Giáo án Bài 2: Thành phần của nguyên tử Hóa học 10 Chân trời sáng tạo

Trường THPT ………….

Tổ: …………………..

Họ và tên giáo viên

…………………………..

BÀI 2: THÀNH PHẦN CỦA NGUYÊN TỬ

Tuần:

Tiết:

Ngày soạn:

Thời gian thực hiện:

HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN

HOẠT ĐỘNG CỦA HỌC SINH

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học tập

Yêu cầu học sinh hoạt động cá nhân trả lời câu hỏi mở đầu.

Nhận nhiệm vụ

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

Theo dõi và hỗ trợ cho HS.

Suy nghĩ và trả lời câu hỏi

Bước 3: Báo cáo kết quả và thảo luận

Gọi HS trả lời câu hỏi.

Trả lời câu hỏi

Bước 4: Kết luận và nhận định

Nhận xét và dẫn dắt vào bài

HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN

HOẠT ĐỘNG CỦA HỌC SINH

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học tập

Yêu cầu học sinh hoạt động cá nhân: quan sát hình 2.1. Mô hình nguyên tử, trang 13 (sgk)

hoặc video https://www.youtube.com/watch?, trả lời câu hỏi.

Nhận nhiệm vụ

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

Theo dõi và hỗ trợ cho nhóm HS.

Quan sát, trả lời câu hỏi.

Bước 3: Báo cáo kết quả và thảo luận

Gọi học sinh trả lời câu hỏi.

Trả lời câu hỏi.

Bước 4: Kết luận và nhận định

Nhận xét và chốt kiến thức.

Nhận xét câu trả lời của bạn.

Kiến thức trọng tâm

- Nguyên tử gồm có hạt nhân chứa proton, neutron và lớp vỏ chứa electron.

PHIẾU HỌC TẬP SỐ 1: SỰ TÌM RA ELECTRON

1. Màn huỳnh quang (màn phosphorus) sẽ .…(1)…., cho phép xác định …(2)… của chùm tia khi nó …(3)… vào phần cuối của ống tia …(4)…

2. Tia âm cực bản chất là …(5)… (được phát ra từ …(6)… của ống tia âm cực). Do đó, nó bị hút về phía …(7)… của trường điện.

3. Trên đường đi của tia âm cực, nếu đặt một chong chóng nhẹ thì …(8)…, chứng tỏ tia âm cực là chùm hạt vật chất có …(9) …. và chuyển động với vận tốc …(10)…

4. Đặc điểm của hạt electron:

TRẢ LỜI PHIẾU HỌC TẬP SỐ 1

1. Màn huỳnh quang (màn phosphorus) sẽ phát sáng, cho phép xác định vị trí của chùm tia khi nó chạm vào phần cuối của ống tia âm cực.

2. Tia âm cực bản chất là chùm các hạt electron mang điện tích âm (được phát ra từ cực âm của ống tia âm cực). Do đó, nó bị hút về cực dương của trường điện.

3. Trên đường đi của tia âm cực, nếu đặt một chong chóng nhẹ thì chong chóng quay, chứng tỏ tia âm cực là chùm hạt vật chất có khối lượng và chuyển động với vận tốc rất lớn.

4. Đặc điểm của hạt electron:

HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN

HOẠT ĐỘNG CỦA HỌC SINH

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học tập

Chia lớp thành 4 nhóm.

Xem hình 2.2 và thông tin trong SGK.

GV giới thiệu cơ sở để tìm ra các hạt cơ bản của nguyên tử:

“Năm 1897, nhà vật lí người Anh J.J. Thomson thực hiện thí nghiệm phóng điện qua một ống thủy tinh gần như chân không (gọi là ống tia âm cực). Ông quan sát thấy màn huỳnh quang trong ống phát sáng do những tia phát ra từ cực âm (gọi là tia âm cực) và những tia này bị hút về phía cực dương của điện trường. Đó chính là các chùm hạt electron.

Yêu cầu học sinh thảo luận và trả lời câu hỏi trong phiếu học tập số 1

Nhận nhiệm vụ

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

Chiếu video thí nghiệm cho HS xem.

Theo dõi và hỗ trợ cho nhóm HS.

