Câu 1
Nhan đề “Con phải hơn cha để nhà có phúc” có gì giống và khác với câu nói của người xưa: “Con hơn cha là nhà có phúc”? Nhan đề này cho em biết vấn đề tác giả bản luận trong văn bản là gì?
Phương pháp giải:
- Nêu cách hiểu của bản thân về nhan đề và câu nói của người xưa.
- Đọc kĩ văn bản để thấy được vấn đề được tác giả bàn luận.
Lời giải chi tiết:
* Điểm giống và khác giữa nhan đề “Con phải hơn cha để nhà có phúc” và với câu nói của người xưa: “Con hơn cha là nhà có phúc”:
- Giống nhau: đều nhằm chỉ thế hệ mai sau nếu tốt hơn, giỏi hơn thế hệ đi trước thì đó là điều may mắn, vui mừng.
- Khác nhau: Nhan đề “Con phải hơn cha để nhà có phúc” dường như mang ý nghĩa bắt buộc hơn (thể hiện qua từ “phải”) so với câu nói của người xưa: “Con hơn cha là nhà có phúc”.
* Nhan đề này cho em biết vấn đề được tác giả bàn luận trong văn bản là lớp trẻ cần đổi mới hơn, tiến bộ hơn trong cách nghĩ và cách làm để “nhà có phúc”, tức dân tộc và đất nước được phát triển.
Câu 2
Dựa vào bốn phần của văn bản, em hãy nêu hệ thống luận điểm của bài viết theo gợi ý sau:
Hình ảnh (trang 66, SGK Ngữ Văn 10, tập hai)
Phương pháp giải:
- Đọc kĩ văn bản.
- Đánh dấu những ý chính có trong từng phần.
Lời giải chi tiết:
| Phần 1 | “Con hơn cha là nhà có phúc” qua phương diện liên quan đến nước nhà, dân tộc và truyền thống yêu nước, không bị đồng hóa của dân tộc ta. |
| Phần 2 | Việt Nam có truyền thống rất đáng tự hào nhưng cũng còn những hạn chế cần khắc phục. |
| Phần 3 | Tầm quan trọng của con người và những việc người lớn cùng lớp trẻ cần phải thực hiện để phát triển dân tộc, đất nước. |
| Phần 4 | Tầm quan trọng của một lớp trẻ nghĩ mới hơn, nghĩ khác và làm khác người lớn hôm nay. |
Câu 3
Phân tích các điểm mạnh đáng tự hào và các điểm hạn chế cần khắc phục của người Việt Nam hiện nay được nêu trong văn bản Con phải hơn cha để nhà có phúc.
Phương pháp giải:
- Đọc kĩ phần 3.
- Chú ý các điểm mạnh đáng tự hào và các điểm hạn chế cần khắc phục của người Việt Nam hiện nay.
Lời giải chi tiết:
- Các điểm mạnh đáng tự hào:
+ Một nghìn năm bị đô hộ trực tiếp mà không bị đồng hóa => dân tộc phi thường, kì diệu và bất diệt.
+ Văn hóa dân tộc, dòng máu yêu nước ngấm sâu vào từng thế hệ, từng con người Việt Nam => sức mạnh bất tử trong công cuộc giữ nước bền bỉ và can trường.
+ Những thời đại lịch sử vẻ vang: Hai Bà Trưng, Bà Triệu, Ngô Quyền, Lý Thường Kiệt, Hồ Chí Minh, Lê Duẩn, Trường Chinh, Phạm Văn Đồng, ...
=> Tất cả những điểm mạnh ấy đã vẽ nên những trang lịch sử đầy hào hùng, tự hào và tươi đẹp.
- Điểm hạn chế cần khắc phục:
+ Cho đến nay, ta vẫn chưa có được một Việt Nam phát triển, dù lịch sử dân tộc không chỉ có chiến tranh mà còn có nhiều thời kì dài trong hòa bình, xây dựng.
