A. Giai đoạn thứ nhất (1075)
a. Nhà Tống âm mưu xâm lược nước ta
- Thế kỉ XI, nhà Tống gặp phải khó khăn về kinh tế, chính trị vì thế nhà Tống tiến hành xâm lược Đại Việt để giải quyết tình hình khó khăn trong nước.
- Ở phía Nam, nhà Tống xúi Chăm-pa đánh Đại Việt; ở phía Bắc, quân Tống ngăn cản việc trao đổi buôn bán giữa hai nước, dụ dỗ các tù trưởng dân tộc ít người.
b. Nhà Lý chủ động tiến công để phòng vệ
*Nhà Lý chuẩn bị
- Cử Lý Thường Kiệt làm tổng chỉ huy tổ chức kháng chiến.
- Chủ động đánh tan ý đồ tiến công, phối hợp với Chăm-pa đánh Đại Việt của nhà Tống.
- Chủ trương của nhà Lý: tấn công trước để phòng vệ.
*Diễn biến
- Tháng 10/1075, Lý Thường Kiệt và Tông Đản chỉ huy quân thủy - bộ, chia làm 2 đạo tấn công vào đất Tống.
+ Mục tiêu: kho lương thành Châu Ung.
+ Đường bộ do Thân Cảnh Phúc, Tông Đản chỉ huy quân dân miền núi đánh vào châu Ung Châu (Quảng Tây).
+ Đường thủy do Lý Thường Kiệt chỉ huy quân đổ bộ vào châu Liêm, châu Khâm (Quảng Đông).
- Sau 42 ngày đêm quân ta đã làm chủ thành Ung Châu.
*Ý nghĩa:
Quân tống hoàng mang, rơi vào thế bị động, làm thay đổi kế hoạch và làm chậm lại cuộc tấn công xâm lược vào nước ta.
B. Giai đoạn thứ hai (1076 – 1077)
*Kháng chiến bùng nổ
- Lý Thường Kiệt hạ lệnh cho các địa phương chuẩn bị bố phòng.
- Bố trí lực lượng thủy binh đóng ở Đông Kênh do tướng Lý Kế Nguyên chỉ huy.
- Bộ binh được bố trí suốt dọc theo chiến tuyến sông Như Nguyệt.
a) Diễn biến
- Cuối năm 1076, quân Tống chuẩn bị 10 vạn bộ binh, 1 vạn ngựa chiến và 20 vạn phu.
- Đầu 1077, 30 vạn Tống vượt cửa ải Nam Quan qua Lạng Sơn tiến vào nước ta.
- Lý Kế Nguyên đánh 10 trận liên tiếp ngăn bước tiến đạo quân thuỷ của giặc.
b) Kết quả
Quân Tống đóng quân ở bờ bắc sông Cầu không lọt vào sâu được.
B. Cuộc chiến đấu trên phòng tuyến Như Nguyệt
a) Diễn biến
b) Kết quả
- Tống thua to, khó khăn, tuyệt vọng.
- Lý Thường Kiệt chủ động giảng hoà, Tống rút về nước
c) Nguyên nhân thắng lợi
- Chủ động: tiến công + phòng thủ.
- Cách kết thúc chiến tranh khôn khéo
- Tinh thần đoàn kết và chiến đấu anh dũng của nhân dân ta
- Sự chỉ huy tài tình của Lý Thường Kiệt.
d) Ý nghĩa
- Là chiến thắng tuyệt vời trong lịch sử chống giặc ngoại xâm
- Nền độc lập tự chủ của Đại Việt được củng cố.
- Nhà Tống từ bỏ mộng xâm lược Đại Việt.
