Lý thuyết so sánh ẩn dụ và hoán dụ

Ẩn dụ và hoán dụ là hai biện pháp nghệ thuật khác nhau.

Ẩn dụ là gọi sự vật hiện tượng này bằng tên sự vật hiện tượng khác dựa vào sự tương đồng

Hoán dụ là gọi sự vật hiện tượng này bằng tên sự vật hiện tượng khác dựa vào sự tương cận

Tác dụng của ẩn dụ và hoán dụ: Làm tăng sức gợi hình gợi cảm cho lời văn, biểu đạt cảm xúc chứ không phải tính chân thực.

Bản chất của ẩn dụ và hoán dụ là:

- Gọi sự vật hiện tượng bằng một tên gọi khác.

- Cùng dựa trên quy luật liên tưởng.

Ẩn dụ được ví là phép so sánh ngầm.

Những câu chứa phép ẩn dụ:

- Bông hoa có mùi thơm rất ngọt: ẩn dụ chuyển đổi cảm giác (khứu giác -> vị giác).

- Cuối lớp tôi có một chú vẹt chuyên bày trò: ẩn dụ phẩm chất (chú vẹt dùng chỉ cậu học sinh nói nhiều).

Áo trắng xin mạnh mẽ lên, kiên cường thêm qua hằng đêm vì mọi người vẫn luôn trao niềm tin lên đôi vai suốt bao ngày: từ ngữ áo trắng và đôi vai trong ví dụ trên đều là hoán dụ lấy bộ phận để chỉ toàn thể (những y, bác sĩ đang trong tuyến đầu chống đại dịch Covid tại Việt Nam)

Đoạn thơ trên sử dụng cả phép ẩn dụ và hoán dụ:

- Ẩn dụ: sau mưa trời lại nắng – những dịch bệnh qua đi, trả lại cuộc sống bình yên cho người dân Sài Gòn.

- Hoán dụ:

+ Sài Gòn: những người dân sống ở Sài Gòn.

+ Ngành y: nói về các y bách sĩ.

+ Tổ quốc: nói về nhân dân Việt Nam

Trong đoạn thơ trên, ba câu thơ cuối đều chứa phép ẩn dụ:

- Xe đời nặng chỉ một mình Mẹ kéo: ẩn dụ cho những nặng nhọc, khó khăn của cuộc đơi.

- Đâu biết Mẹ kéo về mình khô héo: những thiệt thòi, vất vả.

- Để bây giờ con có cả tươi xanh: tương lai rạng rỡ, thuận lợi của người con.