Đề bài
Hình ảnh con sông Đà trong bài tùy bút Người lái đò sông Đà
Lời giải chi tiết
I. MỞ BÀI
Tác phẩm "Sông Đà" , với mười lăm tùy bút, là kết quả của chuyến đi thực tế tây Bắc vào năm 1958 của Nguyễn Tuân, đã ghi nhận nhiều bức tranh sinh động và nhiều hình ảnh nghệ thuật đầy sức hấp dẫn, đậm đà cảm hứng lãng mạnh trong sáng.
Một trong các tùy bút đó là "Người lái đò Sông Đà". Bài văn đầy ắp những tư liệu địa lí, lịch sử như ngọn nguồn của sông Đà, những địa thế đặc biệt, những con thác dữ, lịch sử đấu tranh cách mạng của nhân dân vùng cao Tây Bắc, đồng thời miêu tả hình ảnh con sông Đà bằng một phong cách nghệ thuật độc đáo.
II. THÂN BÀI
1. Sông Đà hung bạo
a) Sông Đà hung bạo
- Nét dữ dội đầu tiên của con sông là những thác nước gầm réo muôn đời:
- Tiếng nước thác nghe như là oán trách gì, rồi lại như là van xin, rồi lại như là khiêu khích, giọng gằn mà chế nhạo. Thế rồi nó rống lên như tiếng một ngả con trâu mộng đang lồng lộn giữa rừng vầu, rừng tre nứa nổ lửa, đang phá tuông rừng lửa cùng gầm thét với đàn trâu da cháy bùng bùng.
- Con sông chợt trở nên hung bạo hơn khi sóng nước reo hò làm thanh điệu cho đá, mặt nước hò la vang dậy quanh mình ùa vào mà bẻ gãy cán chèo (...) Có lúc chúng đội cả thuyền lên.
- Có những quãng sông đầy thác ghềnh, lòng sông như bày một thạch trận chực nuốt chìm những con thuyền non tay lái:
+Mới thấy rằng đây là nó bày thạch trận trên sông. Đám tảng đám hòn chia làm ba hàng chặn ngang trên sông, đòi ăn chết cái thuyền...
- Phép nhân hóa được tận dụng để tả thạch trận mà khúc sông đã bày ra tho một chiến thuật hiểm ác:
+Vòng đẩu vừa rồi nói mở ra năm trận, có bốn cửa tử một cửa sinh, cửa sinh này nằm lập lờ phía tả ngạn sông.
+Vòng thứ hai tăng thêm nhiều cửa tử để đánh lừa con thuyền vào, và cửa sinh lại bố trí lệch qua phía bờ hữu ngạn.
- Bên cạnh hình ảnh hung bạo, hiểm ác là hình ảnh con sông Đà hiền hòa, thơ mộng, hai bờ sông tràn đầy cảnh sắc tươi vui.
2. Sông Đà thơ mộng, hiền hòa
a) Con sông thơ mộng được mô tả từ trên cao
- Con Sông đà tuôn dài như một áng tóc trữ tình, đầu tóc, chân tóc ẩn hiện trong mây trời Tây Bắc...
- Nước sông đổi thay tùy mùa: Mùa xuân dòng xanh như ngọc bích... Mùa thu nước sông Đà lừ lừ chín đỏ...
b) Con sông hiền hòa
- Có những quãng ven sông lặng lờ: Hình như từ đời Lí, đời Trần, đời Lê, quãng sông này cũng lặng lờ đến thế mà thôi và bờ sông hồn nhiên như một nỗi niềm cổ tích tuổi xưa.
- Nét hiền hòa ấy làm cho cảnh vật trở nên gợi cảm, làm cho khách trên đò chợt mơ màng như nghe tiếng con hươu đang thủ thỉ: “Hỡi ông khách sông Đà có phải ông cũng vừa nghe thây một tiếng còi sương (...) của một chuyến xe lửa đầu tiên” trong tưởng tượng của tác giả.
- Biện pháp nhân hóa và ẩn dụ được vận dụng: Và con sông như đang lắng nghe những giọng nói êm êm của người xuôi, và con sông đang trôi những con đò mình nở chạy buồm vải...
c) Hai bờ sông Đà tràn ngập cảnh sắc tươi vui của một cuộc sống mới đang đầu. nương ngô nhú lên mây lá ngô non đầu mùa (…) một đàn hươu cúi đầu ngốn búp cổ tranh đẫm sương đêm (...), đàn cá đầm xanh quẫy vọt lên mặt sông bụng trắng như bạc rơi thoi.
- Nhìn chung, cái đẹp của sông Đà có khi do những nét hùng tráng, dữ dội, có từ những dáng nét, thanh sắc êm dịu, mượt mà được thể hiện bằng một phong cách độc đáo, tài hoa với những hình ảnh chọn lọc, từng ngôn từ chăm chút, câu, đoạn văn giàu tính nhạc.
III. KẾT BÀI
Nguyễn Tuân nhìn thiên nhiên và con người trong hoàn cảnh khắc nghiệt, đồng thời cảm nhận thiên nhiên và con người ở cả phương diện thẩm mĩ, tài hoa.
Sông Đà nói chung và Người lái đò sông Đà chính là áng thơ trữ tình bằng văn xuôi ca ngợi tổ quốc giàu đẹp, thể hiện niềm tin yêu cuộc sống mới đang diễn ra trên đất nước ta.
