I. VŨ TRỤ. HỆ MẶT TRỜI VÀ TRÁI ĐẤT. HỆ QUẢ CHUYỂN ĐỘNG TỰ QUAY QUANH TRỤC CỦA TRÁI ĐẤT.
- Vũ Trụ Là khoảng không gian vô tận chứa hàng trăm tỉ Thiên Hà.
- Hệ Mặt Trời là một tập hợp các thiên thể nằm trong Dải Ngân Hà: gồm Mặt Trời, tám hành tinh và các tiểu hành tinh, sao chổi…
- Trái Đất là hành tinh thứ ba tính từ Mặt Trời.
II. HỆ QUẢ CHUYỂN ĐỘNG TỰ QUAY QUANH TRỤC CỦA TRÁI ĐẤT.
1. Sự luân phiên ngày đêm.
Do Trái Đất có hình cầu và tự quay quanh trục
2. Giờ trên Trái Đất và đường chuyển ngày quốc tế.
+ Giờ địa phương (giờ Mặt trời): các địa điểm thuộc các kinh tuyến khác nhau sẽ có giờ khác nhau.
+ Giờ quốc tế: giờ ở múi giờ số 0 được lấy làm giờ quốc tế hay giờ GMT
+ Đường chuyển ngày quốc tế: Kinh tuyến 180o:
3. Sự lệch hướng chuyển động của các vật thể.
Do ảnh hưởng của lực Criôlít
+ Bán cấu Bắc: Lệch hướng bên phải so với nơi xuất phát.
+ Bán cầu Nam: Lệch hướng bên trái so với nơi xuất phát.
III. HỆ QUẢ CHUYỂN ĐỘNG XUNG QUANH MẶT TRỜI CỦA TRÁI ĐẤT.
1. Chuyển động biểu kiến hàng năm của Mặt Trời.
- Khái niệm: Là chuyển động nhìn thấy nhưng không có thật của Mặt Trời hàng năm diễn ra giữa hai chí tuyến (vùng ngoại chí tuyến không có hiện tượng này).
- Nguyên nhân: Do trục Trái Đất nghiêng và không đổi phương khi chuyển động
- Hiện tượng Mặt Trời lên thiên đỉnh lần lượt xuất hiện từ chí tuyến Nam (22/12) lên chí tuyến Bắc (22/6).
2. Các mùa trong năm.
Mùa là một phần thời gian của năm có những đặc điểm riêng về thời tiết và khí hậu.
- Mỗi năm có 4 mùa: xuân, hạ, thu, đông.
- Ở Bắc bán cầu mùa ngược lại Nam bán cầu. Nguyên nhân do trục Trái Đất nghiêng không đổi phương khi chuyển động.
3. Ngày đêm dài ngắn theo mùa, theo vĩ độ.
Khi chuyển động, do trục Trái đất nghiêng, nên tùy vị trí của Trái đất trên quỹ đạo mà ngày đêm dài ngắn theo mùa và theo vĩ độ.
- Theo mùa: bán cầu mùa hạ có ngày dài đêm ngắn, bán cầu mùa đông có ngày ngắn đêm dài.
- Theo vĩ độ:
+ Ở xích đạo quanh năm ngày bằng đêm.
+ Càng xa Xích đạo thời gian ngày và đêm càng chênh lệch.
