tiêu: HS nhận biết được sự phát triển của Người tinh khôn so với Người tối cổ về tổ chức xã hội.
- Phương pháp: Trực quan, phát vấn, thuyết trình, phân tích, nhóm.
- Phương tiện
- Thời gian: 9 phút
- Tổ chức hoạt động
| Hoạt động của giáo viên và học sinh | Dự kiến sản phẩm (Nội dung chính) |
|
Bước 1. Chuyển giao nhiệm vụ học tập - Chia thành 4 nhóm. Các nhóm đọc mục 2 SGK (3 phút), thảo luận và thực hiện các yêu cầu sau: + Nhóm 1,2: Em có nhận xét gì về các hang động có lớp vỏ ốc dày 3-4m, chứa nhiều công cụ? + Nhóm 3,4: Điểm mới trong quan hệ xã hội ở thời kì này là gì? Bước 2. Thực hiện nhiệm vụ học tập HS đọc SGK và thực hiện yêu cầu.GV khuyến khích học sinh hợp tác với nhau khi thực hiện nhiệm vụ học tập, GV đến các nhóm theo dõi, hỗ trợ HS làm việc những nội dung khó (bằng hệ thống câu hỏi gợi mở - linh hoạt). Bước 3. Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận - Đại diện các nhóm trình bày. Bước 4. Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập HS phân tích, nhận xét, đánh giá kết quả của nhóm trình bày. GV bổ sung phần phân tích nhận xét, đánh giá, kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập của học sinh. Chính xác hóa các kiến thức đã hình thành cho học sinh. - GV:Hình thành KN chế độ thị tộc và thị tộc mẫu hệ . + Chế độ thị tộc mẫu hệ là tổ chức xã hội đầu tiên của loài người, là những người cùng huyết thống, sống chung với nhau, lúc này vị trí của người phụ nữ trong gia đình và trong thị tộc rất quan trọng (kinh tế hái lượm và săn bắt phụ thuộc rất nhiều vào lao động của người phụ nữ). Trong thị tộc cần có người đứng đầu để lo việc làm ăn, chính vì vậy đã tôn người mẹ lớn tuổi nhất lên làm chủ. |
- Người tinh khôn sống thành từng nhóm nhỏ và định cư lâu dài ở một số nơi. - Do công cụ sản xuất tiến bộ, sản xuất phát triển, đời sống được nâng cao, dân số tăng-> Quan hệ xã hội hình thành. Những người cùng huyết thống, sống chung với nhau và tôn người mẹ lớn tuổi nhất, có uy tín lên làm chủ. Đó là chế độ thị tộc mẫu hệ (hay thị tộc mẫu quyền) |
3. Hoạt động 3
3. Đời sống tinh thần
- Mục tiêu: HS nhận biết được sự phát triển của Người tinh khôn so với Người tối cổ vềđời sống tinh thần.
- Phương pháp: Trực quan, phát vấn, thuyết trình, phân tích, nhóm.
- Phương tiện : H26,27 SGK
- Thời gian: 8 phút
- Tổ chức hoạt động
| Hoạt động của giáo viên và học sinh | Dự kiến sản phẩm (Nội dung chính) |
|
Bước 1. Chuyển giao nhiệm vụ học tập - Chia thành 4 nhóm. Các nhóm đọc mục 3 SGK (3 phút), thảo luậnvà thực hiện các yêu cầu sau: + Nhóm 1: Ngoài lao động sản xuất, người Hoà Bình - Bắc Sơn còn biết làm gì? + Nhóm 2: Sự xuất hiện của đồ trang sức có ý nghĩa gì? + Nhóm 3: Việc chôn lưỡi cuốc hay lưỡi rìu theo người chết, theo em có ý nghĩa gì? + Nhóm 4: Qua H27, em có nhận xét gì về nghệ thuật khắc tranh thời kì này? Bước 2. Thực hiện nhiệm vụ học tập HS đọc SGK và thực hiện yêu cầu.GV khuyến khích học sinh hợp tác với nhau khi thực hiện nhiệm vụ học tập, GV đến các nhóm theo dõi, hỗ trợ HS làm việc những nội dung khó (bằng hệ thống câu hỏi gợi mở - linh hoạt). Bước 3. Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận - Đại diện các nhóm trình bày. Bước 4. Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập HS phân tích, nhận xét, đánh giá kết quả của nhóm trình bày. GV bổ sung phần phân tích nhận xét, đánh giá, kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập của học sinh. Chính xác hóa các kiến thức đã hình thành cho học sinh. GV kết luận: Thời nguyên thủy con người bắt đầu quan tâm đến đời sống tinh thần thể hiện ở việc làm đẹp bản thân và bày tỏ tình cảm đối với người chết. Đó là một bước tiến đáng kể trong sự phát triển của loài người. |
- Biết chế tác và sử dụng đồ trang sức; biết vẽ những hình mô tả cuộc sống tinh thần của mình. - Hình thành một số phong tục tập quán: chôn công cụ theo người chết. |
3.3 Hoạt động luyện tập
- Mục tiêu: Nhằm củng cố, hệ thống hóa, hoàn thiện kiến thức mới mà HS đã được lĩnh hội ở hoạt động hình thành kiến thức về: sự phát triển của Người tinh khôn so với Người tối cổ về đời sống vật chất, tổ chức xã hội, đời sống tinh thần
- Thời gian: 8 phút
- Phương thức tiến hành: GV giao nhiệm vụ cho HS và chủ yếu cho làm việc cánhân, trả lời các câu hỏi trắc nghiệm. Trong quá trình làm việc HS có thể trao đổi với bạn hoặc thầy, cô giáo.