Thảo luận và ghi câu trả lời vào PHT

Bước 3: Báo cáo kết quả và thảo luận

Yêu cầu đại diện một nhóm báo cáo kết quả PHT số 1

Báo cáo sản phẩm thảo luận của nhóm

Bước 4: Kết luận và nhận định

Nhận xét và chốt kiến thức.

Nhận xét sản phẩm của nhóm khác

Kiến thức trọng tâm

2. Trong nguyên tử tồn tại một loại hạt có khối lượng và mang điện tích âm, được gọi là electron (kí hiệu là e). Hạt electron có:

- Điện tích: q_e = -1,602.10^-19 C (coulomb).

- Khối lượng: m_e = 9,11.10 ^-28 g.

Người ta chưa phát hiện được điện tích nào nhỏ hơn 1,602.10^-19 C nên nó được dùng làm điện tích đơn vị, điện tích của electron được quy ước là -1.

Gv mở rộng: Thí nghiệm giọt dầu của Millikan: Từ thực nghiệm, ông R.A. Millikan đã tính được điện tích và khối lượng của electron.

- Cho HS xem video mô phỏng thí nghiệm giọt dầu của Milliakan.

PHIẾU HỌC TẬP SỐ 2: SỰ KHÁM PHÁ HẠT NHÂN NGUYÊN TỬ

1. Nhận xét đường đi của tia α?

2. Giải thích tại sao các tia α có hướng đi khác nhau?

3. Nguyên tử có cấu tạo …(1)…, gồm …(2)…. ở trung tâm và lớp vỏ là các …(3)…. chuyển động xung quanh …(4)...

4. Nguyên tử …(5)… về điện: Số đơn vị điện tích dương của …(6)… bằng số đơn vị điện tích …(7)… trong nguyên tử.

5. Nguyên tử oxygen có 8 electron, cho biết hạt nhân của nguyên tử này có điện tích là bao nhiêu?

HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN

HOẠT ĐỘNG CỦA HỌC SINH

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học tập

Chia lớp thành 4 nhóm.

Xem hình ảnh 2.3; 2.4 và thông tin thí nghiệm trong SGK.

GV giới thiệu: Năm 1911, nhà vật lí người New Zealand là E. Rutherford đã tiến hành bắn một chùm hạt alpha (kí hiệu là α) lên một lá vàng siêu mỏng và quan sát đường đi của chúng sau khi bắn phá bằng màn huỳnh quang.”

Yêu cầu học sinh thảo luận và trả lời câu hỏi trong phiếu học tập số 2.

Nhận nhiệm vụ

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

Chiếu video thí nghiệm cho HS xem.

Theo dõi và hỗ trợ cho nhóm HS.

Thảo luận và ghi câu trả lời vào PHT

Bước 3: Báo cáo kết quả và thảo luận

Yêu cầu đại diện một nhóm báo cáo kết quả PHT số 2.

Báo cáo sản phẩm thảo luận của nhóm

Bước 4: Kết luận và nhận định

Nhận xét và chốt kiến thức.

Nhận xét sản phẩm của nhóm khác.

Kiến thức trọng tâm

- Nguyên tử có cấu tạo rỗng, gồm hạt nhân ở trung tâm và lớp vỏ là các electron chuyển động xung quanh hạt nhân.

- Nguyên tử trung hoà về điện: Số đơn vị điện tích dương của hạt nhân bằng số đơn vị điện tích âm của các electron trong nguyên tử.

PHIẾU HỌC TẬP SỐ 3: CẤU TẠO HẠT NHÂN NGUYÊN TỬ

1. Thí nghiệm của Rutherford đã tìm ra hạt gì? Kí hiệu, khối lượng, điện tích của nó.

2. Thí nghiệm của Chadwick đã tìm ra hạt gì? Kí hiệu, khối lượng, điện tích của nó.

3. Nguyên tử natri (sodium) có điện tích hạt nhân là +11. Cho biết số proton và electron trong nguyên tử này.

TRẢ LỜI PHIẾU HỌC TẬP SỐ 3

1. Thí nghiệm của Rutherford đã tìm ra hạt proton. Kí hiệu p, khối lượng 1,673.10^-24 gam, điện tích tương đối +1.

2. Thí nghiệm của Chadwick đã tìm ra hạt neutron. Kí hiệu n, khối lượng 1, 675.10^-24 gam, không mang điện tích.

3. Số proton = số electron = số đơn vị điện tích hạt nhân = 11.

HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN

HOẠT ĐỘNG CỦA HỌC SINH

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học tập

Chia lớp thành 4 nhóm.

