I. Vai trò của bản đồ trong học tập và đời sống
1. Trong học tập
- Là phương tiện để học tập và rèn luyện kĩ năng Địa lí
- Cung cấp tri thức Địa lí khái quát, dễ nhìn, dễ hiểu
- Qua bản đồ, học sinh nhận biết được hình dạng, quy mô các châu lục, biết đến sự phân bố các dãy núi và độ cao của chúng, biết được chiều dài và phạm vi lưu vực sông...
2. Trong đời sống
Bản đồ là phương tiện sử dụng rộng rãi trong đời sống: chỉ đường, xác định vị trí, hướng di chuyển của các cơn bão, trong các ngành kinh tế - sản xuất: trong thủy lợi, trong việc quy hoạch, trong xây dựng các tuyến giao thông, trong quân sự
II. Sử dụng bản đồ, Atlat trong học tập
1. Một số vấn đề cần lưu ý trong quá trình học tập địa lí trên cơ sở bản đồ
- Lựa chọn bản đồ phù hợp với nội dung cần tìm hiểu: Không thể tìm được đối tượng cần tra cứu nếu sử dụng sai trang bản đồ. Do vậy khi tra cứu cần tìm đúng trang bản đồ chứa nội dung tra cứu.
Ví dụ: để tìm hiểu các tuyến quốc lộ trên cả nước, cần tìm hiểu bản đồ giao thông
- Đọc bản đồ phải tìm hiểu tỉ lệ và kí hiệu trên bản đồ: Bản đồ là hình ảnh thu nhỏ của mặt đất, do vậy cần biết tỉ lệ để tính được khoảng cách chính xác trên thực địa. Bản đồ sử dụng các kí hiệu để thể hiện nội dung, tra cứu bản đồ trước tiên phải tìm hiểu bảng chú giải để nắm được ý nghĩa của các kí hiệu.
- Xác định phương hướng trên bản đồ: Quy ước phía trên của tờ bản đồ chỉ hướng Bắc, xác định phương hướng còn có thể dựa vào hệ thống kinh tuyến, vĩ tuyến (kinh tuyến chỉ hướng Bắc – Nam, vĩ tuyến chỉ hướng Tây – Đông), hoặc dựa vào mũi tên chỉ hướng cụ thể trên trang bản đồ.
2. Hiểu mối quan hệ giữa các yếu tố địa lí trong bản đồ, Atlat
- Các đối tượng địa lí trên cùng 1 trang bản đồ có mối quan hệ với nhau, nắm được mối quan hệ sẽ giải thích được đặc điểm của các đối tượng trên trang bản đồ đó.
- Giữa các trang bản đồ cũng có mối quan hệ mật thiết với nhau, do vậy khi tra cứu bản đồ, ngoài tìm các dấu hiệu liên quan cần phải có sự so sánh với các bản đồ cùng loại của khu vực khác.
- Ví dụ: để giải thích tình hình phân bố mưa của khu vực, ngoài bản đồ khí hậu còn phải tìm hiểu bản đồ địa hình khu vực đó..