GV dùng hệ thống câu hỏi trắc nghiệm khách quan, tự luận và yêu cầu học sinh chọn đáp án đúng trả lời .
+ Phần trắc nghiệm khách quan
Câu 1. Điểm mới về công cụ sản xuất của thời Hòa Bình - Bắc Sơn - Hạ Long so với thời Sơn Vi là
A. biết ghè đẽo các hòn cuội làm rìu.
B. biết mài đá làm rìu, bôn, chày.
C. biết dùng tre, gỗ, xương, sừng làm công cụ.
D. biết mài đá, dùng tre, gỗ, xương, sừng làm công cụ, biết làm đồ gốm.
Câu 2. Tổ chức xã hội đầu tiên của người nguyên thuỷ thời Hoà Bình - Bắc Sơn là
A. chế độ thị tộc mẫu hệ .
B. chế độ thị tộc.
C. chế độ bộ lạc.
D. chế độ phụ hệ.
Câu 3. Người nguyên thuỷ thời Hoà Bình - Bắc Sơn vẽ lên vách hang động để
A. thể hiện tài năng của mình.
B. mô tả cuộc sống tinh thần của mình .
C. làm đẹp cho các hang động.
D. cho thế hệ sau xem.
Câu 4. Văn hóa Hòa Bình thuộc thời
A.đồ đá cũ.
B. đồ sắt.
C.đồ đá giữa và đồ đá mới.
D. đồ đá mới.
Câu 5.Đời sống vật chất của người nguyên thủy thời Hoà Bình - Bắc Sơn đã phát triển
hơn so với thời Sơn Vi là
A. đã biết săn bắn.
B. đã biết trồng trọt và chănnuôi.
C. đã biết làm chài lưới để đánh cá.
D. đã biết hái lượm.
Câu 6. Đặc diểm nổi bật của chế độ thị tộc mẫu hệ là
A. những người cùng huyết thống, sống chung với nhau và tôn người đàn ông lớn tuổi nhất, có uy tín làm chủ.
B. những người cùng sinh sống trong hang động, mái đá và tôn người lớn tuổi nhất làm chủ.
C. những người cùng huyết thống, sống chung với nhau và tôn người mẹ lớn tuổi nhất, có uy tín làm chủ.
D. những người cùng huyết thống, sống chung với nhau và tôn người giàu nhất lên làm chủ.
Câu 7. Dưới thời nguyên thủy, người phụ nữ có vai trò quan trọng vì
A. lúc bấy giờ, phụ nữ chiếm số đông hơn nam giới.
B. đàn ông thường phải đi săn thú rừng, ít có mặt ở nơi cư trú.
C. phụ nữ là những người biết làm đồ gốm, biết tạo ra công cụ đá nhiều loại hình.
D. người phụ nữ giữ vai trò quan trong trong việc hái lượm, trồng trọt, chăn nuôi, đảm bảo cuộc sống cho thị tộc.
+ Phần tự luận
Câu 1.Những điểm mới trong đời sống tinh thần của người nguyên thủy thời Hoà Bắc
Sơn - Hạ Long là gì?
- Dự kiến sản phẩm
+ Phần trắc nghiệm khách quan
| Câu | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 |
| ĐA | D | A | B | C | B | C | D |
+ Phần tự luận
Câu 1
- Biết chế tác và sử dụng đồ trang sức.
- Biết vẽ những hình mô tả cuộc sống tinh thần của mình.
- Hình thành phong tục tập quán: chôn công cụ theo người chết.
3.4.Hoạt động tìm tòi mở rộng, vận dụng
- Mục tiêu: Vận dụng kiến thức mới mà HS đã được lĩnh hội để giải quyết những vấn đề mới trong học tập. HS đánh giá, nhận xét …
- Phương thức tiến hành: câu hỏi sau khi hình thành kiến thức mới
Đánh giá về sự tiến trong đời sống vật chất của người nguyên thủy.
- Thời gian: 3 phút.
- Dự kiến sản phẩm:
+ Họ dùng nguyên liệu như đá, tre, gỗ, xương, sừng... để làm nhiều công cụ và đồ dùng cần thiết.
+ Biết làm đồ gốm; biết trồng trọt và chăn nuôi.
-> Các yếu tố trên đều quan trọng thể hiện một bước tiến mới của con người ở xã hội nguyên thủy.
- GV giao nhiệm vụ cho HS
+ Ôn tập các bài đã học, tiết tới (tuần 10) làm bài kiểm tra 1 tiết