GV yêu cầu HS đọc đoạn thông tin trong SGK Hoá 10 trang 16 và trang 17.

Yêu cầu học sinh thảo luận và trả lời câu hỏi trong phiếu học tập số 3.

Nhận nhiệm vụ

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

Chiếu cho HS xem video thí nghiệm.

Theo dõi và hỗ trợ cho nhóm HS.

Thảo luận và ghi câu trả lời vào PHT

Bước 3: Báo cáo kết quả và thảo luận

Yêu cầu đại diện một nhóm báo cáo kết quả PHT số 3.

Báo cáo sản phẩm thảo luận của nhóm

Bước 4: Kết luận và nhận định

Nhận xét và chốt kiến thức.

Nhận xét sản phẩm của nhóm khác

Kiến thức trọng tâm

- Hạt nhân nguyên tử gồm hai loại hạt là proton và neutron. Proton mang điện tích dương (quy ước: +1) và neutron.

- Proton và neutron có khối lượng gần bằng nhau.

PHIẾU HỌC TẬP SỐ 4

SO SÁNH KÍCH THƯỚC NGUYÊN TỬ VÀ HẠT NHÂN

1. Quan sát hình 2.6 SGK, hãy cho biết đường kính của nguyên tử và hạt nhân nguyên tử carbon bằng khoảng bao nhiêu m?

2. Hãy lập tỉ lệ giữa đường kính nguyên tử carbon và đường kính hạt nhân nguyên tử carbon. Từ đó rút ra nhận xét.

TRẢ LỜI PHIẾU HỌC TẬP SỐ 4

1. Đường kính nguyên tử khoảng 10^-10m, hạt nhân khoảng 10^-14m.

2. Đường kính nguyên tử gấp khoảng 10.000 lần đường kính hạt nhân.

HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN

HOẠT ĐỘNG CỦA HỌC SINH

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV yêu cầu HS quan sát hình 2.6 (có thể dùng SGK hoặc GV chiếu hình ảnh 2.6 lên màn hình).

- Yêu cầu học sinh thảo luận cặp đôi hoàn thành nội dung phiếu học tập số 4 trong 3 phút.

Nhận nhiệm vụ

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

Theo dõi và hỗ trợ cho nhóm HS

HS thảo luận cặp đôi và hoàn thiện kết quả theo hướng dẫn của GV.

Bước 3: Báo cáo kết quả và thảo luận

Yêu cầu đại diện một nhóm báo cáo kết quả PHT số 4.

Báo cáo sản phẩm thảo luận của các cặp đôi.

Bước 4: Kết luận và nhận định

Nhận xét và chốt kiến thức.

– Nhận xét bổ sung kết quả.

Kiến thức trọng tâm: Đường kính nguyên tử gấp khoảng 10.000 đường kính hạt nhân. Do đó kích thước nguyên tử lớn hơn nhiều lần kích thước hạt nhân.

PHIẾU HỌC TẬP SỐ 5: TÌM HIỂU KHỐI LƯỢNG CỦA NGUYÊN TỬ

1. Dựa vào bảng 2.1 SGK, hãy lập tỉ lệ khối lượng:

- Hạt proton so với hạt electron;

- Hạt neutron so với hạt electron.

2. Hãy cho biết khối lượng hạt nhân được tính như thế nào?

3. Căn cứ câu trả lời ở câu hỏi 1, 2 hãy rút ra nhận xét về khối lượng của nguyên tử.

PHIẾU HỌC TẬP SỐ 6

1. Để biểu thị khối lượng nguyên tử người ta dùng đơn vị nào? Kí hiệu của đơn vị đó.

2. Một đơn vị khối lượng nguyên tử được quy ước bằng gì?

3. Nguyên tử oxygen có 8 proton, 8 electron, 8 neutron. Tính khối lượng nguyên tử oxygen theo gam và theo amu.

TRẢ LỜI PHIẾU HỌC TẬP SỐ 5

1. Tỉ lệ khối lượng:

- Hạt proton so với hạt electron ~ 1836 lần.

- Hạt neutron so với hạt electron ~ 1838 lần.

