I. Khái niệm bản đồ
* Khái niệm: Là hình vẽ thu nhỏ tương đối chính xác về một khu vực hay toàn bộ bề mặt Trái Đất trên một mặt phẳng dựa vào cơ sở toán học và thể hiện các đối tượng địa lí bằng các kí hiệu bản đồ
* Vai trò quan trọng trong học tập và đời sống
+ Trong học tập: Là phương tiện để học tập, rèn luyện kĩ năng
+ Trong đời sống:
- Bản đồ giúp xác định vị trí, sự phân bố các đối tượng địa lí trên mặt đất (tọa độ địa lí), ở đới khí hậu nào, chịu ảnh hưởng của biển như thế nào, liên hệ với các trung tâm kinh tế-xã hội ra sao...
- Qua bản đồ người đọc còn biết được hình dạng, quy mô cùa các lục địa trên thế giới; sự phân bố các dãy núi và độ cao của chúng, sự phân bố hướng chạy và chiều dài, phạm vi lưu vực của con sông, hoặc sự phân bố dân cư, các trung tâm công nghiệp, các thành phố lớn...
- Bản đồ còn thể hiện mối quan hệ giữa các đối tượng địa lí.
Ví dụ: mối quan hệ giữa địa hình, mạng lưới sông ngòi và sự phân bố dân cư. Những khu vực có địa hình đồng bằng rộng lớn, mạng lưới sông ngòi phát triển -> dân cư tập trung đông đúc; ngược lại ở vùng núi cao hiểm trở, nguồn nước khan hiếm -> dân cư phân bố thưa thớt.
II. Một số lưới kinh, vĩ tuyến của bản đồ thế giới
- Muốn vẽ được bản đồ, người ta phải chuyển bề mặt cong của Trái đất lên mặt phẳng thông qua các phép chiếu.
- Phép chiếu bản đồ là cách biểu thị mặt cong của Trái Đất lên một mặt phẳng, để mỗi điểm trên mặt cong tương ứng với một điểm trên mặt phẳng.
- Tùy theo mục đích, yêu cầu của việc xây dựng bản đồ, vị trí, quy mô và hình dạng lãnh thổ để lựa chọn phép chiếu bản đồ phù hợp.
- Mỗi phép chiếu bản đồ tạo ra một lưới kinh vĩ tuyến có đặc điểm khác nhau.
III. Phương hướng trên bản đồ
* Muốn xác định phương hướng trên bản đồ, chúng ta dựa vào các đường kinh tuyến và vĩ tuyến. Các hướng chính trên bản đồ được quy định như sau:
* 2 Cách xác định phương hướng trên bản đồ:
- Dựa vào các đường kinh tuyến, vĩ tuyến để xác định phương hướng trên bản đồ.
+ Đầu bên phải và của vĩ tuyến chỉ hướng đông, bên trái chỉ hướng tây.
+ Đầu phía trên kinh tuyến chỉ hướng bắc, phía dưới chỉ hướng nam.
- Với những bản đồ lược đồ không thể hiện các đường kinh, vĩ tuyến thì dựa vào mũi tên chỉ hướng Bắc trên bản đồ để xác định hướng Bắc, sau đó tìm các hướng còn lại.