=> Tác giả đưa ra những điểm mạnh và điểm hạn chế nhằm giúp người đọc có những cái nhìn bao quát nhất về những điều chúng ta đã làm được và tự mình chung tay cùng cộng đồng để khắc phục những điều còn hạn chế nhằm đi đến sự phát triển của đất nước.
Câu 4
Nêu và phân tích tác dụng của một số biện pháp tu từ nổi bật được tác giả sử dụng nhiều lần trong văn bản.
Phương pháp giải:
- Đọc kĩ văn bản.
- Đánh dấu những biện pháp tu từ nổi bật được tác giả sử dụng nhiều lần trong văn bản.
Lời giải chi tiết:
- Biện pháp tu từ liệt kê:
+ Liệt kê những thời đại, vị anh hùng dân tộc lừng lẫy: Hai Bà Trưng, Bà Triệu, Ngô Quyền, Lý Thường Kiệt, Hồ Chí Minh, Lê Duẩn, Trường Chinh, Phạm Văn Đồng, ...
=> Giúp người đọc hồi tưởng về một thời quá khứ hào hùng, về công lao to lớn của những người hi sinh thầm lặng cho Tổ quốc.
+ Liệt kê những việc người lớn cần làm để giáo dục lớp trẻ.
+ Trách nhiệm của lớp trẻ.
=> Liệt kê, nhấn mạnh những công việc cần thiết cần được thực hiện nhằm giúp đất nước phát triển hơn.
Câu 5
Nhận xét thái độ của tác giả đối với lớp trẻ thể hiện ở phần 3. Dẫn ra một số câu văn, đoạn văn thể hiện rõ thái độ ấy.
Phương pháp giải:
- Đọc phần 3.
- Chú ý đoạn nêu lên thái độ của tác giả đối với lớp trẻ.
Lời giải chi tiết:
- Thái độ của tác giả đối với lớp trẻ thể hiện ở phần 3: niềm hy vọng, mong muốn đan xen sự nghiêm khắc, đưa ra những lời khuyên thiết thực.
- Một số câu văn, đoạn văn thể hiện rõ thái độ ấy:
+ “Lớp trẻ thì phải hết sức khiêm tốn, chịu khó tự học không ngừng... tâm huyết góp phần xây dựng đất nước” (đoạn văn cuối thuộc phần 3).
Câu 6
Vấn đề đặt ra từ văn bản Con phải hơn cha để nhà có phúc có ý nghĩa gì đối với cuộc sống hiện nay? Vấn đề ấy có tác động đến nhận thức và tình cảm của em như thế nào?
Phương pháp giải:
Nêu lên cảm nhận của bản thân.
Lời giải chi tiết:
- Theo em, vấn đề đặt ra từ văn bản Con phải hơn cha để nhà có phúc vẫn mang một ý nghĩa quan trọng trong cuộc sống hiện nay. Bởi xã hội, đất nước qua mỗi năm một khác, phát triển hơn, hiện đại hơn và buộc con người cần thay đổi tích cực theo những xu hướng đó, đặc biệt là lớp trẻ. Tuy nhiên, bên cạnh việc tiếp thu những tinh hoa, những điều mới mẻ, hiện đại cũng cần biết chọn lọc những điều phù hợp với văn hóa Việt Nam và giữ vững những truyền thống, tính cách tốt đẹp mà ông cha ta đã để lại.
- Vấn đề đặt ra trong văn bản có tác động mạnh mẽ đến nhận thức và tình cảm của bản thân, đặc biệt là những lời khuyên tác giả dành cho lớp trẻ. Bởi theo em, đó là những lời khuyên vô cùng bổ ích, thích đáng mà mọi giới trẻ có thể áp dụng được ở bất cứ thời đại nào để hoàn thiện và phát triển bản thân mình tốt hơn. Từ đó, góp phần vào công cuộc xây dựng và bảo vệ đất nước.