2. Khối lượng hạt nhân được tính bằng tổng khối lượng hạt proton và neutron.

3. Khối lượng hạt nhân được xem là khối lượng nguyên tử vì khối lượng electron rất nhỏ không đáng kể.

TRẢ LỜI PHIẾU HỌC TẬP SỐ 6

1. Để biểu thị khối lượng nguyên tử người ta dùng đơn vị khối lượng nguyên tử, kí hiệu là amu.

2. 1 amu được quy ước bằng 1/12 khối lượng nguyên tử carbon – 12.

1amu = 1,66.10^-24 gam.

3.

1 amu = 1,66.10^-24 g

Một cách gần đúng, khối lượng của nguyên tử oxygen là:

m_nt = m_p + m_n = 8 + 8 = 16 amu = 2,656.10^-23 gam.

HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN

HOẠT ĐỘNG CỦA HỌC SINH

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV chia lớp thành 8 nhóm HS, yêu cầu HS thảo luận nhóm hoàn thành phiếu học tập số 5 trong 5 phút.

Nhận nhiệm vụ

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

Theo dõi và hỗ trợ cho nhóm HS

HS thảo luận và hoàn thiện kết quả theo hướng dẫn của GV.

Bước 3: Báo cáo kết quả và thảo luận

Yêu cầu đại diện một nhóm báo cáo kết quả PHT số 5.

Báo cáo sản phẩm thảo luận của các nhóm.

Bước 4: Kết luận và nhận định

Nhận xét và chốt kiến thức.

Nhận xét bổ sung kết quả.

Kiến thức trọng tâm:

Khối lượng electron nhỏ hơn rất nhiều so với khối lượng hạt proton và neutron nên khối lượng hạt nhân được xem là khối lượng nguyên tử.

HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN

HOẠT ĐỘNG CỦA HỌC SINH

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV chia lớp thành 8 nhóm Hs, yêu cầu HS thảo luận nhóm hoàn thành phiếu học tập số 6 trong 5 phút.

Nhận nhiệm vụ

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

Theo dõi và hỗ trợ cho nhóm HS.

HS thảo luận và hoàn thiện kết quả theo hướng dẫn của GV.

Bước 3: Báo cáo kết quả và thảo luận

Yêu cầu đại diện một nhóm báo cáo kết quả PHT số 6.

Báo cáo sản phẩm thảo luận của các nhóm.

Bước 4: Kết luận và nhận định

Nhận xét và chốt kiến thức.

Nhận xét bổ sung kết quả.

Kiến thức trọng tâm:

- Đơn vị khối lượng nguyên tử là amu.

- 1amu bằng 1/12 khối lượng nguyên tử carbon -12.

1 - A

2 - C

3 - A

4 - B

5 - C

6 - B

7 - D

8 - B

9 - D

10 - C

11 - D

12 - C

13 - B

14 - A

15 - A

HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN

HOẠT ĐỘNG CỦA HỌC SINH

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học tập

Yêu cầu học sinh hoạt động cá nhân và hoàn thành các câu hỏi trong phiếu học tập 7.

Nhận nhiệm vụ

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

Theo dõi và hỗ trợ cho nhóm HS

Thực hiện và ghi câu trả lời vào PHT

Bước 3: Báo cáo kết quả và thảo luận

Yêu cầu học sinh báo cáo kết quả hoạt động.

HS hoạt động cá nhân trả lời câu hỏi bằng cách giơ bảng hay chọn đáp án trên Kahoot ở điện thoại.

Bước 4: Kết luận và nhận định

- GV nhận xét và có thể tổng kết điểm.

HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN

HOẠT ĐỘNG CỦA HỌC SINH

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học tập

Chia lớp thành 8 nhóm.

Giao nhiệm vụ: Hệ thống nội dung bài học bằng sơ đồ tư duy trên giấy A3 hoặc bằng phần mềm máy tính.

Nhận nhiệm vụ

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

Thực hiện ở nhà.

HS họp nhóm và thực hiện nhiệm vụ tại nhà.

Bước 3: Báo cáo kết quả và thảo luận

Yêu cầu đại diện các nhóm nộp sản phẩm và báo cáo kết quả thực hiện nhiệm vụ.

Báo cáo sản phẩm của nhóm

Bước 4: Kết luận và nhận định

Nhận xét và đánh giá.

Nhận xét sản phẩm của các nhóm.